X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Yerni ekishga tayyorlash. Lalmikor dehqonchilik sharoitida yer 22-25 
sm chuqurlikda haydalib, g„altak bilan zichlanadi, ekish oldidan esa ishlov 
beriladi (kultivatsiya) va boronalanadi, sug'oriladigan yerlarda yerni 
haydashdan oldin gektariga 700-800 m
3
miq- dorida sug'orilib, yer 
yetilishi bilan 23-35 sm chuqurlikda maydalab haydaladi, ekishdan oldin 
chizellash bilan birga borolanadi.
Ekish. Ekish uchun yirik bo'lgan, nav sifati yaxshi va hosildorligi 
yuqori, tezda ko'karib chiqishni, nihollar hosil qilishini ta‟minlaydi. Arpa 
urug'lari ekishdan oldin kasalliklar va hasha- rotlarga qarshi derazol, 
raksal, devident va boshqa tegishli pre- paratlar bilan dorilanib, so'ng 
ekiladi. Urug'ni dorilashda maxsus qo'llanma va ko'rsatmaga rioya etilishi 
kerak. Aks holda kutiladigan
110

---

natijaga erishmaslik va ko„ngi!siz voqealar (zaharlanish) sodir boiishi 
mumkin.
Афа har bir mintaqaning tabiiy iqlim sharoiti uchun eng maqbul 
muddatlarda ekilishi kerak. Lalmikor dehqonchilik sharoitida афа tog„li, 
tog„oldi zonalarda sentabr oxiri oktabr boshida, adir yoki do„nglik 
tekislik zonada oktabr o„rtasida, tekislik zonada oktabr oxiri noyabr 
boshida ekiladi.
Nam yerlarda biologik kuzgi arpa navlarini sentabr oxiri- oktabr 
boshida, yarim kuzgi tipdagi navlarni oktabrning ikkinchi va uchinchi 
o„n kunligida ekish eng maqbul muddat hisoblanadi. Agar yarim kuzgi 
duvarak tipdagi афа navlari juda ham erta ekilsa, to sovuq tushgunga 
qadar poya chiqarib qishga chidamsiz boiib qoladi va sovuq urib ketishi 
mumkin. Афап^ barcha turdagi navlari juda kech ekilsa, sovuq tushib 
qolishi oqibatida siyrak boiib, hatto mutlaq ko„karib chiqmaslik hollari 
boiishi mumkin. Афап^ yarim kuzgi tipdagi navlari bahorda ekiiganda 
ekish muddati mart oyidan kechikmasligi lozim.
Афа ekish me‟yori mintaqa sharoiti, navning biologik xususiyati, 
urug'ning yirikligi (1000 donasining vazni) kabi ko„rsat- gichiari, 
qolaversa, urugiikning ekishga yaroqliligi darajasi hisobga olingan holda 
belgilanadi. Lalmikor va nam yerlarda афа qator orasi 15 sm boiib, 
sug'oriladigan dehqonchilik sharoitida ekilishi bilan yoki bir vaqtning 
o„zida sug„orish egatlari olinadi.
Lalmi yerlarda arpa ekish me‟yorlari
25-jadva
Lalmi mintaqalari
Kuzda ekish
Bahorda ekish
mln. /ga
kg/ga
mln/ga
kg/ga
1. Tekislik mintaqa
2,0-2,25
60-75
1,7-2,0
50-65
2. Tekislik-tepalik mintaqa
2,5-2,75
80-90
2,1-2,3
70-80
3. Tog„oidi mintaqa
3,0-3,25
100-
110
2,5-2,75
85-95
4. Togii mintaqa
3,0-4,0
120 >
3,0-3,20
105>
Ekish me‟yori togii va tog
1
oldi lalmikor zonalarda gektariga 4 mln 
dona urug„ hisobida, do„nglik tekislik lilmikor zonada esa-3,5 mln dona 
boiishi tavsiya etilgan. Sug„oriladigan yerlarda ekish
ill

---

me‟yori gektariga 4-4,5 min dona hisobida bo„lishi yaxshi natija beradi. 
Agar bahorda ekiladigan boisa, yuqoridagi ekish me‟yori 15-20 foizga 
kamaytirilishi lozim. Arpa ekish chuqurligi lalmikor yerlarda 5-6 sm, nam 
yerlarda tuproq sharoitiga qarab 4-6 sm boiishi lozim.