X. Q. Haydarov Samdu biologiya fakulteti Botanika kafedrasi mudiri, professor, biologiya fanlar doktori

Adir zonasi (mintaqasi) o’simliklar qoplami.

Adir zonasini o’rganish tarixi to’g’risida qisqacha ma’lumot. Adirning o’ziga xos tabiiy shart sharoitlari, iqlimi: yog’ingarchilik, harorat, havoning namligi, yorug’lik, shamol, relf va tuprog’i. Adir zonasi o’simliklarining biologik, ekologik va fiziologik xususiyatlari. Adir zonasining ikkiga 2 qismga bo’lib o’rganilishi, ya’ni quyi adir va yuqori adir. Ularning bir-biridan farqi. Keng tarqalgan assosiasiyalar, formasiya, floristik tarkibi va hayot formalari. Adir zonasi o’simliklarining xalq xo’jaligidagi ahamiyati.

Tog’ zonasi (mintaqasi) o’simliklar qoplami.

Markaziy Osiyo tog’larida tarqalgan o’simliklarni mintaqalarga bo’lib o’rganish g’oyasini birlamchi bo’lib ilgari surgan olim- P.P.Semenov-Tyanshanskiy haqida. Ushbu g’oyalarni o’zbek akademigi Q.Z.Zokirov sistematikasida oydinlashtirilishi va Markaziy Osiyo tog’ o’simliklarini adir, tog’ va yaylov kabi mintaqalarga bo’lib o’rganilishi. Tog’ zonasining o’ziga xos tabiiy shart-sharoitlari: iqlimi, yog’ingarchilik, shamol, relyef, harorat va tuprog’i. Bu mintaqa o’simliklarining biologik, ekologik va fiziologik xususiyatlari. Keng tarqalgan assosiasiyalar, formasiya va floristik tarkibi. Tog’ mintaqasi o’simliklarining xalq xo’jaligida tutgan o’rni. Tog’ mintaqasining 2 qismga bo’lib o’rganilishi. Quyi va yuqori tog’ mintaqalarining bir-biridan farqi.

Yaylov zonasi (baland tog’ mintaqasi) o’simliklar qoplami.

Bu zonaning geografik o’rni, chegarasi. Yaylov mintaqasining o’ziga xos tabiiy shart-sharoitlari, iqlimi, yog’ingarchilik, harorat, yorug’lik, shamol, quyosh radiasiyasi, relf va tuprog’i. Bu zona o’simliklarining biologik, ekologik va fiziologik xususiyatlari. Yaylov zonasining florasi, turlari soni va tarkibi. Bu zonada tarqalgan asosiy assosiasiyalar, farmasiya, floristik tarkibi. Yaylov mintaqasida o’simliklarning hayot kechirishi uchun mavjud bo’lgan tabiiy shart-sharoitlar. Bu zona o’simliklarining xalq xo’jaligida tutgan o’rni. Yaylov mintaqasining 2 qismga bo’lib o’rganilishi, ya’ni quyi yaylov mintaqasi (subalpiyskiy) va yuqori yaylov (alpiyskiy) mintaqasi. Ularni bir-biridan farqi.