Узбекистон республикаси олии ва урта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иктисодиёт университети


А. Сотув объекты - инновацион жараён натижасида ишлаб чикцлган махсулот


Download 495.96 Kb.
bet23/79
Sana01.08.2023
Hajmi495.96 Kb.
#1664385
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   79
Bog'liq
Ш.......Д.Эргашходжаева - инновацион маркетинг.pdf

А. Сотув объекты - инновацион жараён натижасида ишлаб чикцлган махсулот
Дастлабки бахолашда концепцияни ишлаб чикиш боскичида ва инновацион фаолият махсулотини ишлаб чикишнинг илк боскич- ларида махсулот ишлаб чикариш технологияси, технологик номатив- лар номаълум булган, махсулот тайёрланадиган материаллар белги- ланмаган шароитларда факат тахминий, йириклаштирилган нарх белгилаш усуллари кулланиши мумкин, чунончи:
параметрик усуллар;

  • корреляция ва регрессия тахлили усуллари.

Параметрик усуллар инновацион махсулот нархини параметрик каторни ташкил килувчи шунта ухшаш махсулот курсаткичлари ва нархлари негизида белгилашта асосланади. Параметрик усулларнинг энг оддий турларидан бири товар нархини махсулотнинг битта асосий курсаткичи таъсирини хисобга олиш асосида аниюташ хисобланади. Махсулотнинг функционал вазифасини белгилаб берувчи ва унинг энг мухим хусусиятини тавсифловчи курсаткич асосий курсаткич деб аталади. Рн асосий курсаткичли инновацион махсулот нархи
куйидаги формула буйича махсулотнинг таянч нархи ва Рб курсаткичи таянч киймати оркаш аникланади:
Цн-ЦбхРн/Рб,
бу ер да Цн ва Цб - мос равищда янги ва таянч махсулот нархи.
Асосий курсаткич усули жуда оддий, лекин амалиётда купинча битта асосий курсаткични ажратиб курсатиш кийин булади. Шу сабабли купинча функционал бир турдаги, бир хил вазифаларни бажарувчи техник-иктисодий курсаткичлар хажми билангина узаро фарк килувчи махсулотлар куп курсаткичли каторлари фойда- ланилади. Бу хисоб-китоблар аниклигини оширади. бирок янгилик даражасининг юкорилиги билан ажралиб турадиган илмий хажмдор махсулотлар учун бундай параметрик каторлар мавжуд эмас.
Инновацион махсулот нархи ва унинг техник-иктисодий тавсифномалари уртасида мнкдорий узаро алокалар урнатишнинг хаттоки хисоб-китоблардаги хатоликларни аниклашга имкон берувчи янада аникрок усули корреляция ва регрессия тахлили хисобланади. Дастлабки боскичда статистик маълумотлар асосида аналог- махсулотлар учун узаро боглик (корреляция киладиган) курсаткичлар аникланади. Сунгра куйидаги регрессия тенгламаси к5ринишида тахлили й богликлик тузилади:
U-f(Pl,P2t...,Pn),
бу ер да Pi - нархга таъсир этувчи / курсаткич.
Рефессия тенгламасига янги махсулот курсаткичлари кий- матини куйиб. маълум даражада аниклик билан янги махсулот нарх даражасининг ишончлилик даражасини аниклаш мумкин. Гахминии усулларнинг асосий камчилиги махсулот курсаткичлари ва нарх уртасида сифат узгаришларини хисобга олиш имкони йуклиги хисобланади. Бу эса куп холларда чукур инноватив махсулотлар ишлаб чикишда уринга эга булмокда. Уларга ухшаш бошка махсулот булмаган узига хос ноёб махсулотлар учун илк ооскичларда нарх белгилашнинг ягона усули экспертлар усули хисооланади. Энг оммавий экспертлар усули “Дельфи” усули хисобланади. Дельфи усули буйича экспертлар слрови жараёни бир неча боскичдан иборат.

  1. боскич. Ишчи гурухини шакллантириш.

Ишчи гурухнинг вазифаси экспертлар сурови жараёнини ташкил килшцдан иборат.

  1. боскич. Экспертлар гурухини шакллантириш.

Дельфи’ усулига мувофик экспертлар гурухи утдбу сохадаги 10-15 та мутахассисдан иборат булиши лозим. Экспертлар чукур билимга эгалиги анкета сурови утказиш, ушбу мутахассиснинг илмий ишларига мурожаатлар сони, узини-узи бахолаш варакларидан фойдаланиш йули билан аникланади.

  1. боскич. Саволларни ифодалаш.

Саволларни ифодалаш аник ва бир маънода талкин килиниши. бир маъноли жавобларни кузда тутиши лозим.

  1. боскич. Экспертиза утказиш.

Дельфи” усулида суров утказишнинг бир нечта кадамлари такрорланиши кузда тутилади. Биринчи суров якунларига кура энг кескин, “бидъат деб караладиган” фикрлар ажратилади, бу фикрлар муаллифлари келгусидаги мунозаралар билан уз нуктаи назаргаш асослаб беради. Бу бир томондан, барча экспертларга энг кескин нуктаи назарлар тарафдорларининг далилларини эътиборга олиш, бошка томондан эса - уларга яна бир бор уз нуктаи назарини уйлаб чикиш ва кушимча равишда асослаб бериш ёки воз кечиш имконини беради.
Мунозарадан кейин экспертларга мухокама якунларини эътиборга олиш учун имконият таким этиш максадида суров яна бир марта утказилади. То экспертларнинг ну'ктаи назарлари мос келмагунга кадар шу тарзда 4-5 марта такрорланади.

  1. боскич. С$фовга якун ясаш.

Дельфи” усули буйича экспертларнинг якуний фикри сифатида медиана яъни тартибга солинган фикрлар каторидаги уртача киймат кабул килинади. Агар жавоблар катта-кичиклиги буйича тартибга солинган катор (масалан, инноваиион махсулот нархи хакидаги саволга жавоблар) уз ичига п кийматларни: PI, Р2,..., Рп олса суров натижалари буйича якуний бахолаш сифатида кабул килинадиган К4 куйидаги тарзда аникланади:

Download 495.96 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling