Variant №11 Marketing faoliyati vazifalari? Marketing strategiyasi nima?

Variant №11
1. Marketing faoliyati vazifalari?
2. Marketing strategiyasi nima?
3. Marketing tadqiqotlarining asosiy omillari.


Javoblar


1. Marketing faoliyati mahsulot yoki xizmatlarni ilgari surish va sotishga birgalikda hissa qo'shadigan keng ko'lamli vazifalarni o'z ichiga oladi. Muayyan vazifalar tashkilotning maqsadlari, maqsadli auditoriyasi, sohasi va umumiy marketing strategiyasiga qarab farq qilishi mumkin. Bu erda marketing faoliyati vazifalarining umumiy ro'yxati:


1. Bozor tadqiqoti:
• Mijozlarning ehtiyojlari, afzalliklari va bozor tendentsiyalarini tushunish uchun bozor tadqiqotlarini o'tkazish.
• Raqobatchilarni tahlil qilish, imkoniyatlar va tahdidlarni aniqlash.


2. Maqsadli auditoriya ta'rifi:
• Demografik, psixografik va xulq-atvorga asoslangan maqsadli auditoriyani aniqlash va segmentlash.


3. Brendlash:
• Kuchli brend identifikatorini ishlab chiqish va qo'llab-quvvatlash, shu jumladan logotiplar, shiorlar va xabarlar.
• Barcha marketing kanallarida brend barqarorligini tatbiq etish.


4. Mahsulot ishlab chiqish:
• Mahsulotlar mijozlar ehtiyojlariga javob berishini va bozor tendentsiyalariga mos kelishini ta'minlash uchun mahsulot guruhlari bilan hamkorlik qilish.
• O'zgaruvchan talablarni qondirish uchun yangi xususiyatlar yoki variatsiyalarni ishlab chiqish.


5. Narxlar strategiyasi:
• Ishlab chiqarish xarajatlarini, raqobatchilarning narxini va qabul qilingan qiymatni hisobga olgan holda narx strategiyasini aniqlash.


6. Tarqatish va kanallarni boshqarish:
• Mahsulotlarning maqsadli auditoriyaga samarali etib borishini ta'minlash uchun tarqatish kanallarini ishlab chiqish va boshqarish.
• Chakana sotuvchilar, ulgurji sotuvchilar va boshqa sheriklar bilan hamkorlik qilish.


7. Reklama:
• Turli kanallarda (bosma, raqamli, ijtimoiy media, televidenie, radio) reklama kampaniyalarini yaratish va amalga oshirish.
• Maqsadli auditoriya bilan rezonanslash uchun reklama nusxasini, vizual tasvirlarni va xabarlarni ishlab chiqish.


8. Jamoat bilan aloqa:
• Ommaviy axborot vositalari bilan ijobiy munosabatlarni o'rnatish va qo'llab-quvvatlash.
• Press-relizlarni, ommaviy axborot vositalarida yoritishni va jamoatchilik imidjini boshqarish.


9. Kontent marketingi:
• Maqsadli auditoriyani jalb qilish va jalb qilish uchun qimmatli kontentni yaratish va tarqatish.
• Tajriba va ishonchlilikni oshirish uchun blog yuritish, video yaratish va boshqa kontent strategiyalari.


10. Ijtimoiy tarmoqlarni boshqarish:
• Brend xabardorligi va ishtirokini oshirish uchun ijtimoiy media strategiyalarini ishlab chiqish va amalga oshirish.
• Ijtimoiy media kanallarini kuzatish va mijozlarning fikr-mulohazalariga javob berish.


11. Qidiruv tizimini optimallashtirish (SEO):
• Qidiruv tizimining reytingini va ko'rinishini yaxshilash uchun onlayn kontentni optimallashtirish.
• Kalit so'zlarni o'rganish va sahifadagi va sahifadan tashqari SEO texnikasini joriy etish.


12. Elektron pochta marketingi:
• Etakchilarni tarbiyalash va mijozlarni saqlab qolish uchun elektron pochta kampaniyalarini loyihalash va amalga oshirish.
• Mijozlarning xatti-harakatlari va afzalliklari asosida elektron pochta tarkibini shaxsiylashtirish.


13. Tadbirlar va homiylik:
• Brend ko'rinishini oshirish uchun tadbirlar, ko'rgazmalar yoki homiylikni rejalashtirish va tashkil etish.
• Sanoat bilan bog'liq yig'ilishlarda ijobiy brend mavjudligini ta'minlash.


14. Tahlil va o'lchov:
• Marketing kampaniyalari samaradorligini o'lchash uchun tahlil vositalaridan foydalanish.
• Asosiy samaradorlik ko'rsatkichlarini (KPI) tahlil qilish va ma'lumotlarga asoslangan strategiyalarni sozlash.


