Узбекистон республикаси кишлок ва сув

2.2 Dvigatelning issiklik balansi

Issiqlik balansi - bu dvigatelda yoqilg‘ining yonishidan hosil bo‘lgan issiklikni foydali ishga va turli yukotishlarga qay tarzda sarflanishini ifodalaydi. Issiqlik balans tenglamasini quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin:

Q₀ = Q_e + Q_s + Q_m + Q_g + Q_tyo + Q_qol =176571

YOqilg‘i yonganda ajraladigan umumiy issiqlik miqdori Q₀ quyidagicha aniqlanadi:

Q₀ = Q_p ∙ G_yo / 3,6 J/s

Samarali ishga aylangan issiqlik miqdori:

Q_e = 1000 ∙ N_e=67565 J/s

Sovitish tizimiga uzatiladigan issiqlik miqdori:

dizellar uchun:

Q_s = s ∙ i ∙ D^(1+2m) ∙ n^m ∙ (1/)=50495 J/s;

Agar hisoblanayotgan dvigatelning moylash tizimida moy radiatoridan foydalanilgan bo‘lsa moylash tizimiga uzatiladigan issiqlik miqdori Q_m sovitish tizimiga uzatiladigan issiqlik miqdori Q_s ga o‘xshash holda aniqlanadi. Ko‘pchilik hollarda Q_m ni alohida aniqlamasdan uni issiqlik balansining qoldiq a’zosi Q_qol ga qo‘shilgan deb qabul qilinadi.

YOnib bo‘lgan gazlar bilan atrof-muhitga chiqib ketayotgan issiqlik miqdori:

Q_g = (G_yo/3,6) ∙ (M₂ ∙ _Cp’ ∙ (T_r – 273 ) – M₁ ∙ _Cp ∙ (T_k – 273))=52316 ,J/s,

bu erda, _Cp’ va _Cp mos ravishda yonib bo‘lgan gazlarning va yangi zaryadning mollardagi o‘rtacha issiqlik sig‘imlari, J/(kmol∙K). Ularni aniqlashda quyidagi emperik formulalardan foydalaniladi:

_Cp = (20,16 +1,74 ∙10 ^-3∙T_k) + 8,312 kJ/(kmol∙grad),

_Cp’ dizellar va karbyuratorli dvigatellar uchun quyidagicha aniqlanadi:

dizellar uchun:

_Cp’ = (20,2+(0,92/))+(15,5+(13,8/))∙10^-4∙T_r + 8,314 kJ/(kmol∙grad);

Dvigatel issiqlik balansining tashkil etuvchilarini aniqlashdagi noaniqliklarni va yo‘qotilgan issiqlikni aniqlashda hisobga olinmagan qismini e’tiborga oluvchi issiqlik balans tenglamasining qoldiq tashkil etuvchisi quyidagicha aniqlanadi:

Q_qol = Q₀ – (Q_e + Q_s + Q_m + Q_g + Q_tyo) =6194 J/s

Issiqlik balansining tashkil etuvchilarini foiz hisobidagi qiymatlarini ham aniqlash mumkin. Kurs loyihasining grafik qismida issiqlik balansini tashkil etuvchilarining aynan foizlardagi ulushi diagramma shaklida ko‘rsatiladi.

Dvigatelning issiqlik hisobi va issiqlik balansi bo‘yicha hisoblashlarni bajarishda va issiqlik balansini diagrammasini chizishda kompyuterda Microsoft Excel dasturiga moslashtirilgan dasturdan foydalaniladi. Natijalar jadvallar va diagramma shaklida keltiriladi. (9-ilovaga qarang). Quyidagi 2.1-rasmda dizelning issiqlik balansi diagramma shaklida namuna tarzida keltirilgan.