Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тош кент давлат


Download 38.05 Kb.
Pdf ko'rish
bet107/127
Sana31.01.2024
Hajmi38.05 Kb.
#1818768
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   127
Bog'liq
46hSLjQWCjIOPi2HaQoQ

яроклилик даражасини 
хам 
ю коридаги таърифдан билиб олиш мумкин.
3. 
Мос 
келпш (у ёки 
бу ф аолият сохасига одамнинг мос 
кслишн). Бундай холларда о д а м н и н г
а й р и м 'шахеий фазилатларини 
курсат пб утнш 
мумкин. 
Бу 
ф азилатлар муайян касб ёки касблар 
гурухи талабларига аник (ш убхасиз) мос келади. Масалан, бирор 
киш нда муайян бир сохада у ёки бу мехнат объектига масалан, 
биология, техника ва хоказо объектларга 
нисбатан кизикиш 
булиш и ёхуд бирор сохада узини амалий ишда синаб куриш вактида 
баъзи бир 
ют ук ларн н кулга 
киритган кишнлардаги мувофиклик, 
уз 
к асбпг а мос келпш б у п п п г
м исолидир. К асбга яроклиликнннг бу 
д а р аж а с и д а г п к и шн л арг а ни с ба т а н 
шундай деб мурожаат килиш 
мумкин: «Сиз мана 
шу 
каебни тан ласан ги з булади, сиз яхши 
мутахассис булиб етиш ш ш ш гпз жуда мумкин».
4. 
Хдвас 
(мазкур касбга, фаолият сохасига). Ишга хаваси 
(рагбати) 
булган 
бундай 
кишини 
мехнатчи 
сифатида 
инсон 
тараккиётинпнг мазкур боекпчнда касбга яроклиликнинг олий 
д а р аж а с и деб хпеоблаш мумки н.
Бу орда гаи одам ни бошкалардан 
а ж р ат пб турадпгап си ф а т л а р тугрисида 
бормокда. Киши тахминан 
учи билан бир хил шароптда пш лаётган ва укиётган тенгдошларидан
137


яккол ажралиб туради. К асбга яроклиликнинг бундай дараж асига 
куйидагича таъриф бериш мумкин: «Сиз ф аолиятнинг шу сохаси-да, 
ха, айни мана шу сохада яхш и м утахассис булиб етиш асиз».
Касбга яроклилик тугм а сиф ат эмас. У мехнат фаолиятида 
ш аклланиб боради. М ехнат ж араён и да факат касбий идрок, хотира 
ва тафаккур ривож панибгина колмай, одамда муайян хулк-атвор 
типи хам, унинг жамоада иш лаш га хос йуналиш и хам, талабчанлигн 
хам, бурчии англаш хисси хам, ш ахснинг бош ка шу сингари 
фазилатлари хам ривож ланиб боради.
Купчилик касбларда уларга яроклилик масаласида одамга 
мутлак талаблар куйилмайди; унда етиш м айдиган зарур фазилатлар, 
хусусиятлар, кобилиятлар урнини бош каларини ривожлантириш
хисобига коплаш мумкин.
Одамда мавжуд булган барча ф азилагларни касбий жихатдан 
кимматли, зарарли ёки нейтрал (холис) сифатлар деб бир неча турга 
аж ратиш мумкинми? Йук. Гап ш ундаки, хатто энг оддий бирор касб 
тугрисида гап кетганда хам касбий ж ихатдан ягона ва шубхасиз 
кимматли фазилатлар тугрисида гапириб булмайди. М исол учун, куп 
станокчи тукувчилар касбини олиб курайлик. У ларнинг бир хиллари 
тез харакат килиш хисобига ю ксак натиж аларга эриш адилар, 
бош калари эса эхтиёткорлик, пухта ишлаш, иш нинг кузинп бнлиш 
хисобига ютукка эриш адилар, учинчи бир хиллари, эса, пиши бир 
маромда, бир хил суръатда таш ки л этиш хисобига муваффакиятга 
эриш адилар. Ходим канчалик малакали булса, у узининг кучли 
томонларидан ш унчалик купрок, максимал дараж ада фойдаланади 
хам да узининг заиф том онларини енгиб, хар хил воситалар билан 
уларнинг 
урнини 
коплайди. 
Н атиж ада 
ишда 
такрорланмас 
индивидуал услуб вужудга келади. 
Ш унинг учун хам: «Иш 
устасидан куркар»- деган доно макол тукилган.
Одамнинг 
у3 
касбига ярокли 
эканини 
куйидаги 
асосий 
ф азилатларига 
караб 
белгиланади: 
ф укораликлик 
фазилатлари 
(масалан, 
диний 
эътикод, 
ватанпарварлик,. 
жамоатчилик, 
умумфойдаси 
учун 
мехнат 
килиш 
эхтиёж и 
ва 
бошкалар); 
мехнатсеварлик, 
мехнатга 
халол 
муносабатда 
булиш , 
мазкур 
сохадаги фаолиятга нисбатан ижобий кизикиш ва майллармииг 
мавжудлиги, 
акл-идрокнинг 
кенг 
ва 
теранлиги, 
пухталик, 
интизомлилик, уз-узини 
иазорат килиш нинг ривож ланганлиги, 
таш аббускорлик, салом атлигининг яхш илиги ва бош ка шунга 
ухш аш
сифатлар 
махсус 
кобилиятлар 
(масалан, 
пианино 
ва
138