15. Mijozlar bilan munosabatlarni boshqarish (CRM):
• Mijozlarning ma'lumotlar bazalarini boshqarish va mijozlar bilan o'zaro munosabatlarni kuzatish uchun CRM tizimlaridan foydalanish.
• Mijozlarning sodiqligini va ushlab turishini oshirish uchun strategiyalarni amalga oshirish.


16. Sotishni qo'llab-quvvatlash:
• Savdo guruhlarini sotishni osonlashtirish uchun zarur vositalar, materiallar va ma'lumotlar bilan ta'minlash.
• Mijozlarning fikr-mulohazalari va bozor dinamikasini tushunish uchun savdo bilan hamkorlik qilish.


17. Influencer Marketing:
• Mahsulot yoki xizmatlarni targ'ib qilish uchun ta'sir etuvchilarni aniqlash va hamkorlik qilish.
• Ta'sir qiluvchilar bilan munosabatlarni boshqarish va ta'sir qiluvchi kampaniyalarning ta'sirini o'lchash.


18. Huquqiy va axloqiy muvofiqlik:
• Barcha marketing faoliyati qonuniy va axloqiy me'yorlarga muvofiqligini ta'minlash.
• Reklama mazmunini to'g'riligi uchun ko'rib chiqish va yolg'on amaliyotlardan qochish.


19. Fikr-mulohaza va doimiy takomillashtirish:
• Mijozlar va manfaatdor tomonlarning fikr-mulohazalarini yig'ish va tahlil qilish.


Tushunishlar va bozor o'zgarishlariga asoslangan marketing strategiyalarini takroriy takomillashtirish.Ushbu vazifalar birgalikda kompleks marketing rejasining asosini tashkil qiladi va amalga oshiriladigan aniq tadbirlar tashkilotning maqsadlari, resurslari va maqsadli bozorining xususiyatlariga bog'liq bo'ladi.
2. Marketing strategiyasi- tashkiliy strategiyaning ajralmas qismi. Muayyan bozor sharoitida, muayyan vaziyatda, to'g'ri marketing strategiyasini o'rnatish kompaniyaning yanada samarali rivojlanishiga imkon beradi. Marketing strategiyasini shakllantirish tashkilotga o'z siyosatini hisobga olgan holda o'z faoliyatini rejalashtirishga yordam beradigan ijrochi rejaning mavjudligini o'z ichiga oladi.

Kompaniyaning marketing strategiyasining maqsadlari:

1. 
   Bozor maqsadlari (yoki tashqi dastur maqsadlari):
   

• 
  tashkilotning bozor ulushi;
  
• 
  mijozlar soni;
  
• 
  sotish darajasi (tabiiy va qiymat shartlarini hisobga olgan holda).
  

1. 
   Ishlab chiqarish maqsadlari (ichki dastur maqsadlari) bozor ko'rsatkichlarining davomi hisoblanadi. Ular bozor maqsadlariga erishish uchun korxona uchun zarur bo'lgan hamma narsani aks ettiradi (bu erda tashkiliy resurslar hisobga olinmaydi). Gap muayyan ishlab chiqarish hajmlarini (ishlab chiqarish hajmi = sotish hajmi - mavjud zaxiralar + rejalashtirilgan zaxiralar) ta'minlash, ustaxona yaratish, ishlab chiqarishning yangi texnologiyalarini joriy etish va boshqalar haqida ketmoqda.
   
2. 
   Tashkiliy maqsadlar korxona tuzilishi, xodimlar, boshqaruvdir. Tashkiliy maqsadlarning bir qismi sifatida kompaniya ma'lum bir sohada to'rtta mutaxassisni yollashni rejalashtirishi mumkin ish haqqi kompaniyada hozirda etakchi mavqega ega bo'lgan xodimlarning ish haqi miqdori, loyihalarni boshqarish tizimini joriy etish va hk.
   
3. 
   moliyaviy maqsadlar. Bu qiymat nuqtai nazaridan barcha maqsadlar haqida gapiradi, xususan:
   

• 
  xarajatlar miqdori;
  
• 
  sof va yalpi foyda;
  
• 
  sof savdo;
  
• 
  sotishdan tushgan daromad va boshqalar.
  

Marketing strategiyalarining asosiy turlari
Marketing strategiyalarini turli mezonlarga ko'ra tasniflash mumkin. Ko'pincha asosiy marketing strategiyalari quyidagi toifalarga bo'linadi:

• 
  integratsiyalashgan o'sish. Kompaniyalar tuzilmani kengaytirish va "vertikal rivojlanish" dan, ya'ni yangi mahsulot yoki xizmatlarni chiqarishdan foydalanishni xohlaydi. Integratsiyalashgan o'sish marketing strategiyasini amalga oshirishda firmalar korxonaning filiallarini, yetkazib beruvchilarini, dilerlarini nazorat qila boshlaydi va yakuniy iste'molchiga ta'sir o'tkazishga harakat qiladi.
  
