− INSON – Nutq, ong, mexnat vositalarini yaratish
va ulardan foydalanish
qobiliyatiga ega bo‘lgan biologik mavjudot.
− INDIVID – Mustaqil ravishda mavjud bo‘lgan organizm.
− SUBYEKT – O‘z amaliy faoliyatiga ega bo‘lgan, o‘zining
jismoniy,
psixologik va ma’naviy kuchlarining boshqaruvchisi sifatidagi inson.
− SHAXS – Insonning ijtimoiy-madaniy faoliyat
va muloqot jarayonida
egallaydigan maxsus sifati.
− INDIVIDUALLIK – Biror-bir hodisaning, organizmning, odamning o‘ziga
xosligi.
2. O‘sish va rivojlanish tushunchalari va ularning asosiy maqsadlari
O‘qituvchini kasbiy faoliyatga tayyorlashni
doimiy kasbiy malaka
oshirishning bir shakli sifatida ko‘rib chiqish kerak.
Jon Dyui (1859 – 1952)
Insonning o‘sishi va rivojlanishi - uning
butun hayoti davomida sodir
bo‘ladigan uzluksiz jarayon bo‘lib, bunda miqdoriy o‘zgarishlar fundamental sifat
o‘zgarishlariga olib keladi.
O‘SISH - bu alohida jarayonlar strukturasida sezilarli o‘zgarishlarsiz,
ichki
struktura
va uning tarkibining, unga kiruvchi alohida elementlar (ma‘lum
miqdordagi axborot, ko‘nikma, tajriba va h.k.z) to‘planmasining miqdoriy o‘zgarish
jarayonidir.
RIVOJLANISH sifat o‘zgarishlari, yangi mexanizmlar, yangi jarayonlar, yangi
tuzilmalar (yangi bilim, ko‘nikma, qobiliyatlarning paydo bo‘lishi
yoki ularning
vaqt o‘tishi bilan yo‘qolib ketishi va h.k.z) bilan xarakterlanadi.
Odamda o‘sish va rivojlanish jarayonlari bir-birini qo‘llab-quvvatlaydi va bir-
birini bosqichlar bilan almashtiradi. Bu gorizontal
va vertikal harakatning
almashinishi shaklida namoyon bo‘lishi mumkin: bilim va ko‘nikmalar to‘planadi
(bu gorizontal o‘sish), keyin o‘sish, yangi darajaga o‘tish bo‘ladi (rivojlanish sodir
bo‘ldi, yuqoriga sakrash), keyin yana bu yangi darajani o‘rganish (gorizontal harakat
sifatida o‘sish) bosqichi keladi.