роялларни 
созловчн 
киши 
учун 
мусикани 
тинглай 
олиш 
кобилиятининг яхш и ривож ланган булиш и, К амолот ЁИК, етакчиси 
учун купчилик билан м улокотга кириш иб, тезда тил топиш иб кета 
олиш кобилияти зарур ва хоказо).
Уз касбингизга яроклилик учун зарур буладиган айрим 
фазилатларни узингиз мунтазам равиш да ш акллантириб бориш ингиз 
мумкин ва лозим (эътикод, халоллик, бурч хисси, жамоа булиб 
ишлаш ана шундай мунтазам равиш да ш акллантириб бориш ни талаб 
киладиган фазилатлар хисобланади).
Биз хозир «одам касб» ф орм уласидаги узаро алокадорликнинг 
бир томонини караб чикдик. Э нди одам учун касбнинг узи яроксиз 
булиб колиши мумкин булган холат тугри си да гаплашамиз. Буни 
куйидаги мисолни караб чикиш оркали туш унтириш мумкин.
Конструкторлар кудратли ю к кутариш маш инаси яратдилар, 
лекин буни карангки, бу м аш инани бош кариш жуда огир экан 
(туш ириш , тормозлаш , тухтатиш ричагини босиш , уни бир жойдан 
иккинчи жойга суриш учун хаддан таш кари катта жисмоний куч 
талаб килинар экан). Бундай холда киш ининг, масалан, аёл 
киш ининг бу маш инада м аш инист булиб ишлаш касбига лойик 
эмаслиги тугрисида гапириб утирм аса хам булади, машинани 
бош кариш усулини узгартириш керак булади.
Ю корида айтилганлардан ш ундай хулоса келиб чикадики, 
одамнинг касбга яроклилиги узгарувч'ан характеристикадир. К асбга 
яроклиликни 
ш акллантириш
бу 
ф акат 
одамдаги 
муайян 
фазилатларни (масалан, уз-узини тарбиялаш воситалари билан) 
ривож лантириш дангина иборат булиб колмай, шу билан бирга 
мехнат шароитини, ишлаб чикариш воситаларини узгартириш ни хам 
такозо этар экан.
1. Киш ининг касбга яроклилиги тугрисида унинг кандай 
фазилатларига караб бахо бериш м умкин?
2. Сиз касбга яроклиликнинг кандай турларини биласиз? 
Мутлако яроклиликни талаб киладиган касбларни санаб беринг?
3. Касбга яроклиликни ш акллантириб буладими? М исоллар 
келтиринг.
4. Сиз узингиз танлаган касб учун кандай фазилатларни мухим 
деб хисоблаш ингизни айтиб беринг?
139



Download 38.05 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   127




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling