Vi bob. K onstitutsiya va q o n u n n in g u stu n lig I l-§. K o n stitu tsiya va qonunning ustu n ligi h a m d a uiar ning tan olinishi va bajarilishi s h a r tlig I
-§. Barchaning Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq ish
Download 0.67 Mb. Pdf ko'rish
|
1cnr5xHY8rW1PPFAVkFcK1rwqHz1bvIwwdVsdiHv
2-§. Barchaning Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq ish
ko'rishi zarurligi Bu qonuniylik prinsipidan kelib chiqadi. Qonuniylik prinsipi davlat faoliyati prinsipi bo'lib, u ijtimoiy hayotning taraqqiyotiga ijobiy t a ’sir qiluvchi shartdir. Qonuniylik prinsipi orqali davlat o'z faoliyatini yuritib, ijtimoiy m unosabatlarni tartibga soladi. Qonuniylik prinsipi - bu barcha davlat organlari, m ansabdor shaxslar, xizmatchilar, jamoat birlashmalari, nodavlat tashkilotlari va fuqarolarning qonun va boshqa qonuniy hujjatlarga o g'ishm ay amal qilishidir. Bundan qonunlarga amal qilish barchaning vazifasi ekanligi tushuniladi. Prezidentimiz: “Qonuniylik va huquq-tartibot tan tan a qilmasa, sh ax sn ing huquqlari va erkinliklari, qattiq intizom, ichki uyush- qoqlik va m a s ’uliyat ustuvor bo'lmasa, qonunlar va a n ’analar hur- mat qilinmasa, huquqiy davlatni tasavvur etib bo'lmaydi” 1, - deb qonuniylikning ahamiyatini aniq ko'rsatib bergan. K onstitutsiyaning 16-moddasidagi: “M azk u r Konstitutsiyaning birorta qoidasi O'zbekiston Respublikasi huquq va manfaatlariga zarar yetkazadigan tarzda talqin etilishi mumkin e m a s ”, - degan qoida ham qonuniylik prinsipini ta ’minlovchi vositadir. Davlat qonun yaratar ekan, avvalo, shu qonunlarga davlat- ning o'zi rioya qilishi zarur. 1 K arim ov I.A. 0 ‘zbekistonning o'z istiqlol va taraqqiyot yo li. — Т.. О zbekiston, 1992. ~ 17-bet. 113 www.ziyouz.com kutubxonasi Davlat h o k im iyatining a m alg a oshiruvi qonunchilik (vakillik hokimiyati). ijro, sud hokimiyati, o'z faoliyatini tashkil etishi, va- kolati, bir-biri bilan m unosabatida faqat q o n u n larg a rioya qiladi. Q onu n larn i bevosita o'zlari bajaradi yoki u la rn in g bajarilishi cho- ralarini ko'radi. Q onuniylik prinsipi osoyishta hayot, rivojlanish va taraqqiyot, y u k sak tu r m u s h tarzi ozuqasidir. Q onuniylik prinsipi am al qil- ganda xavfsizlik, fuqarolarning huquq va erkinliklari ta ’minlanadi. H a r bir fuqaro o‘z o'rniga ega bo'ladi. Jam iy at va fuqarolar farovonligining m u him sh artlarid an biri bozor m u n osab atlari bo'lsa, ana shu m u n o sab atlard a ham qonuniy lik prinsipi am al qiladi. D av latn in g iqtisodiy so h ag a aralashuvini cheklovchi, tadbir- korlikni qo'llab-quvvatlovchi, mulk sh ak llarin in g tengligini ta ’min- lovchi, iste’molchilar huquqlarini him oya qiluvchi q o n u n larg a amal qilish qonuniylik prinsipining ajralm as qismidir. Oila m u n o sab atlarin in g Konstitutsiya va qonunlar bilan tar tibga solinishi, shu qonunlarga rioya qilish zarurligi qonuniylik prinsipi doirasining juda ham kengligini ko'rsatadi. Q onuniylik prinsipiga am al qilish q o n u n la rn in g obro'sini kuchaytiradi. S h u n in g u chun jamiyat a’zolarini faqat qonunlarni h u rm at qi lish ruhida tarbiyalash o'ta muhimdir. Bunda ham e n g ta ’sirli, sam arali chora shaxsiy o'rnakdir. B archa mansabdorlar, x izm atch ilarn in g m a n sab darajasidan, jam iyat va davlat oldidagi xizm atlaridan q a t’i nazar, qonunlarga rioya qilishi oddiy fuqarolar uchun katta o'rnak va saboq bo'ladi. O'zi q o nunlarga rioya qilmaydigan, uni h ar dam da buzadigan, chetlab o 'tad ig an rahbarlarni, b o sh q alarnin g q o n u n ga rioya etishi haqidagi d a’vati, ko'rsatmasi hech qanday