Вазорати таълими олй ва миёнаи махсуси республикаи ўзбекистон

Мехча, донак, дутарак, токча, себча, майдонча, дегча.
Калимаҳои мазкурро бо диққат хонед ва аз онҳо исми мураккаб созед: тоҷик, хона, меҳмон, об, мактаб, писар, ях, навоз, чой, бача
Муаллим аввало дар бораи калимаҳои мураккаб чӣ хел тасаввурот доштани хонандагонро санҷида, тарзи сохта шудани калимаҳои болоиро як бор хотирасон мекунад ва аз яке хонандагон мепурсад.
Вай аз калимаҳои болӣ чунин калимаҳои мураккаб месозад. тоҷикписар, меҳмонхона, яхоб, мактаббача, писарбача, меҳмоннавоз, чойхона.
Исмҳои мураккаби зерин аз кадом ҳиссаҳои нутқ сохта шудаанд: ошхона - аз исму исм
хорпуштак - аз ду исм ва пасванди -ак иборат аст; хорпушт-ак
китобхона –аз ду исм; исм+исм;
чўбдаст –аз ду исм; исм+исм;
селоб –аз ду исм; исм+исм;
гармчашма –аз сифату исм; сифат+исм;
дутор –аз шумора; ду ва тор исм; шумора+исм;
чормағз –аз шумора ва исм; шумора+исм;
садбарг –аз шумора+исм;
хонашин –аз исм+феъл, роҳрав-аз исм+феъл,
пешгўӣ –аз зарф+феъл; раврав –аз феъл+меёнванд+феъл; додугирифт –аз феълу+миёнваанд+феъл; ҳосилғундорӣ-аз исм+феъл+пасванд:
№ Аз ҷумлаҳои поён калимаҳои мурккабро ёбед ва двр зерашон хат кашед. Алфавити мо дорои чан ҳарф аст? Онро номбар кунед.

1. 
   Одина ба синни дувоздаҳсолагӣ аз падар ва модари худ ҷудошуда, ятим ва бе кас монда буд.
   
2. 
   Фирдавсӣ дар аёми пирӣ, тангдастӣва оворагардиҳо бузургии рўҳ ва баландҳиматии худро аз даст надод.
   

Алифбои мо дорои 39? Ҳарф аст. А,б,в,г,........
Ҳиссаҳои мувофиқ ёфта, калимаҳои мураккаб созеду онҳоро ба дафтаратон нависед. Баъд муайян кунед,ки онҳоро кадом ҳисаи нутқ сохтаед.
Асп ....... амак......... пахта...... сар......... чой..... пирях....мақола.... Муаллим саволро умуми мепартояд. Аксарияти хонандагон барои ҷавоб додан даст боло мекунанд. Ба иҷозати муаллим яке аз хонандагон аз калимаҳои болоӣ чунин калимаҳои мураккаб месозанд.
Асп-аспсавор, амак-амакбача,пахта-патачинӣ, сар-саркор,чой-чойхона,мақола-мақоланавис.
Ана,хонандагони азиз,мо дар асоси чанд саволномаҳое,ки ба такрори мавзўи исм бахшидаем,водор кард,ки исм яке аз ҳисаҳои калони мустақили нутқ буда, тамоми катигорияҳои исм,маънои грамматикӣ,аломатҳои морфологӣ ва вазифаи синтаксисӣ ба еътибор грифта шуда, акнун ба хулосае омадан душвор нест,ки шумо хонандагони синфи 4 сад фоиз набошад ҳам, 90-93 фоизатон дар бораи ин ҳиссаи нутқ тасаввуроти даркорӣ гирифта тавонистанд!