Vzbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta m ax sus ta’lim vazirligi b. Husanov, V. G‘ulomov muomala madaniyati

Ijtimoiy-siyosiy taqdimot.
Bunday taqdim ot marosimi ko‘proq 
siyosatchilar hamda ijtimoiy soha mutaxassislari tom onidan amalga 
oshiriladi. Bunday taqdimot davra suhbati, debat, breyn ring, yuzma- 
yuz muloqot hamda matbuot konferensiyasi ko‘rinishida o ‘tkazilishi 
mumkin. Masalan, deputatlar o‘zlarining saylovoldi dasturlarini 
saylovchilarga taqdim etadilar, davlat arboblari esa taqdim ot orqali 
o ‘z konsepsiyalarini bayon qiladilar. Tashabbuskorlik, tadbirkorlik 
va liderlikning elementlari mavjud bo‘lgan barcha sohalarda taqdimot 
eng samarali vosita vazifasini bajaradi.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, taqdimot marosimi - 
shaxs va jamoat fikrini, g‘oyasini, qarashlari va konsepsiyalarini omma 
oldida ko‘rsatish, isbotlash va ishontirishga asoslangan axborot 
almashuvning vositasidir.
Taqdimot marosimi paytida taqdim qiluvchi o‘zi ilgari surayotgan 
g‘oyalaridan tinglovchilar xulosa qilish son bo4ishi uchun muayyan 
imkoniyatlarni tashkil qilishi lozimki, toki ilgari surayotgan g‘oya- 
laringizni tinglovchilar amalda tatbiq eta olishlari, o ‘z faoliyatlari- 
ga qo‘llay bilishlari tezlashsin. Shuning uchun ham taqdimot marosi- 
mini axborot uzatishning boshqa vositalaridan farq qiluvchi jihatlari 
talaygina. Shulardan eng muhimi bilim va m a’lum otlami uzatish 
usullaridir.
Awalo, m a’lumot nimadan iborat b o ‘lishi lozimligini aniqlab 
olish kerak. Bir qarashda bu jarayon juda oddiy ishdek ko‘rinadi,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

aslida esa m a’lum otni tushunish, uni o ‘zlashtirish bir qadar 
murakkab jarayondir. Zero, hech qachon bilmagan, hayotda to‘qnash 
kelmagan narsalarni odamlarga tushuntirish muayan mahorat, bilim 
va aniqlikni talab etadi. Shuning uchun ma’lumotlarni yetkazishda 
ayrim to ‘siqlarga duch kelishiniiz, shubhasiz.
1-to‘siq. M a ’lumotda xatoga y o ‘l qo'yish. Oddiygina bo‘lib 
ko'ringan xato ham aytayotgan flkringizning mazmunini tubdan 
o ‘zgartirib yuborishi mumkin. Olaylik, mehnat bozori shaklla- 
nishining 0 ‘zbekistonga xos xususiyatlariga doir m a’lumotni taqdim 
qilmoqdasiz. M a’lumki, Andijon viloyati aholisining zichligi bo‘yicha 
vodiydagina emas, respublikada ham birinchi o ‘rinda turadi. Biroq 
1 kv. km ga nechta odam to ‘g‘ri kelishi haqida xatoga y o l qo‘yish, 
u larn in g raqam ini xato k o ‘rsatish taqdim etayotgan m a’lu- 
motingizning m azm un-mohiyatini o ‘zgartiradi. Natijada, fikringiz 
tinglovchilarda shubha uyg‘otishi mumkin. Bunday holatlar tarixiy 
sanalar, raqamlar, term inlar bilan bog‘liq m a’lumotlarda ko‘proq 
uchraydi.
2-to ‘siq. Ma ’lumotingiz ikki ma ’noni aks ettirishi mumkin. Ayrim 
so‘zlar ikki xil m a’noni anglatishini bilamiz. So‘zlardan o ‘rinli 
foydalanmaslik natijasida taqdim etilayotgan m a’lumotda jiddiy 
o'zgarish yuzaga kelishi, ilgari surayotgan g‘oyangiz samarasiz 
yakunlanishi m um kin. Bunday so ‘zlar, odatda gazeta, jurnal 
sarlavhalarida va su’ratga berilgan izohlarda uchrab turadi.
3 -to ‘siq. Ma ’lumotingizdagi tayanch so \la r noto ‘g ‘ri talqin etilishi 
mumkin.
M a’lumki, o ‘quvchi kitob o ‘qiyotib, biror-bir ma’lumotga 
shubha bildirsa, awalgi betlarni ochib, ularni taqqoslash va fikrini 
to 'g 'ri yo‘naltirish imkoniyatiga ega. 0 ‘quvchidan farqli olaro q , 
tinglovchida bunday imkoniyat yo‘q: “Aytilgan so‘z - otilgan o‘q” . 
Berilgan m a’lum otni tezlik bilan tahlil qiluvchi, taqqoslovchi 
tinglovchilar kamchilikni tashkil etadi. Shunday ekan, ma’lumot 
yetkazilayotganda so‘zning mazmuniga, vaziyatning mohiyatiga, 
jarayonni talqin etishga jiddiy e’tibor berish talab qilinadi. Zero, 
n o to ‘g‘ri talqin etish natijasida qilingan qatiy hukm kelajakda 
insonning taqdirini salbiy tom onga o ‘zgartirib yuborishi mumkin.
4 -to ‘siq. Ma'lumotingizdagi muhim holatlar noto‘g ‘ri tushunilishi 
mumkin.
Shunday holatlar bo‘ladiki, ma’lumotning ko‘pligidan 
tinglovchi ularni bir-biri bilan chalkashtirib yuboradi. Chunki 
tinglovchiga m a’ruzachi to ‘xtash, ma’lum otlarni tahlil qilish
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

im koniyatini berm aydi. Shuning u ch u n ta q d im qilinayotgan 
m a’lumot tushunarli bo‘lishi uchun gohida mavzu doirasiga mos 
qiziqarli voqealar, latifalar, kayfiyatni ko‘taruvchi hodisalami aytish, 
mavzudan chetlashib ketmagan holda, tinglovchilarni biroz chal- 
g4tish tavsiya etiladi.
5-to‘siq. M a ’lumotingizga tegishli muhim jihatlar esdan chiqib