Узбекистон Республикаси Кишлок ва Сув хужалиги
Qishloq xo‘jalik ekin turlari
SXI kurs ishi Samarkand
- Bu sahifa navigatsiya:
- Qishloq xo‘jalik xarajatlari, YAMQ (0,75:0,8) Tannarx, som/s Sof foyda, som
| Qishloq xo‘jalik ekin turlari
|
Maydon, ga |
Xosildorlik, s/ga |
Yalpi mahsulot xajmi, s |
O‘rtacha xarid baxosi so'm/s |
Yalpi mahsulot qiymati, sum |
Qishloq xo‘jalik xarajatlari, YAMQ (0,75:0,8) |
Tannarx, so'm/s |
Sof foyda, so'm | ||
|
Yetishmayotgan daromad, so'm | ||||||||||
|
1 |
2 |
3 (Wnet/4) |
4 (17-ilova) |
5 (3*4) |
6 |
7 (5*6) |
8 (7*0,75) |
9 (8/5) |
10 (6-9)*5 |
11 |
|
1 |
Paxta |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Davlat 80% |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Erkin 20% |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
Beda |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
Makkajo'xori |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
Bug'doy |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Davlat 50% |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Erkin 50% |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
Sholi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
Sabzavot va poliz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
Bog' va uzumzor |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
Boshqa ekinlar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Tahlil: Netto maydoniga nisbatan o’zlashtirishning birinchi yilida barcha hisob-kitoblar ekin maydonlarining 25% iga nisbatan bajariladi.Netto maydonining 25% ini o’zlashtirishda yalpi mahsulotning umumiy hajmi 24353,6 s.ni, umumiy qiymati 1 188 440 840 so’mni, jami ishloq xo’jaligi xarajatlari 891 330 630 somni, sof foyda 506 571 456,1 so’mni tashkil etdi.
Yerlarni o‘zlashtirish natijasida qishloq xo‘jalik korxonalari ko‘plab turli xildagi qishloq xo‘jalik mahsulotlari ishlab chiqarish, ularni sotish va ma’lum miqdorda daromad olish imkoniga ega bo‘ladi.
Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini yetishtirish uchun yuqorida sanab o‘tilgan irrigatsiya va melioratsiya inshootlari, qishloq xo‘jalik bino va inshootlarni qurish, zarur bo‘ladigan texnikalarni sotib olish va boshqa ob’ektlarni barpo qilishga sarflanadigan kapital qo‘yilmalar bilan bir qatorda yerlarni shudgor qilish, ekinlarni yig‘ishtirib olish va sotish bilan bog‘liq bo‘lgan ko‘plab ishlab chiqarsh xarajatlarining me’yoriy miqdorini aniqlashda ham ilmiy-tadqiqot institutlari, normativ stansiyalar, xo‘jalik organlari va vazirliklar tomonidan tayyorlangan me’yoriy hujjatlardan foydalanildi. Qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishining samaradorligini quyidagi 9-jadval orqali ko‘rsatish mumkin.
Sug‘orish uchun nobop yerlar (jarlik, o‘pirilish, tepalik) va boshqa yuqoridagi hisob-kitoblarda hisobga olinmagan boshqa yer maydonlar-brutto maydoni bilan netto maydonlari o‘rtasidagi farqdan iborat. Mazkur ma’lumotlardan kelib chiqib, maydonlar balansi tuziladi:
Qishloq xo‘jalik ekinlari yalpi hosilni, mahsulot qiymatini, qishloq xo‘jalik chiqimlari va foyda miqdorini, kapital mablag‘larning yerlarni o‘zlashtirish va sug‘orishdan samaradorligini melioratsiya qilingan yerlarning hosildorlik darajasi bilan belgilanadiki, bu esa o‘z navbatida ekinlar hosildorligi va xo‘jalikdagi ekin maydonlari tarkibiga bog‘liqdir.
Imx.ud=______________________=__________________
Im=Imel + Imx.ud
Im= _____________________________________ = _______________ so’m
Yer fondining loyihalashtirilgan tarkibidan foydalanish tartibi loyiha tashkilotlarining materiallariga qarab belgilanadi. (12-ilovaga qarang).
Ekinlar bo‘yicha yalpi hosil hajmini aniqlash uchun ilovaga binoan sug‘oriladigan yerlarga to‘g‘ri keladigan har bir ekin bo‘yicha bir gektar yerda loyihalashtirilgan hosil olinadi. Loyihalashtirilgan hosildorlik esa ilg‘or tajriba va fan yutuqlari hisobga olgan holda belgilanadi. Ekinlar ekiladigan maydonlar almashlab ekishning ekinlar loyihadagi chizmasining oqilona tarkibi asosida belgilanadi.
Xo‘jalik bo‘yicha yalpi mahsulot qiymatni har bir ekin bo‘yicha amaldagi xarid (davlat va erkin) narxlariga muvofiq holda aniqlash lozim, ushbu narxlar 5-ilovada keltirilgan. Qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishdagi chiqimlar miqdori har bir ekin bo‘yicha me’yoriy qishloq xo‘jalik chiqimlari asosida mahsulot birligiga nisbatan pul ko‘rinishda belgilanadi. (ilovaga qarang).
Har bir ekin bo‘yicha sof daromad miqdori yalpi hosil qiymati bilan qishloq xo‘jalik chiqimlari o‘rtasidagi tafovutlarga qarab belgilanadi. Qishloq xo‘jalik mahsulotining sug‘oriladigan yerlardagi tannarxini ishlab chiqarishning ichki xo‘jalik chiqimlariga qarab aniqlash zarur, bularda quyidagilar ko‘zda tutiladi: xo‘jalik balansida turgan barcha asosiy fondlar bo‘yicha, shu jumladan, joriy ta’mirlash, amortizatsiya ajratmalari, ish xaqi, urug‘, o‘g‘it, yoqilgan-moylovchi va boshqa materiallar, ichki xo‘jalik tarmog‘i va undagi inshootlarni saqlashga ketadigan xarajatlar, umumiy ishlab chiqarish, umumiy xo‘jalik chiqimlari va boshqalar.
Hozirgi sharoitda qishloq xo‘jalik mahsuloti tannarxiga shu xo‘jalikka xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklararo gidromelioratsiya tizimini suvni uzatishga ketadigan yillik xarajatlar kiritmaydi. Shu sababdan sug‘oriladigan dehqonchilik maydonlarida yetishtiriladigan mahsulotning amaldagi tannarxi pasaytirilgan bo‘ladi.
Biroq, kapital mablag‘larni iqtisodiy samaradorligini aniqlashda suv olib kelishdan tortib, to sug‘orishga qadar bir butun ish kompleksini bajargan sug‘orish tizimining barcha ekspluatatsiya xarajatlarini hisobga olish zarur. Sug‘oriladigan yerlardagi jami ishlab chiqarish chiqimlari qatoriga suvdan foydalanuvchi xo‘jalikning xarajatlarini hamda davlat sug‘orish tizimining chiqimlarini ham qo‘shib hisoblash kerak.
Ishlab chiqarish texnologiyasini hisobga olgan holda, melioratsiya qilingan yerlardagi xarajatlar melioratsiya xarajatlari (Xmel.) va qishloq xo‘jaligi xarajatlariga (Xk/x) qo‘shiladi:
Download 1.91 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
