Va texnologiyalar universiteti yer osti konchilik ishlari

Rudali jism qalinligi, m	Rudali jism yotiqlik burchagi (grad)	Rudaning hajmiy og‘irligi, γ t/m^3	Rudaning qattiqlik koeffitsienti, f	Rudadagi foydali komponentlar miqdori, %
Saqlovchi jinslarda foydali komponent miqdori, %
	8,5	85	2,65	13	2	0,2
	6,5	76	2,7	14	3	0,3
	5,1	75	2,8	12	4	0,4
	10,2	76	2,9	11	5	0,5
	9,5	77	3	10	6	0,6
	8,5	78	2,65	13	7	0,7
	7,5	79	2,7	14	8	0,8
	6	80	2,8	12	9	0,9
	6,5	81	2,9	11	10	1
	7,5	82	3	10	11	1,1
	8,5	75	2,65	13	3	0,3
	6,5	76	2,7	14	4	0,4
	5,1	77	2,8	13	5	0,5
	10,2	78	2,9	14	6	0,6
	9,5	79	3	12	7	0,7
	8,5	80	2,65	11	8	0,8
	7,5	81	2,7	10	9	0,9
	6	82	2,8	13	10	1
	6,5	83	2,9	14	11	1,1
	7,5	84	3	12	12	1,2

Amaliyot ishi №9

Mavzu: Qazish bo‘shlig‘ini to‘lg‘azmali qazish tizimi

Mashg‘ulot maqsadi: Qazish bo‘shlig‘ini to‘lg‘azmali qazish tizimi bilan tanishish va hisoblash.

1. 
   Gorizontal qatlamlar bilan to‘lg‘azmali qazish tizimida qazish joyini hisoblash
   

(1-rasm).

1-rasm. Qazilgan bo‘shliqni to‘lg‘azmali qazish tizimi (gorizontal qatlamlar bilan qazish)
Shartlari:
Rudali jismning gorizontal qalinligi 2,5 m. YOtiqlik burchagi 65°. Rudaning hajmiy og‘irligi = 3,8 t/m³ qattiqlik koeffitsienti f = 6.
Rudada foydali komponent miqdori A_e = 2,6 %, saqlovchi jinslarda A_r = 1,0 %.
Qavat balandligi va blok uzunligi 1-rasmda keltirilgan, qatlam balandligi h = 2m.
Qazish joyida ruda talafoti a_e = 3 %. Rudaning sifatsizlanishi b = 3 %.
SHaxtaning sutkalik unumdorligi R=1000t (6 soatdan ikki smenada ishlashda),
Echim:
I. Qazish joyida I davrda (siklda) ishlab chiqarish jarayonlari tarkibi.
Rudani maydalash (shpurlarni burg‘ilash, zaryadlash va portlatish), qazish joyini shamollatish, rudani yig‘ishtirib olish va qazilgan bo‘shliqni to‘lg‘azish (to‘shamani yig‘ishtirish, asl to‘lg‘azma, to‘shamani yotqizish).
II. Qazish joyida ishlab chiqarish jarayonlarini hisoblash.
Rudani maydalash. Rudali jism qalinligida blok yarmida qazish joyi maydoni 2,5 m va uzunligi 26,3 m, tashkil etadi 2,5*26,3 = 65,8 m².
65,8 m² qazish joyi maydonida shpurlar soni va 1 shpurga to‘g‘ri keladigan,1m²ga teng (16-ilovaga qarang) n = 65,8 : 1 66 shpurlarni tashkil etadi.
l_sh = 2 m shpur chuqurligida, qazish joyida shpurlar to‘plami umumiy uzunligi tashkil etadi
diametri 42 mm 1 m shpurga PM zaryadi miqdorida, teng = 0,7 kg/m, yarim blokda shpurlar to‘liq to‘plamiga PM umumiy sarfi tashkil etadi

= 0,95 shpurni foydali ishlatish koeffitsientida shpurlar to‘plami bilan qazish joyida maydalanadigan rudalar sonini formula bo‘yicha hisoblaymiz
YOki
1 t maydalangan rudaga PM sarfi tashkil etadi 93 : 475 = 0,193 kg.
Lahim me’yorida (normasida) burg‘ilovchining qazish joyini burg‘ilash davomiyligi 74 m/smena va smenada to‘rtta burg‘ilovchilar ishlashida 475 : (75* 4) = 1,58 smenani tashkil etadi.
SHpurlarni zaryadlash va portlatish davomiyligini 0,2 smenaga teng deb qabul qilamiz.
Portlatish ishlaridan so‘ng qazish joyini shamollatish smenalar o‘rtasidagi tanaffusda amalga oshiriladi.
Rudani yig‘ishtirib olish. Bir davrda (siklda) skreperchining va yordamchisining lahim smenali me’yorida (normasida) yarim blokda portlatilgan rudani yig‘ishtirib olish davomiyligi 250 t tashkil etadi 475 : 250 = 1,9 smena yoki davriylik grafigini tuzish qulayligi uchun 2 smena deb qabul qilamiz.
Qazilgan bo‘shliqni to‘lg‘azish. To‘lg‘azmali material sifatida tuproqli qum ishlatiladi.
1.Qazish joyida 1 davr (sikl) ishlarini bajarish uchun zarur bo‘lgan to‘lg‘azma material miqdorini formula bo‘yicha hisoblaymiz

2. Suv sarflanishini formula bo‘yicha aniqlaymiz

3. Gidroto‘lg‘azmali qurilma unumdorligini (qattiqligi bo‘yicha) 16,4 m³/s ga teng deb qabul qilamiz.
To‘lg‘azma ishlarida band bo‘lgan ishchilar sonini smenada 2 kishi deb qabul qilamiz, Qatlamni to‘lg‘azish davomiyligi 6 soat, yoki 1 smena. To‘lg‘azma bo‘yicha ishni boshlashdan oldin ruda tushirgichni, ko‘tarmani oshirish va to‘shamani yig‘ishtirish davomiyligini ikkita mustahkamlovchi band bo‘lganda bitta smenaga teng deb qabul qilamiz. Qatlamni to‘lg‘azmalash tugaganidan so‘ng to‘shamani 4 ta ishchi 0,3 smenada yotqizadi.

2-rasm. Blokda ishlarni tashkil qilish grafigi

III. Blokda ishlarni tashkil qilish.

Smenalar bo‘yicha ishlab chiqarish jarayonlarini taqsimlash 2-rasm grafigidan ko‘rinib turibdi. Sutkada ishchi smenalar soni — 2; sutkada davrlar (siklllar) soni . Blokda bir vaqtda qaziladigan qatlamlar soni (blok uzunligi yarmi bo‘yicha).
IV. Bir vaqtdagi qazish joyi bloklari soni. Blokning o‘rtacha sutkalik unumdorligi
Blokni qazish davomiyligi formula bo‘yicha
sutka
SHaxtaning berilgan sutkalik unumdorligini ta’minlovchi bir vaqtdagi qazish joyi bloklari soni formula bo‘yicha tashkil etadi

V. Qazish joyining asosiy texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari.
Bir qatlamga ishchi kuchi sarfi (kishi-smena): burg‘ilovchilar 8; skreperchilar 4; mustahkamlovchilar 2; to‘lg‘azmachilar 2. Jami 16.
Qazish joyi ishchisining mehnat unumdorligi t/smena
Kameradan beriladigan ruda sifati

b) Qiya qatlamlar bilan to‘lg‘azmali qazish tizimida qazish joyini hisoblash 3-rasm.