Вaриaнт-6 Таҳлилда қўлланиладиган иқтисодий кўрсаткичламинг таснифи ва тавсифини очиб

ВAРИAНТ-6
1. Таҳлилда қўлланиладиган иқтисодий кўрсаткичламинг таснифи ва тавсифини очиб беринг. Biznesni boshqaruv qarorlarini asoslashda marjinal tahlil muhim rol o'ynaydi.
Marjinal foyda tahlilida o'zaro aloqadorlikka ega bo'lgan iqtisodiy ko'rsatkichlarning uchta guruhini tarkiblash mumkin. Bu ko'rsatkichlar ishlab chiqarish (sotish) hajmi, xarajatlar (o'zgaruvchan va o'zgarmas) va foyda ko'rsatkichlaridir.
Mazkur usul ko'pincha zararsizlik tahlili deb yuritiladi. Ushbu usul amerika olimlari tomonidan 1930-yillarda ishlab chiqilgan. Uning g’oyaviy muallifi asli kasbi injener bo’lgan Uolter Rautenshtrax hisoblanadi. Uslubiyot negizida, mahsulot ishlab chiqarish hajmiga muvofiqlikda o‗zgarib turuvchi va o’zgarmas xarajatlarning tarkiblanishi turadi
Korxonaning marjinal daromadi – sotishdan tushumdan o’zgaruvchan xarajatlarni chegirish asosida aniqlanadi. Mahsulot birligidan marjinal daromad ushbu mahsulotning bahosi bilan unga ketgan o’zgaruvchan xarajatlarning farqiga teng. Baho tarkibida esa faqat o’zgaruvchan xarajatlar emas, balki doimiy xarajatlar va foyda summasi ham aks etadi
2. Молиявий таҳлилда қўлланиладиган маҳсус усуллар.
Молиявий ҳолат таҳлили қуйидаги усуллар ёрдамида амалга оширилади:
- горизонтал таҳлил – ҳисоботнинг ҳар бир позициясини ўтган давр билан таққослаш;
- вертикал (тузилмавий) таҳлил – ҳисоботнинг ҳар бир моддасини натижага умумий таъсирини аниқлаган ҳолда якуний кўрсаткичлар таркибини аниқлаш;
- тренд таҳлили – ҳисоботнинг ҳар бир позициясини ўтган даврлар қатори билан таққослаш ва трендни, яъни тасодифий таъсирлар ва алоҳида даврларнинг индивидуал хусусиятларидан тозаланган кўрсаткичлар динамикасининг асосий тенденсияларини аниқлаш.
Тренд ёрдамида келажакда кўрсаткичларнинг еҳтимолий қийматлари шакллантирилади, ўз навбатида истиқболли, прогноз таҳлил олиб борилади;
- молиявий коеффицийентлар таҳлили – ҳисоботнинг қиёсий маълумотларини ҳисоблаш, кўрсаткичларнинг ўзаро алоқасини аниқлаш.
Ушбу усуллар билан бир қаторда бошқа усуллар, жумладан қиёсий ва омилли таҳлилдан ҳам фойдаланилади.
- қиёсий таҳлил – корхона ҳисоботининг алоҳида ички хўжалик кўрсаткичларини бошқа бўлинмалар, сехлар билан қиёслаш, шунингдек, ўртача умумиқтисодий маълумотлар билан таққослаш асосида олиб борилади.
- омилли таҳлил – натижавий кўрсаткични бевосита таркибий қисмларга бўлиш усули билан ёки тескари усулда, яъни алоҳида елементлар умумий натижавий кўрсаткичга бириктирилган ҳолда амалга оширилиб, алоҳида омилларнинг натижавий кўрсаткичга таъсирини баҳолашга имкон беради.
3.

Ko’rsatkichlar	O’tgan yil	Haqiqatda	Farqi (+;-)
Ishchilar soni, kishi (X)	235	240	5
Bir ishchining o’rta ishlagan ish kunlari soni, kun hisobida	275	278	3
Bir ish kuni davomiyligi, soat	8	8,3	0,3
Bir ishchi tomonidan o’rtacha kunlik ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, ming so’m (Um)	48	54	6
Jami mahsulot hajmi, ming so’m (F)	24816000	29903904	5087904