Variant №1 Ekologiyani mustakil fan sifatida shaklllanishi,maqsadi va vazifalari

Biosfera xaqida ma’lumot bering (akademik Vernadskiy, Biosfera, uch tarkibiy kismlar, inson, tirik tabiat, notirik tabiat, gidrosfera, litosfera, atmofera, organizimlar, tiriklik qobig‘i inson faoliyati, texnosfera, noosfera, ekologiktanglik, ekologik xalokat , ekologiya asri , ekologiktexnologiyalar,alternativ modda va quvvat vositalari , koinot va ekologiya).

Мавжуд илмий манбаларга кўра Ер сайёрасида ҳаётнинг пайдо бўлиш тарихи 3.5-3.8 миллиард йилга тенг деб хисобланади
Биринчи марта биосфеа атамасини Ж.Б.Ламарк фанга киритиб,унинг асл маъноси хаёт тарқалган жой ва Ер юзида бўлаётган жараёнларга тирик организмларнинг таъсиридан иборат эканлигини кўрсатади.
Австриялик геолог олим З.Зюсс 1875 йил Ламаркдан кейин биосфера атамасини иккинчи бор фанга киритади ва Ерда тирикликнинг махсус қобиғи деб изоҳ беради.
Биосфера – бу ернинг тирик организмлар ва уларнинг яшаш, мавжудлик муҳитларини ташкил етувчи ўлик табиатни ўз ичига олувчи ташқи қобиги (сфера) дир. (биос - ҳаёт, яшаш; сфера - шар). Биосфера - тирик ва ўлик материяларнинг ўзаро таъсирлари натижасини ифодалайди.
Биосфера ҳақидаги таълимотни буюк олим акад. В.И.Вернадский 1926 йилда яратган. Унинг таълимотига биноан баосфера қуйидаги қисмлардан иборатдир:
1. Атмосфера- 25-30 км баландликкача (Ернинг ҳаволи қобиғи)
2. Гидросфера-10 км чуқурликкача (Ернинг сувли қобиғи)
3. Литосфера- 3-4 км чуқурликкача (Ернинг тупроқли қатлами)
Biosfera tushunchasi ikki xil ma’noda ta’riflangan. Birida biosfera yerdagi barcha tirik organizmlarning majmuasi tarzida tushunilgan. V.I Vernadskiy esa tirik va notirik organizmlarning o’zaro ta’sirini o’rganib, biosfera tushunchasini yangi ma’noda anglaydi. U biosferani tirik va notiriktabiatning birinchi sohasi tarzida tusuunadi.
Olimning biosfera tushunchasini bunday talqin qilishi Yerda hayotning paydo bo’lishi muommosiga bo’lgan qarashlarini ifodalaydi.
U bir necha variantlardan iborat:

1. 
   Hayot yer paydo bo’lgunga qadar yuzaga kelgan va uni butunlay qamrab olgan.
   
2. 
   Hayot yer paydo bo’lgandan keyin yuzaga kelgan.
   
3. 
   Hayot yerning shakllanish jarayonida yuzaga kelgan.
   

V.I. Vernadskiy uchunchi variantni ma’qullagan va bizning sayyoramizda qachonlardir hayot izlari yoki tiriklik namunasi bo’lmagani haqida ishonchli ilmiy dalil yo’qligini e’tirof etgan.
Абиотик омиллар натижасида дастлабки сийрак азон қатлами пайдо бўлган ва маълум миқдорда ултрабинафша нурларни қайтарган.
Организмлар хаёти шу тарзда миллион-миллион йиллар давом этган
2млрд йил олдин сувда эриган кислород атмосферага диффузия йўли билан ўтиб азон қатлами қалинлашган ва организмлар сув юзасида ҳам яшашга мослашган.
1 млрд йил олдин кислород миқдори 3-4% га етганда дастлабки ядроли организмлар пайдо бўлган.
700 млн йил олдин кислород миқдори 8% га етганда дастлабки кўп хужайралилар пайдо бўлган (Кембрий).
400 млн йил олдин кислород 20-21% га етади(палеозой ўрталарида)
Палеозой охрида кислород кескин камайиб кетиб карбонат миқдори ортади,натижада организмлар нобуд бўлиб катта миқдорда ер ости қазилмалари пайдо бўлади

4.