• 
  konsentrlangan o'sish. Ushbu strategiya doirasida mahsulotlarni sotish bozori o'zgarishi yoki mahsulotning o'zi modernizatsiya qilinishi mumkin. Qoida tariqasida, bunday strategiyalarning asosiy maqsadlari raqobatdosh korxonalarga qarshi kurash va kengaytirilgan bozor ulushini egallashga intilish ("gorizontal rivojlanish"), mavjud mahsulotlar uchun bozorlarni topish va ularning sifatini yaxshilashdir.
  
• 
  diversifikatsiyalangan o'sish. Ushbu strategiya, agar kompaniya hozirda ma'lum turdagi mahsulot bilan bozor sharoitida rivojlanish imkoniyatiga ega bo'lmasa, tanlanadi. Firma mavjud resurslar bilan yangi mahsulotlar ishlab chiqarish uchun barcha sa'y-harakatlarini amalga oshirishi mumkin. Biroq, bu mahsulot eskisidan biroz farq qilishi yoki butunlay yangi bo'lishi mumkin.
  
• 
  Kamaytirish. Ushbu turdagi marketing strategiyasining asosiy maqsadi - kompaniyaning uzoq muddatli rivojlanishidan keyin uning samaradorligini oshirish. Bu erda siz kompaniyani qayta tashkil etish (masalan, har qanday bo'limlarni qisqartirish orqali), shuningdek, uni tugatish (variant sifatida - faoliyatni bosqichma-bosqich nolga tushirish va shu bilan birga maksimal daromad olish) haqida o'ylashingiz mumkin.
  

Marketing strategiyasini belgilashda kompaniya butun bozor muhitiga yoki uning ayrim segmentlariga e'tibor qaratishi mumkin. Uchta asosiy strategik yo'nalishni amalga oshirish mumkin, xususan:

• 
  Differentsiallanmagan (ommaviy) marketing strategiyalari. Strategiya iste'mol talabini farqlamasdan butun bozor muhitiga qaratilgan. Ishlab chiqarish xarajatlari kamayishi tufayli mahsulotlar jiddiy raqobatdosh ustunliklarga ega bo'ladi.
  
• 
  Differensial marketing strategiyalari. Korxonalar shu maqsadda maxsus ishlab chiqilgan mahsulotlarni (yuqori sifatli, jozibali dizayn va h.k.) ishlab chiqarish orqali bozorning iloji boricha koʻproq segmentlarini qamrab olishga harakat qiladi.
  
• 
  Konsentrlangan marketing strategiyalari. Kompaniya butunlay bitta bozor segmentiga e'tibor qaratadi. Natijada, mahsulotlar ma'lum bir iste'molchilar toifasi uchun mo'ljallangan. Tikish ma'lum turdagi mahsulotning o'ziga xosligiga amalga oshiriladi. Konsentrlangan marketing strategiyasi resurslari cheklangan kompaniyalar uchun idealdir.
  