natija bermaydi. Qonuniylikka erishishning ko'plab vositalari qatorida har qan day qonun buzilishiga (u kattami, kichikmi) tegishli chora ko'rish m uhim o'rin tutadi. Jam iy atd a qonun buzilishining har qanday ko'rinishiga muro- sasizlik kayfiyatini shakllantirish, qonun buzilishlariga qarshi kori- 114 www.ziyouz.com kutubxonasi layotgan choralarni ornmaviylashtirish, qonuniylikni ta ’rninlashda muhim rol o'ynashi mumkin. Bu, en g avvalo, qonuniylik prinsipining amaliy ifodasidir. Qonunlar turli qoidalarni o'rnatadi. Qonun qoidalari xalq xohish- irodasining hujjatda aks etishidir. Ana shu nin g uchun ham ularga amal qilish, q on u n larg a muvofiq ish olib borish zarurdir. Rivojlangan m a m la k a tla rn in g tajribasiga nazar solsak, albatta shu m a m lak atd a davlat faoliyati, uning organlari faoliyati, m a n sab dor shaxslar va xizm atchilar faoliyati, jamoat birlashmalari, barcha nodavlat tashkilotlari qonunlarga muvofiq ish ko'rganining guvohi bo'Iamiz. Q o n u n ga am al qilish rivojlanish va farovonlik garovi ekanligi tajribada isbotlangan. S hu n in g uchun Konstitutsiyaning 15-mod dasida: “Davlat, u n in g organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalari, fuqarolar Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq ish ko'radilar”, — degan qoida o'z o'rnini topgan. Bu qoidani qonuniy lik prinsipining asosiy sharti deyish ham mumkin. Jahon davlatchilik tajribasiga o'zining m a’lum hissasini qo'sh- gan milliy davlatchiligimiz rivojlanish tarixida ham qonun va bel gilangan tartib-qoidalarga amal qilish muhim masala hisoblangan- ligi m a’lum. Sohibqiron A m ir Temur davlatining rivojlanishi tartib-qoida- larga am al qilish natijasida bo'lganligi, keyinchalik u barpo etgan saltanatning tarqalib ketishi va nihoyat m ustam laka asoratlariga tushib qolishimizda qonun-qoidalarga rioya qilish susayganligi ma’lum sabablardan bo'lgan. Q onunlarga muvofiq ish ko'rmaslik, oqibat natijada, har qan day davlat organlari faoliyatining buzilishiga olib kelib, bu davlat organlariga nisbatan ishonchsizlikni keltirib chiqaradi. Q onunlarga rioya qilmaslik kimgadir ma lum vaqt yoki mud- dat davornida m anfaat keltirishi mumkin. Lekin, keyinchalik esa, bu katta zararlar keltirishi, fuqaro, xalq manfaatiga katta ziyon yetkazishi mumkin. Q onunga rioya etish barcha organlar uchun zarur, ayniqsa, bu huquq-tartibot organlari, qonuniylikni taminlovchi oiganlar faoli- yatida o'ta zarurdir. 115 www.ziyouz.com kutubxonasi Q o n u n lard a inson hayoti, so g 'lig'i, boyligi, xavfsizligi haqida- gi qoidalar belgilangani uchun ularga rioya qilmaslik inson hayoti, sog'lig'i, xavfsizligi. boyligiga k a tta zara r yetkazadi. Q o n u n huj- jatlariga rioya qilmaslik faqat bir rasm iy hujjatni bajarm aslikning o‘zi em as, u inson, u n in g huquq va erkinliklari, s h a ’ni, qadr-qim- mati. xavfsizligi, mol-mulkiga taalluqli bo'lganligi u chu n ularga am al qilmaslik y u q o rid ag ilarn in g barch asig a tajovuzdir. Jam iy atd a qonunlarni qabul qilish asosiy m aqsad em as, unga am al qilish asosiy m aqsad bo'lib qolishi zarur. S h u n in g u ch u n ham Konstitutsiya va qo n u n larg a rioya etish zarur. Bu konstitutsiyaviy burch h am hisoblanadi. Rioya etish ixtiyoriy a m alg a oshirilmaga- nida majburlov choralari orqali t a ’minlanadi. Q onuniylikda yana bir m u h im m asala boshqa normativ-huqu- qiy h u jjatlarn in g K onstitutsiyaga zid kelishi m u m k in emasligi bo'lib, bu qoida K on stitu tsiy an in g 16-moddasida o‘z aksini topgan. Download 0.67 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling