“Uztemiryo’lmashta’mir” uk andijon mexanika zavodi ShKdagi 65A60Ф3 vertikal-frezalash dastgohini energiya samaradorligini oshirih.”

II. 4. Dastgoh dvigatelining quvvatini hisoblash va tipini tanlash
Dastgoh dvigateli quvvati ishlov berilayotgan detall materiali aniq bo’lganda quyidagi formula yordamida hisoblanishi mumkin
P_p = F_p·∙b∙t∙n∙s / 60 · 102 · 1000∙ƞ_c
Bu erda, F_p – kesishga solishtirma qarshilik kuchi, kg/mm²
b – frezani kesish eni, mm
s – frezaning bir aylanishdagi uztmasi, mm
ƞ_c – dastgohning f.i.k.
n- frezaning aylanishlari soni,
t- kesilayotgan paraha qalinligi,mm
Bizning dastgohimizda po’latga ishlov beriladi, po’lat uchun kesishga solishtirma qarshilik kuchi F_p = 140 kg/mm², uzatma s = 0,6mm, kesish chuqurligi t = 15 mm , kesish eni b= 140mm , frezaning aylanishlari soni n= 160 ob/min, dastgohning f.i.k. ƞ_c = 0,75
Kisish uchun sariflanadigan quvvat
P_p = 140· 140·15∙160∙0,6 / 102·60·1000∙0,75 = 6,15 kvt;
Katalogdan dvigatelni quyidagi shart bo’yicha tanlaymiz
P_H≥ P_p
Bu shartga 4A132M4 tipli P_H = 7,5 kvt li dvigatel to’g’ri keladi.
Dvigatelning passport kattaliklari:
P_H = 7,5 kvt , ƞ_H = 0,875 , M_П/M_H = 2,2, J = 0,16 kg/m²
n_H = 1460 ob/min, cosφ = 0,87 , Mmin/Mmax = 1,7, G = 93 kg
I_П/I_H = 7,5 , Mmax/M_H = 3,0

II. 5. Dvigatelning mexanik xarakteristikasini qurish.
Asinxron dvigatelning mexanik xarakteristikasi ω = f (M), ya’ni dvigatelning burchak tezligini uning momentiga bog’lanishini ifogalaydi. Bu bog’lanish grafik bilan tasvirlanadi.
Dvigatelning mexanik xarakteristikasi quyidagi ifoda yordamida hisoblanishi va qurilishi mumkin:
M = 2 Mk (1+Sk) / S/Sk + Sk/S + 2a Sk
bunda: Mk – kritik yoki maksimal moment Mk = λ · Mн
λ – dvigatelning yuklanish qobiliyati λ = Mmax / Mн
bizning dvigatelimiz uchun λ = 2
Sk – kritik sirpanish, kichik quvvatli dvigatellar uchun quyidagicha hisoblanadi:
Sk = Sн
a = R₁ / R₂ o’zgarmas koeffitsent.
Dvigatelning mexanik xarakteristikasini qurishda Klossning soddalashtirilgan tenglamasidan foydalanamiz:
M = 2 Mk / S/Sk + Sk/S
bu tenglamadagi S sirpanishning 0÷1 qiymatlari uchun M ning qiymatlarini hisoblab chiqamiz.
Dastlab dvigatelni nominal ω_нva sinxron ω_o burchak tezliklarini aniqlaymiz:
ω_н= n_H / 9,55 = 1460 / 9,55 = 153^rad/_sek
ω_o= n_o / 9,55 = 1500 / 9,55 = 157^rad/_sek
Nominal va kritik sirpanishlarni hisoblaymiz:
Sн = ω_o- ω_н / ω_o = 157 – 153 / 157 = 0,025
Dvigatelning nominal momentini hisoblaymiz:
Mн = Рн · 10³ / ω_н = 7,5 · 10³ / 153 = 49 Н·м
Kritik yoki maksimal moment:
Mк = Mmax = λ · Мн = 3· 49 = 147 Н·м
M_П = k_п∙M_Н = 2,2∙49 = 107,8 Hm
Kloss tenglamasiga S sirpanishni O dan 1gacha ihtiyoriy qiymatlarini qo’yib, moment M ni qiymatlarini topamiz, natijalarini 1-jadvalga to’ldiramiz:
S = 0 da
S = 0,05 da
1-jadval:

S	0	0,05	0,1	0,15	0,2	0,3	0,4	0,6	0,8	1
M	0	88,0	135,5	147,0	141,4	117,6	96,6	69,2	53,3	43,1

Jadval natijalari bo’yicha S = f (M) grafigini chizamiz, yoki ω = f (M) bog’lanish grafigiga o’tish ham mumkin. Buning uchun quyidagi hisoblashlarni bajaramiz:

S = 0 ω = ω_o (1-S) = 157 (1-0) = 157^rad/_sek
S = 0,05 ω = ω_o (1-S) = 157 (1-0,05) = 149,2^rad/_sek
Huddi shunday sirpanishni qolgan qiymatlari uchun ham ω ni qiymatlarini hisoblab, natijalarini 2-jadvalga yozib olamiz.
2-jadval:

ω	157,0	149,2	141,3	125,6	110,0	94,2	62,8	31,4	15,7	0
M	0	88,0	135,5	147,0	141,4	117,6	96,6	69,2	53,3	43,1

2- jadvallar asosida dvigatelni tabiiy mexanik xarakteristikasini quramiz.