Вазирлиги фарғона политехника институти

1.5 Котель ва бошқа оловли технологиялар учун нефт шламларни тоза ёқилғи сифатида қўллаш
Шундай энергетик капсулаларни котельный ва бошқа оловли технологияларда қўллаш масалан, асфальт олиш учун , юқори каллорияли “тоза” ёқилғи сифатида цемент мумкинми? Аввал қўйилган масала беманига ўхшайди. Хулоса чиқаришга шошилманг.... Ха, мумкин экан, агар электр майдондан фойдаланса. Унда уларни махсус буғқозонли қурилмалар электрутхонасида фойдали тоза ёқиш мумкин. Яъни, нефт шламлардан катта резерв пайдо бўлади. ( пат. №2079786 “ Буғқозонли қурилмалар ўтхонасида” олов машина ёнишини интенсивлаш усули” ). Бу интенсивлаш усул қозонларни ёқилғиси сифатида хар қандай ёқилғи чиқиндиларни қўллашга имкон беради ва шу билан бирга конструкцияни соддалаштириб машъалдан электр майдон вектори бўйича тўғри сувбуғли қозонга иссиқлиқ оқими шакллаш хисобига қозонларни иссиқлик самарадорлигини кўтаради. Бу нефтшламларни кимёвий энергиясини иссиқлик энергиясига сақланадиган жойни ёнида ўрнатиш мақсадга мувофиқ.

Нефтшламларидан фойдали , нефтшламларни қуюқ фракцияларини қуритилган брикетлар сифатида, юқори энергетик ёқилғи олиш мантиққа мувофиқ. Шу билан бирга шу ишлатишга тайёр нефтшламларни қаттиқ “ёнувчан” смолали фракциялар қуритилади ва полиэтилен упаковкасига брикетлаш ёки юмшоқ илиқ холда олиб кейинчалик махсус формаларда совитиб қотириш ёки уларни қотириб махсус фрезерли кўпчўмичли экскаватор билан очиқ қатламидан торор ёки руда олингандек олишни таклиф қиламиз.----- эса (ёки Россия ва дунёни жанубий худудларида) – шу брикетлар оддий, табиий иссиқлик манбаси – қуёшда сомон ғиштларни қуритгандек қуритиб, кейин упаковкалаб, “электрлашган ” қозонхоналар учун бозори чаққон молга айлантирибш мумкин. Яъни чиқиндиларни даромадга айлантириш.

Шу хар қандай ёнувчан чиқиндиларни тоза ва интенсив электроловли технологиясини ўзига хос хусусияти - электр майдон параметрларини (ток частотаси, майдон кучланиши) ростлаш йўли билан ёндириш жараёнини бошқариш ўзгарувчанликда.
Мазкур технология жорий қилинганда нефтшламларни хар қандай фракцияларини электрлашган қозонхоналар ва омборхоналарда машъалнинг ёриқлиги ва чиқиб кетаётган газларнинг захарлигини аниқловчи датчиклардан келаётган маълумотлар бўйича майдон параметрларини бошқариш йўли билан электр майдонда интенсив ва тоза ёқиш имконияти туғилади.
Бу технологияни афзаллиги – турли технологик масалаларни ечишга имкон беради. Агар нефтшлам омборлари тўлиб кетса уларни тезда тоза электролов билан тозалаш мумкин.
Шундай қилиб, агар юқорида айтилган ривожланган технология тадбиқ этилса нефтшламларнинг турли фракцияларини фойдали товар махсулотига, хусусан ёқилғини энергетик капсулалар ва брикетларга қайта ишлаб чиқиш имконияти бўлади.
Яқин келажакда нефтшламларни ташиш ва хар қандай иссиқлик энергияли қурилмада ёқиш учун қулай перспектив технологияси бўлади. Дудышевни электроловли технологиясини қўллаган юқорикалорияли ёўилғи нетшламли нефт омборларини қайта ишлаб чиқариш ва утилизациялашда катта ўзгаришларга олиб келади.
Тақдим этилган шундай нефтшламларни қайта ишлаш ва утилизациялайдиган прогрессив технология бевосита нефт омборлари яқинида нефтшламларнинг кимёвий энергиясини иссиқлик ва электр энергияга айлантириш учун альтернатив энергетика сифатида кўчирма ёки стационар иссиқлик энергияли қурилмалар – иссиқлик электрогенераторли автоном корхоналар ёрдамида қўллаш мумкин. Натижада бу ихтирочиларга фойда келтиради, чунки мавжуд бўлган шунга ўхшаган нефтшламларни қайта ишлаш ва утилизациялаш технологияларга нисбатан анча соддароқ ва арзон.
Мазкур технологияни афзаллиги у нефтшламлар қолдиқларини инртенсив тоза электроловли ёндиришни амалга оширади.
Мазкур янги технология нефтшлам қолдиғини тоза қайта ишлаш ва тоза ёндириш корхонада нефтни қайта ишлаб чиқариш технологик жараёнида қўллаш мумкин. Бу нефтни қайта қолдиқсиз ишлаб чиқариш технология вариантида нефтшламларни фойдали утилизациялаш махсус электрлашган чиқинди ёндирувчи печли махсус қувурлар билан уланган ректификацион устунларни пастки чиқиш жойида бажарилади.(1 расм)