X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Hosilni yig„ish. Kanop poyasi tola uchun texnik jihatdan yetilganda 
yig'ishtiriladi. Bunda poyaning uch qismida lansetsimon barg paydo 
bo'ladi.
371 

---

41 -rasm. Kanop ekini.
Kanop poyasi JK-2,1A oiish mashinasida 7-8 sm balandlikda 
oiiiadi. So„ngra po„stioqni shilish uchun LS rusumli mashina ishlatiiadi. 
Po'stloq (lub) poyadan shilib olingandan so'ng 2-3 kun davomida yerga 
yupqa qilib yoyilib, quritiladi va uchlari tekislanib, har b iri 8-10 kg dan 
bog„ qilib bog'lanib, lub zavodiga topshiriladi.
Bu usulda poya ko„k bo'ladi va po'stloq shilish qulay. Mahsulotni 
zavodga topshirish uchun ham kam xarajat sarf bo'ladi.
Ikkinchi usulda - kanop poyasi to'la yetilib, sariq rangga kirganda 
o'riladi. Bu muddatda o'rilgan poyalar poya xolicha zavodga topshiriladi 
va zavodda uni ivitib, so'ngra po'stloq (lub) shilib olinadi.
Urug'lik kanop pastdagi 3-4 ta ko'sak qoraya boshlashi bilan yig'ib 
olinadi va poyalar bog'-bog' qilib bog'lanib, yaxshi qurishi
372 

---

uchun bogiar tik qilib taxlanadi va shu holda 4-5 kun quritilgandan 
so„ng MK-6 rusumli mashinada yanchiladi. Olingan urugiar quritilib, 
don tozalagich mashinalarda tozalanib, qoplarda ombor- larda 
saqlanadi. Urugi olingan poyalar zavodga topshiriladi.
Takrorlash 
uchun 
savollar: 
1. Kanopning ahamiyati va biologiyasi?
2. Kanop barg tuzilishi?
3. Kanopning suv va oziqaga bo„lgan talabi?
4. Kanop uchun yaxshi oimishdosh ekin turlari?
5. Kanopni ekish-muddati, usuli, me‟yori?
6. Kanop poyasidan tola qanday ajratib olinadi?
7. Kanop urug„ va poya hosili qanday yigib olinadi?
8.3. Jut
Ahamiyati. Yuqori texnik sifatiga va nam oikazmaydigan tolaga 
ega boiish uchun jut ekiladi. Jut tolasidan tayyorlangan qadoqlarda 
mahsulotlar namlikdan saqlanadi. Jut tolasi yaxshi bo
4
yaladi, ingichka 
va ipaksimonligi bilan farqlanadi. Aksariyat holda jut tolasidan qoplar 
ishlab chiqiladi, gilam to„qishda, mebel materialiarini ishlab chiqishda 
qoilanadi. Chiqindilaridan qog„oz va arqon tayyorlashda foydalaniladi.
Urugida muhim texnik moyi mavjud. Urugidan yurak xasta- ligida 
qoilaniladigan preparatlar olinadi (olitorizid va korxorizid).
Tarixi. Jutning vatani Hindiston (Bengaliya). Bu hududda jutning 
yowoyi turlari ko„p uchraydi. Hindistonda yer yuzida ekiladigan jut 
maydonining 95% joylashgan. Oz miqdorda jut Osiyo, Afrika va 
Amerikada ekiladi.
Olimlar tomonidan jutni 0„zbekistonda yetishtirish mumkinligi 
aniqlangan. Bu sharoitda quruq poya hosili o„rtacha 50-80 s, tola 8- 12 
s va urug„ 2,5-4 s/ga ni tashkil qiladi.