3. Marketing tadqiqotlarining asosiy tamoyillari

Ko‘pchilik marketing tadqiqotlari (Magketing Research) bilan bozor tadqiqotlarini (Magket Research) bir xil faoliyat deb tushunishadi. Ma’lumki, «bozor tadqiqotlari» bozorning o‘zini miqdoriy baholash va tahlil qilishni o‘z ichiga olsa, marketing tadqiqotlari tovar va xizmatlar marketingiga ta’sir qiluvchi barcha omillarni ham qamrab oladi. Ya’ni, u o‘z ichiga reklama va sotish kanallarining samaradorligini o‘rganishni, tovarlar va raqobatchi firmalar marketing usullarini tahlil qilishni va shuningdek, iste’molchilarning o‘zlarini tutishlari bilan bog‘liq barcha muammolarni oladi.
I. Breg o‘zining «Boshqarish tamoyillari» ilmiy asarida «bozor tadqiqotlarini» quyidagicha tushuntiradi: «Tovar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchilardan iste’molchilarga etqazib berish bilan bog‘liq nazariy tamoyillarga mos amaliy masalalarni echishga bog‘liq barcha muammolarni o‘rganishdir». Quyiroqda esa bozor tadqiqotlarining maqsadi quyidagicha ifodalanadi: «tijorat qarorlarini qabul qilishda noaniqliklarni kamaytirish». Bu ikkala tushuntirish ham ancha cheklangan bo‘lib, tovar bozori va uning tahlili yuqoridagi tushunchalarga nisbatan kengroq mavzuni tashkil etadi.
Marketing tadqiqotlari maqsadi besh asosiy: kim?, nima?, qancha?, qayerda? va qanday? — degan savollarga javob topishdan iboratdir. Ular bilan bog‘liq: nima uchun? — degan savol tadqiqotlarni ijtimoiy-psixologiya sohasigacha kengaytiradi. Bu soha alohida «motivasion tahlil» (motivation reseach) nomi bilan ataladi va xaridorlarning o‘zlarini tutishlari motivi o‘rganiladi.
Marketing tadqiqotlari tizimli asosda amalga oshiriladi va uni quyidagicha turkumlash mumkin:
- bozorni tadqiq qilish (motivation reseach)
- bozor hajmi va xarakterini aniqlash (iste’molchilarni yoshi, jinsi, daromadi,
kasbi va ijtimoiy ahvoli bo‘yicha tavsifnomasi);
- mumkin bo‘lgan iste’molchilar geografik joylashishini aniqlash;
- aynan shu bozorda sotishning umumiy miqdorida asosiy raqobatchilar tovarining hajmini aniqlash, shu bozorga xizmat ko‘rsatuvchi sotish kanallarining tarkibi va ishni tashkil qilishini tadqiq qilish, bozorning tarkibiga ta’sir qiluvchi umumiqtisodiy va boshqa tashqi tendensiyalarni tahlil qilish.
Sotishni tadqiq qilish (sales reseach) — alohida rayonlar bo‘yicha sotish miqdoridagi farqni aniqlash:
— sotish rayonlari chegarasini o‘rnatish va qayta ko‘rib chiqish.
— kommivoyajerlar tomonidan mijozlar huzurida bo‘lishni rejalashtirish;
— sotuvchilar ishi samaradorligini aniqlash;
— sotish usullari va sotishni rag‘batlantirishni baholash;
— «xarajat-foyda» oralig‘ida taqsimot kanali samaradorligini tahlil qilish;
— chakana savdodagi tovar zaxiralarini inventarizasiya qilish.
Tovarlar iste’mol xususiyatlarini tadqiq qilish:
— raqobatchi tovarlarning kuchli va kuchsiz tomonlarini tahlil qilish (ya’ni faqat o‘z firmangiz tovarinigina emas, raqobatchilar tovarini ham o‘rganish);
— ishlab chiqarayotgan mahsulotlardan foydalanishning yangi usullarini izlash;
— iste’molchilarni jalb qilgan holda yangi mahsulot g‘oyasini tahlil qilish;
— qadoqlash sohasidagi tadqiqotlar;
— assortimentni soddalashtirish imkoniyatlarini o‘rganish. Reklamani tadqiq qilish (Adwertiging research) — reklama e’lonlari samaradorligini va reklama tarqatish vositalari samaradorligini tahlil qilish.
Marketing sohasidagi tadqiqotlar ikki asosiy kategoriyaga: doimiy va doimiy bulmaganga bo‘linadi. Marketing uzluksiz jarayon bo‘lib, doimiy o‘zgaruvchan sharoitlarda yuzaga chiqadi va tadqiqotlarni tizimli o‘tkazish katta ahamiyatga ega. Bu firmaga talab va sotishga ta’sir qiluvchi omillarning o‘zgarishidan xabardor bo‘lishga va o‘z siyosatini o‘zgartirishga imkon yaratadi. Bunday turdagi keng miqyosdagi axborotni ixtisoslashtirilgan tashkilotlar va davlat mahkamalari yig‘adi. Shu bois ular ko‘pchilik holda umumiy xarakterda bo‘lib, firmaning alohida maxsus talablariga javob bermaydi. Shu bois ular firmaning o‘zi tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotlar bilan to‘ldiriladi. Bundan tashqari, marketingning ko‘plab vaziyatlari shunchalik o‘ziga xoski (masalan, bozorga yangi tovar chiqarish), ular max sus tadqiqotlarni talab qiladi. Bunday tadqiqotlar ma’lum sxema asosida bajariladi va quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:
— tadqiqotlar o‘tkazish zarurligni asoslash;
— bu zaruratni talab qiluvchi omillarni tahlil qilish, ya’ni muammoni shakllantirish;
— tadqiqot maqsadini aniq shakllantirish;
— eksperiment rejasini tuzish va tahlil asosida tekshirib ko‘rish;
— ma’lumotlar yig‘ish;
— ma’lumotlarni tizimlashtirish va tahlil qilish;
— natijalarini interpretasiyalash, xulosa va tavsiyalarni shakllantirish;
— tadqiqot natijalarini jamlashtirgan ma’ruza tayyorlash va taqdim etish;
— tadqiqot xulosalari asosida ko‘rilgan tadbirlar, choralar natijalarini baholash, ya’ni «qarama-qarshi aloqa» o‘rnatish.