Vazi rli gi buxoro muhandi sli k- texnologi ya I nsti tuti " menej ment" kafedrasi
Download 1.87 Mb. Pdf ko'rish
|
N. Ziyavitdinova - Ijtimoiy menejment
- Bu sahifa navigatsiya:
- 12- mavzu. Ijti moi y menej me nt ni ng moti vatsi on resursi. Rej a: 12. 1. Moti vatsi on faoli yat t us hunchasi.
- 12. 1. Moti vatsi on faoli yat t us hunchasi
Nazorat savoll ar:
1. Mot i vat si on resurs nima? 2. Me hnat ni il miy t ashkil etish deganda ni ma t ushunil adi ? 3. Bos hqarishni ng asosiy moti vatsi on resurslari ni sanab beri ng. 4. Mot i vat si on resurslarni akti vl ashtirish uchun qanday i nnovat si on texnol ogi yal ar dan f oydal anil adi ? 12- mavzu. Ijti moi y menej me nt ni ng moti vatsi on resursi. Rej a: 12. 1. Moti vatsi on faoli yat t us hunchasi. 12. 2. Moti vatsi ya muhi ti ni yaratish texnol ogi yal ari. 12. 3. Moti vatsi on resursl ardan f oydal anishni ng O` zbeki st ondagi ahvoli. Tayanch i boral ar: moti vatsi ya, mehnat ga bo`l gan munosabat, davl at or ganl ari ni isl oh qilish mexani z ml ari, resursl ar dan f oydal ani sh daraj asi, isl ohi yatl ar ni hayot ga tadbi q etish tizi mi, moti vatsi on muhit. 12. 1. Moti vatsi on faoli yat t us hunchasi Ishl ab chi qarish va j a mi yat ni ng but un i ntell ekt ual i mkoni yatl ari o`rt asi dagi bog’li qli kni ng yo` qligi o`tish davri ni ng eng katta mua mmol ari dan biri dir. Bu hol at esa, j a mi yat ni ng za monavi y bozor dan uzoql ashtir moqda. Ishl ab chi qarish vosit a- lari ni koll ekti v va aral ash mul kchili k tasarr ufi ga o`t kazish i qtisodi yot ni j adal ri vojlantirish i mkoni yati ni beradi. Bu o`z navbati da «yashiri n» i qtisod uchun katt a t o`si q bo`l adi. Bozor i qtisodi yoti ga o`tish shar oiti da kor xonal ar ni ng sa mar ali faoli yati ga soli q ti zimi ni ng muka mmal emasli gi ha m sabab bo`l moqda. Juda ko` p hol atl ar da qar orl ar ja mi yat ga f oyda keltirish nuqt ai nazari dan qabul qili nmaydi. 64 Ko` pgi na t adbir kor rahbarl ar qonunda bel gil angan hususi y, koll ekti v, aral ash mul kka asosl angan i mt i yozl ar dan o` z ma qo mi ni har 2- 3 yil da al mashtirish or qali uzoq muddat f oydalan moqda. Ishl ab chi qarish ri voji uchun huquqi y asosl ar bo`lishi kerak. Qonunchili kdagi ma`l u m bir ka mchili kl ar sababli davl at mul ki ga asosl angan kor xonalar boshqal ar ga ni sbat an mur akkab ahvol ga t ushi b qol di. Oda ml ar ni ng ko` pchi li gi ri vojl ani sh uchun boshqarishni ng ma` muri y buyr uqbozli k usuli dan f oydal ani shni t aklif etishadi. Leki n, ma` muri y buyr uqbozli k usuli t arti b i ntizo mni kuchaytirgani bil an unda i qtisodi y manf aat dorli k yo` q. Ma ml akat ni ng sanoat i shl ab chi qarish sohasi boshqar uv sub` ektl ari t omoni dan i qtisodi y nochor ahvol ga keltiril gan. I qtisodi y ri vojl ani sh uchun ijti moi y boshqar uvni ng nazari y va a maliy asosl ari ni ti kl ash zar ur. Bu masal ani echi shni ng yagona yo`li, g’ar bda keng qo`ll ani-l adi gan i nnovat si on ijti moi y texnol ogi yal arni qo`llash. Masal an: «Natija bo` yi cha» universal t exnol ogi ya oda ml ar ni ng t ur mush dar aj asi ni yaxshil ash va ijti moi y ti zi mlarni t ashkill ashtirish dar aj asi ni yuksaltirish or qali hal qni i nt ellekt ual va jis moni y ri vojl antirishni o` z ol di ga maqsad qili b qo` ygan» 1 . Bu nazari yani ng asosi y maqsadl ari uni ng asosi y resursl ari dan keli b chi qqan hol da bel gil anadi: ishchil ar ni ng ij odi y pot ent si ali; rahbar ga bo`lgan t al abl ar; har bir a`zoni ng natij a uchun kur ashi shi; er ki n tanl ash j arayoni da ij odi y i mkoni yatl ar ni qo`ll ash. Ishga bo`l gan ij odi y sti mul yaratish bu j a mi yat ga qili ngan hayri ya yoki « modda» e mas, bal ki ijti moi y fakt orni ng mehnat ga t a`sir daraj asi ni orti b borishi bilan bog’li q