Vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti mamajanov r. Y., Rajabov t. J., Saidaxmedov e. I kiberxavfsizlik asoslari
Download 7.29 Mb. Pdf ko'rish
|
anteplaget
|
ᱸˌˏ˵˕ P ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ =( ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ L0 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ , ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ R0 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ ) ᱹˌˏ˵˕ va har bir raund = 1,2, … , , uchun yangi chap va o‘ng tomonlar quyidagi qoidaga ko‘ra hisoblanadi: ᱸˌˏ˵˕ Li ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ = ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Ri-1 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Ri ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ = ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Li-1 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ ⨁ ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ F ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ ( ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Ri-1 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ , ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Ki ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ ) ᱹˌˏ˵˕ Bu yerda, ᱸˌˏ˵˕ Ki ᱹˌˏ˵˕ kalit – raund uchun qismkalit (raund kaliti) hisoblanadi. Qismkalitlar esa o‘z navbatida kalit dan biror kalitni generatsiyalash algoritmi yordamida hisoblanadi. Yakuniy, shifrmatn bloki oxirgi raund natijasiga teng bo‘ladi, ya’ni: ᱸˌˏ˵˕ C ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ = ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Ln ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ , ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Rn ᱹˌˏ˵˕ Feystel tarmog‘ida rasshifrovkalash XOR amalining “sehrgarligi”ga asoslanadi. Ya’ni, = , − 1, … ,1 lar uchun quyidagi tenglik amalga oshiriladi: ᱸˌˏ˵˕ Ri-1 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ = ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Li ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Li-1 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ = ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Ri ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ ⨁ ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ F ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ ( ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Ri-1 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ , ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ Ki ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ ) ᱹˌˏ˵˕ Oxirgi raund natijasi, rasshifrovkalangan matnni beradi: ᱸˌˏ˵˕ P ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ =( ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ L0 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ , ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ R0 ᱹˌˏ˵˕ ᱸˌˏ˵˕ ) ᱹˌˏ˵˕ Feystel tarmog‘ida har bir raundda foydalaniluvchi funksiyasining teskari funksiyasi bo’lishi shart emas. Ammo, olingan har qanday funksiya to‘liq xavfsiz bo‘la olmaydi. Simmetrik blokli shifrlarga AES, DES, GOST R 28147-89, O‘z Dst 1105:2009, IDEA, Blowfish va h. misol bo‘la oladi. Simmetrik kriptotizimlardagi muammolar. Simmetrik shifrlash tizimlari eng katta muamolaridan biri shifrlash va qayta shifrlash jarayonlarida aynan bir kalitdan foydalanishidadir. Bu o’z navbatida ikki tamon o’rtasida ma’lumot almashishdan oldini kalit ikkinchi tamonga oldindan uzatilish zaruratini keltirib chiqaradi, kalitlarni tomonlar orasida xavfsiz uzatish simmetrik kriptotizimlar oldidagi asosiy muammo sanaladi. Bundan tashqari, bir foydalanuvchining, qolganlari bilan ma’lumot almashishida, ularning har biri bilan alohida kalitlarga ega bo‘lishi talab etiladi. Bu esa foydalanuvchiga ko‘p sonli kalitlarni xavfsiz saqlash zaruriyatini keltirib chiqaradi. Simmetrik kriptotizimlar afzalliklar tezlik. Ochiq kalitli shifrlash usullarining kamchiliklaridan biri shundaki, ular ishlash uchun juda murakkab matematikani talab qiladi, bu esa hisoblashni intensiv qiladi. Simmetrik kalit ma'lumotlarini shifrlash va shifrini ochish juda oddiy, natijada o'qish va yozishning ajoyib ishlashi. Odatda juda tez ishlaydigan ko'plab qattiq disklar ma'lumotlarni ichida saqlash uchun simmetrik kalit shifrlashdan foydalanadi, ammo ular hali ham shifrlanmagan an'anaviy qattiq disklarga qaraganda tezroq. Simmetrik kriptotizimlar kamchiliklari katta tarmoqdagi kalitlarni boshqarishning murakkabligi. Tarmoqda yaratilishi, uzatilishi, saqlanishi va yo‘q qilinishi kerak bo‘lgan kalit juftliklar sonining kvadratik o‘sishini anglatadi. 10 ta abonentli tarmoq uchun 45 ta kalit kerak, 100 tasi uchun allaqachon 4950, 1000 tasi uchun - 499500 va boshqalar, kalit almashinuvining murakkabligi. Qo‘llash uchun har bir abonentga kalitlarni ishonchli uzatish muammosini hal qilish kerak, chunki har bir kalitni ikkala tomonga uzatish uchun maxfiy kanal kerak. 4 Simmetrik shifrlashning kamchiliklarini qoplash uchun hozirda birlashgan (gibrid) kriptografik sxema keng qo‘llaniladi , bu erda sessiya kaliti nosimmetrik shifrlash yordamida ma’lumotlarni almashish uchun tomonlar tomonidan ishlatiladigan assimetrik shifrlash yordamida uzatiladi. Simmetrik shifrlarning muhim xususiyati mualliflikni tasdiqlash uchun ulardan foydalanishning mumkin emasligidir, chunki kalit har bir tomon uchun ma'lum. Download 7.29 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|