В. А. Мирбобоев


Download 1.63 Mb.
bet80/121
Sana09.01.2023
Hajmi1.63 Mb.
#1085279
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   121
Bog'liq
Materialshunoslik (I.Nosirov) (1)

1. ОД ВА КУЛРАНГ ЧУЯНЛАР
Од чуян таркибидаги углерод цементит долда булганлиги учун у жуда даттид ва мурт булади, уни амалда кесиб ишлаш 160
жуда цийин. Бундай чуянлар машина цисмларини тайёрлашда ишлатилмайди. Лекин цаттицлик юцори булса, ишцаланишдаги емирилиш камайиши мумкин. Бундай цолда кулранг чуянлар- нинг устки (ишчи) цисмида оц чуян структурасини хосил ци- лиш учун чуянга махсус термик ишлов берилади. Заготовка- нинг устки цатламида 12—30 мм чуцурликда ок, чуян структу­расини цосил цилиш учун тез совитилади.
Кулранг чуяннинг асосий таркиби Fe — С — Si булса цам ундаги цушимчалар — марганец, фосфор ва олтингугурт унинг хоссаларига катта таъсир курсатади. Графитнинг шакли ку­пинча буралган япрок, шаклида булади (86-раем, а). Кулранг чуянларнинг уртача кимёвий таркиби цуйидагича булади: С = 2,4—3,88%, Si = 1,0—5,0%, Мп = 0,5—0,8%, Р = 0,2—0,4%, SsC0,12%. Бундай чуяндан тайёрланган цуйманинг структураси чуяннинг кимёвий таркиби цамда термик ишлаш усулига 6of- лиц. Агар чуянда кремний купроц булса, графит суюц жиемдан кристалланиш жараёнидаёц ажралиб чица бошлайди. Совиш тезлиги катта булганда, графит цементитнинг парчаланиши на­тижасида цосил булади. Шунинг учун чуяндаги цайта кристал­ланиш FeFe3C диаграммада курсатилган.
Кулранг чуяннинг тузилиши бошца соф графитли чуянлар каби металл асосдан иборат булади. Шунга кура структура перлит (П + Г), феррит (Ф + Г) цамда перлит ва феррит (П + Ф + Г) асосли булиши мумкин. Чуяннинг механик хосса- лари металл асоснинг турига хамда графит шаклига боглик булади. Металл асоснинг хоссалари эса пулат хоссаларига яцин. Шунинг учун чуянларни жуда цу пол ва куп нуцеонларга эга булган пулатлар деб цараш мумкин. Графитнинг механик хоссалари паст булгани учун у цотишманинг механик хоссала- рини хам пасайтиради. Ундан ташцари графит, асосан ажра- лиш юзаларида йигилади. Натижада цотишма мурт булиб цо- лади. Чуянда графит цанча кам, унинг улчами цанча кичик булса, хоссалар шунча юкори булади. Чуяннинг сицилишдаги мустахкамлиги ва цаттицлигига графит унча таъсир цилмайди. Графит цотишмадаги цупол нуцеон деб царалса, ички кучла- нишлар ана шу нуцеон атрофида йигилади. Графит сирпаниш- ни осонлаштирадиган юпца цатлам хосил цилганлиги учун **УРУК — мойсиз шароитда ишлайдиган ишцаланиш жуфтларини чуянлардан тайёрлаш яхши натижа беради. Чуян таркибидаги углероднинг соф графит цолида булиши кесиб ишлашни осон- лаштиради.
Кулранг чуянларни маркалаш учун 1412-85 ГОСТ белгилан- ган. Бундай чуянлар цаттицлиги 143—255 НВ атрофида булиб, мустахкамлиги эса тамгада сонлар билан курсатилади.
Феррит хамда феррит-перлит асосидаги кулранг чуянлар (СЧ10, СЧ15, СЧ18) дан кам юк кутарадиган машина ва уску- на воситалари, цурилиш конструкция элементлари тайёрланади (<тв =100—180МПа),СЧ = 21, СЧ = 24, СЧ = 25, СЧ = 30, СЧ = 35
чуянлар (вст = 210—350 МПа ёки 21—35 кг/мм2) дан двигатель ;блоклари ва уларнинг копкоклари, поршень ва цилиндрлйр 'тайёрланади. .Машинасозликда модификацияланган чуянлар (СЧ = 30, СЧ = 35, СЧ = 44) ни цуйишдаи олдин унга махсус ку- шимчалар — модификаторлар кушиб олияади. '

Download 1.63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling