X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Sovuq urishi. 0„zbekiston sharoitida sug„oriladigan yerlardagi kuzgi 
don ekinlari yaxshi rivojlanadi. Shuning uchun ham yaxshi qishlab 
chiqadi. Lalmikor yerlaming tog„oldi va togii zonalarida hamda pastlik 
zonalarga o„tadigan tumanlarda kuzgi ekinlar sovuq urishi ta‟sirida nobud 
boiadi.
Sovuq urib ketishining sababi shundaki, past harorat ta‟sirida 
o„simliklaming hujayra va hujayra oraliqlarida muz hosil boiadi. Natijada, 
protoplazmadagi suv kolarilib chiqadi, protoplazmada esa hujayra 
shirasining konsentratsiyasi oshib ketadi va suvsizlanish hodisasi yuz 
beradi. Shu tufayli bargning hujayra va to„qimalari nobud boiadi.
Sovuq urib ketishining oldini olish uchun sovuqqa chidamli navlami 
ekish, tuproqni sifatli qilib ishlash, yerga kaliyli, fosforli o„g„itlami solish, 
urug„ni eng qulay muddatlarda ekish, ixota daraxt- zorlami barpo etish, 
qomi to„sish kabi tadbirlar katta ahamiyatga ega.
Ur ug„laming mog„orlab qolishi. Lalmikor yerlarda yoglngarchilik 
kam boigan yillari urugiar mog„orlab qolishi mumkin.
80

---

Mog„or zamburuglari tuproq havosining nisbiy namligi yuqori bo'lgar. 
sharoitda, urug„lar uchun namlik yetarli darajada bo„lma- ganda urug
4
murtagining tanasida rivojlanadi, namlikning yetish- masligi tufeyli 
urug
4
laming to
4
la va ko
4
karib chiqishiga to
4
sqinlik qiladi. Zamburug
4
tanasinin'g murtak tanasiga kirib olishi donlar yanchilganda, urug
4
lik don 
tozalanganda ularning zararlanishiga sabab bo
4
ladi. Kuzda harorat yuqori 
bo
4
lsa mog
4
or bilan zararla- nishga sharoit qulay bo„ladi. Mog
4
or 
zamburug
4
lari ko
4
pincha himoya to
4
qimalari bo
4
lmagan iidizchalami 
zararlaydi. Urug
1
juda chuqurga ekiiganda (10 sm) maysalar juda ko
4
p 
nobud bo
4
ladi.
Kuzgi ekinlar tuproqning haydalma qatlamida nam doim 7,5- 8,0% 
miqdorda saqlanib turganda maysalar paydo bo
4
lguncha siy- raklanish 
hollari juda kam bo
4
ladi. Urug
4
lar mog
4
orlab qolishining oldini olish 
uchun agrotexnik tadbirlarini to
4
g
4
ri o
4
tkazish lozim.