qada mdir. Bu sohadagi qol oqlik davl at ni ng dunyo bozori dagi o`rni da j uda t ez o`z aksi ni topadi. Bu hol at maml akat ni ng j ahon bozori da o` z mavqei ni yo` qotish, i nf or mat sion va t exni k t obei nli gi ni oshirishga oli b kelishi mu mki n. Bugungi kunda, j a miyat t ez ri vojl ani shi uchun, mul kga oda ml ar ni bir gali kda egali k qilishni t a`mi nl ash or qali ul arni ng mehnat ga bo`l gan munosabati ni o` zgartirish va t ovarlar sifati ni oshirish kerak. Bu esa o` z navbati da yangili kl ar ni tezr oq j ori y etilish i mkoni ni beradi. Ma ml akat ni ri vojl antirishni ng yangi t exnol ogi yasi j ahon va mahalli y t ajri baga asosl angan hol da yaratil gan. Bu t exno-l ogi yani ng asosi y pri ntsi pi mehnat koll ekti vl ari ni ng must aqil-li gi ni t a` mi nlash or qali ul ar ni i shl ab chi qarish vosit al ari ni ng haqi qiy egal ari ga ayl antirish. Mehnat koll ekti vlari ni ng must aqilli gi huquqi y t a` mi nl angan bo`lishi kerak. Ishl ab chi qarishni hususi yl ashtirish t abii y ravi shda mahalli y o` z- o`zi ni boshqarish ti zi mi ga ha m t a`sir ko`rsatadi. Hududi y kor porati v mul kchili kni shakll antirish mahalliy o` z- o`zi ni boshqarish or ganl ari ni ng moddi y-t exni k bazasi ni yarat adi, ya`ni xal qning o`zi t urli yi g’i n referendu ml arda qaysi boshqar uv or gani, qanday masal al ar ni hal etishi ni bel gil aydi. Aynan shu o mil asosi da, mahalli y moli yavi y strukt ura tashkil t opadi, ya` ni moli yavi y zahiral ar chet-el dagi bankl ar ga e mas, bal ki raqobat-bar dosh t ovarl ar ni i shl ab chi qarishni mol i yal ashtirishga j al b etiladi. Yuqori da keltiril gan barcha i qtisodi y chor al ar j a mi yatda i shchi, mul kdor, tadbir kor kabi mehnat ga l ayoqatli o`rt a qatl a mni yaratishga qaratil gandir. Bu esa o` z navbati da i chki bozor ni ri vojl antirishning asosi y mezoni dir. 65 Me hnat va t abi at resursl ari dan sa mar ali f oydal ani sh j a mi yat dagi ahvol ni t ubdan o` zgartirish imkoni ni beradi, ya`ni aholi t ur mush daraj asi ni oshirish va xavsi zli gi ni t a` mi nlashga t urt ki bo`ladi. Mehnat j amoal ari, mahalli y birl ash mal ar ni ng daromad manbai ni ng bo`lishi va moliyavi y r esursl ar ni ng t o` pl ani shi t urli hududl ar ni ng i nt ell ektual pot ent si ali dan t o`l ar oq f oydal ani sh i mkoni ni beradi. SHuni ng uchun ha m, j a moal ar dagi o`z-o` zi ni boshqarish t o`l ali gi cha ma` muri yat zi mmasi ga yukl atilgandir. Bu mua mmo dunyo t ajri basi dan keli b chi qqan hol da davl at mul ki ni ng bir qi s mi ni bosqi ch ma- bosqi ch kor por ati v mul kka ayl antirish orqali o`z echi mi ni t opishi mu mki n. Davl at mul ki ni kor por ati v mul kka ayl antirish ol di ngi i qtisodi y i sl ohotl ar davri da ha m, keyi ngi xususi yl ashtirish j arayoni da ha m t al ab daraj asi da a mal ga oshiril madi. Bos hqar uv quyi dan yuqori ga bo`l ganda, uni ng har bir bo` g’i ni ni ng faoli yati ma`l um or ganl ar t omoni dan nazor at qili nadi. Bu esa ul ar ni ng aholi ol di dagi mas`uli yati ni oshiradi. Far b munitsi pal menej menti t ajri basi ga ko`ra mahalli y mehnat birl ash mal ari ni ng boshqar uv apparati mahsus shart no ma asosi da boshqar uvchi mut axassi sl ar tarki bi dan t ashkil t opadi. Boshqar uv apparati ni ng o` zgarishi boshqar uvchil ar ga o` z mut axasisli kl ari bo`yi cha boshqa bo` g’i nda o`z faoli yatlari ni davo m ettirish i mkoni ni beradi. Bu esa boshqar uv apparati a`zosi bo`lishga bo`l gan i ntilishni ma`l u m dar aj ada pasaytiradi. YUqori da boshqar uv munosabatl ari ni ng byur okrati ya, por a- xo`rli k, korr uptsi ya, mas` uli yatsi zli k kabi unsurl ari ga bar ha m beri shga qar atil gan za monavi y mexani z mi ko`ri b chi qil di. Download 1.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling