3. ДИСПЕРСИЯ ВА ДИСПЕРСИОН ТАҲЛИЛ - Тўпламни гуруҳларга ажратииш орқали бирликларнинг четланишига таъсир қилувчи омиллар уч гуруҳга:
- умумий;
- гуруҳлараро;
- гуруҳ ичидаги омилларга ажралади.
- Энди тебранишнинг уч кўрсаткичини аниқлаш зарур бўлади: умумий дисперсия, гуруҳлараро дисперсия ва гуруҳлар ичидаги ўртача (ёки қолдиқ) дисперсия.
3. ДИСПЕРСИЯ ВА ДИСПЕРСИОН ТАҲЛИЛ - Умумий дисперсия ўрганилаётган тўпламдаги ҳамма шароитларга боғлиқ белги вариациясини характерлайди ва қуйидаги формула билан ҳисобланади:
3. ДИСПЕРСИЯ ВА ДИСПЕРСИОН ТАҲЛИЛ - Гуруҳлараро дисперсия ўрганилаётган вариацияни ифодалайди. Бу вариация гуруҳлаш асоси қилиб олинган омил белги таъсирида пайдо бўлади. Гуруҳлараро дисперсия умумий ўртача атрофида бўлган гуруҳ (хусусий) ўртачаларининг тебранишини характерлайди ва қуйидаги формула билан ифодаланади:
- бу ерда,
-
- гуруҳлар ўртачалари;
- умумий ўртача;
- гуруҳлар вазнлари.
3. ДИСПЕРСИЯ ВА ДИСПЕРСИОН ТАҲЛИЛ - Гуруҳлар ичидаги ўртача дисперсия ҳар бир гуруҳдаги тасодифий вариацияни баҳолайди ва қуйидаги формула билан аниқланади:
- ва қолдиқ дисперция деб ҳам аталади.
- бу ерда:
-
- - ҳар бир гуруҳ дисперсиялари
3. ДИСПЕРСИЯ ВА ДИСПЕРСИОН ТАҲЛИЛ - Умумий дисперсия гуруҳлараро дисперсия ва қолдиқ дисперсия йиғиндисига тенгдир:
-
- Бу муносабат дисперцияларни қўшиш қоидаси деб ҳам аталади.
3. ДИСПЕРСИЯ ВА ДИСПЕРСИОН ТАҲЛИЛ - Бу кўрсаткичлар ёрдамида ҳодисалар ўртасидаги боғлиқликни ўрганиш мумкин. Агар гуруҳлараро дисперсиянинг умумий дисперсияга нисбатини олсак детерминация коэффициенти келиб чиқади. Бу коэффициент умумий вариациянинг қанчаси гуруҳлаш асосига қўйилган омил белги ҳисобидан амалга ошганлигини характерлайди ва қуйидаги формула билан аниқланади:
3. ДИСПЕРСИЯ ВА ДИСПЕРСИОН ТАҲЛИЛ - Детерминация коэффициентини квадрат илдиздан чиқариб, корреляцион нисбат кўрсаткичи аниқланади. Корреляцион нисбат гуруҳлаш белгиси (омил) ва натижавий белги ўртасидаги боғлиқликнинг зичлигини кўрсатади ва қуйидаги формула билан аниқланади:
- Мазкур кўрсаткич 0 ва 1 оралиғида бўлади. У қанчалик бирга яқинлашиб борса, омил белги билан натижавий белги ўртасидаги боғланиш шунчалик зичлигидан далолат беради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
