X seytkamalov, U. Jaksimova

SHÍǴARMA JUMÍSÍ 
Shıǵarma jumısı oqıwshı yaki student temanı erkin sáwlelendirip beretuǵın 
jazba jumıs túrlerinen biri. Ana tili hám ádebiyatı sabaqlarında bilim beriw hám de 
qadaǵalaw maqsetlerinde barlıq tálim mákemelerinde ótkeriledi. 
Shıǵarma jumısı ótilgen qandayda bir tema yamasa erkin temada bolıwı 
múmkin. Bul jazba jumıs túri oqıwshı yaki student kórkem ádebiyattı durıs qabıl 
etiwge, pikirdi ıqsham, logikalıq sáwlelendiriwge, olardıń jazba sawatqanlıǵı 
artıwına járdem beredi. Bizde tiykarınan shıǵarma jumısı keń tarqalǵan. Ol 
filologiya pánleri sheńberinde jazıladı. 
Shıǵarma jumısına ápiwayı yamasa quramalı joba dúziw múmkin. Joba 
oqıwshı yaki student temanı qay dárejede sáwlelendirmekshi bolǵanına yamasa 
qoyılǵan talapqa kóre saylanadı. 
Ápiwayı joba úlgisi: 
Shıǵarma jumısı teması 
Joba: 
1. Jobanıń birinshi bánti. 

---

2. Jobanıń ekinshi bánti. 
3. Jobanıń úshinshi bánti. 
Jobadaǵı bántlerdi 4, 5 yamasa 6ǵa shekem de dúziw múmkin. Joba bántleri 
nomerlenedi, nomerlerden keyin noqat qoyıladı hám gáp bas hárip penen baslanıp, 
onıń aqırına tiyisli irkilis belgisi, ádette noqat qoyıladı. Jobada soraw yamasa 
úndew gáplerdi isletiw ámeliyatta derlik ushramaydı. 
Quramalı joba úlgisi: 
Shıǵarma jumısı teması
Joba : 
I. Kirisiw. Shıǵarma jumısı baǵdarın ashıp beretuǵın bánt. 
II. Tiykarǵı bólim: 
1. Tiykarǵı bólimniń birinshi bánti. 
2. Tiykarǵı bólimniń ekinshi bánti. 
3. Tiykarǵı bólimniń úshinshi bánti. 
4. Tiykarǵı bólimniń tórtinshi bánti. 
III. Juwmaq. Shıǵarma jumısı temasın juwmaqlaytuǵın bánt. 
Quramalı kórinistegi jobalar kirisiw, tiykarǵı bólim hám juwmaqqa bólinedi. 
Óz gezeginde, bul úlken bólimler óz ishine mayda bántlerdi aladı. Ádette kirisiw 
hám juwmaq bólimi bir bántten ibarat boladı yaki bazıda juwmaq bántsiz beriledi. 
Tiykarǵı bólim eki hám onnan artıq bólimnen ibarat bolıwı múmkin. Úlken 
bólimler rim sanları menen, tiykarǵı bólimniń bántleri bolsa arab sanları menen 
belgilenedi. 
Tiykarǵı bólimdegi sanlardan keyin qawıs qoyıp, gápler aqırına noqatlı útir 
qoyıw, eń aqırǵı bántte bolsa noqat qoyıw da múmkin. Lekin bul kózge onsha 
jaǵımlı emes. Sannan keyin noqat qoyıw hám hár bir gápti bas hárip menen baslaw 
gáp anıq, ajıralıp kórinip turıwına imkan jaratadı. Sol usıldı tańlaǵan maqul.