V. A. Motsartning opera ijodi

RUS MUSIQA OPERASI
Russ operasi XVIII asrning 70- yillarida vujudga keldi. XVIII asrning 30-yillarida russ saxnalarida paydo bolgan operalarni chet ellik kompozitorlar yozib berar edi. Bu operalarning matnlarida donishmandlar, olijanob monarxlar, afsonaviy yarim xudolar kuylanar edi. Bu chel el kompozitorlarining operalari russ hatotidan russ adabiyotidan va dramatic teatridan juda uzoq edi, shu sababli Rossiya xalqi uchun russ operasi kerak edi. Osha paytda yozilgan “Tanyisha”, “Anyita”deb nomlangan operalar bizgacha etib kelgan, lekin ularning kompozitorlari bizga noma’lum.XVIII asrning oxirlarida Rossiya xayotida opera katta rol oynay boshladi. Rossiyaning ilgor adabiyotchilari va teatr arboblari opera janrida asarlar yoza boshladilar. Bular Sumarokov, Nikolayev, Ablesimov, Krilov, Knyajnin, kompozitorlardan Pashkevich, Bortnyanskiy, va Fominlar edi. Rossiyada 70-80 yillarda opera paydo boldi.Bular Sokolovskiyning “Temirchi-sexrgar,yolgonchi va sovchi”, “Sanktpeterburg mehmonxona xovlisi” operalari, Pashkevichning “Martaba tufayli baxtsizlik” va 1787 yida yozilgan Fominning “YAmshikik na podstave” operalaridir.Ilk russ opewralari komediya janrida yozilgan edi. Bu operalarda kopincha vertuoz ariyalarning orniga oddiy ashulalar xalq ashulalari ijro qilinar edi. Operalarda kopincha nodon va ochkoz pomeshiklar, savdogarlar va ularga qarama-qarshi qilib, vijdonlilik, olijanoblik, xalqdan chiqqan oddiy odamlar kuylanar edi. Ilk operalarining tuzilishida nomer strukturasi ustun turar edi. Orad musiqa, gaplashish dealoglari bilan almashar edi.
“Tegirmonchi-sexrgar, yolgonchi va sovchi”

Bu operani M.Sokolovskiy, librettosini esa A.Ablesimov yozgan. Bu opera russ xalq –turmush operasining ilk namunasidir.Operaning 1- tomoshasi Moskvada 20 yanvarda 1779 yilda boldi.

Operaning qisqacha mazmuni.
Operda oddiy qishloq odamlari tasvirlanadi.
20
Tegirmonchi Faddey, Ankudin va uning rafiqasi Fetinya va ularning qizlari Anyita chaqqon yigit Filimon. Yoshlar bir-birini sevadilar. Qizning ota-onasioz qizlarini boshqaga pomeshik yoki dvoryaninga bermoqchi boladilar. Filimon tegirmonchi Faddeydan qizning ota-onasini kondirib berishini iltimos qiladi.Tegirmonchi esa qisning ota-onasini aldab kondiradi.Opera qiz va yigitning toylari bilan tugaydi.
“Sanktpeterburg mehmonxona xovlisi”
Operaning kompozitori Pashkevich librettosini esa Matinskiy yozgan. Bu opera Rossiya savdogarlari va mayday amaldorlar haqidagi otkir satiradir.Operada makkorlik, poraxorlik, tovlamachilik va haqiqatning tiklanishi kuylanadi.
Operaning qisqacha mazmuni.
Savdogar Skvaligin va uning rafiqasi Solomonida oz qizlari Xavronyini Kryichkodeyga bermoqchi boladilar Poraxor Kryichkodeyda Skvaligin oz qalbini koradi Kryichkodey Skvaliginga noinsof bitimlar tuzishda yordam beradi.Vijdonli odamlar Xvalimov va Pryamikovlar tufayli haqiqat royobga chiqadi. Skvaligin bilan Kryichkodeylar fosh qilinadi.Toy qoldiriladi. Haqiqat tantana qiladi.