Xalqaro mehnat taqsimoti

A.Smitning mutlaq ishlab chiqarish xarajatlari nazariyasi

• Asosiy asari “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari haqidagi tadqiqot”.
• Agar mamlakat xalqaro mehnat taqsimotida faol ishtirok etsa, u foyda keltiradi. Mamlakatning XMTda ishtirok etishi mutlaq ustunliklar tamoyilidan kelib chiqadi, ya’ni mamlakat mutlaq ustunlikka ega bo‘lgan arzon mahsulot ishlab chiqarishga ixtisoslashgan.
• Agar mamlakat o'zi uchun mutlaq ustunlikka ega bo'lmagan tovarlarni ishlab chiqarishdan bosh tortsa va resurslarni boshqa tovarlar ishlab chiqarishga jamlasa, bu ishlab chiqarishning umumiy hajmini oshiradi, mamlakatlar o'rtasidagi savdoni rag'batlantiradi.
• A.Smitning fikricha, tabiiy va mutlaq ustunliklardan foydalanishga asoslangan XMTda davlatning faol ishtiroki farovonlikning oshishiga olib keladi.
• Smit XMTning asosini belgilab berdi, unda savdo muayyan mahsulotni ishlab chiqarishda mutlaq afzalliklarga ega bo'lgan mamlakatlar o'rtasida amalga oshiriladi, ya'ni. mutlaq xarajatlar mavjud bo'lgan tovarlar eksport qilinadi va bu mamlakat uchun bunday afzalliklarga ega bo'lmagan, ammo boshqa davlatlar mavjud bo'lgan tovarlar import qilinadi.

Qiyosiy ishlab chiqarish xarajatlari nazariyasi D. Rikardo

• Siyosiy iqtisod va soliqqa tortishning boshlanishi (1819).
• Hatto ishlab chiqarish tannarxi boshqa mamlakatlarnikiga qaraganda past bo'lgan, lekin tannarxlardagi farq shu mamlakatning eng samarali sanoatida ishlab chiqarilgan mahsulotlarga qaraganda past bo'lgan tarmoqlarni ham rivojlantirish mamlakat uchun foydasizdir.
• Mutlaq afzalliklar umumiy qoidaning alohida holatidir, chunki va mutlaq ustunlikka ega bo'lmagan mamlakatlar muvaffaqiyatli savdo qilishlari mumkin.

Klassik misol

Davlat	Tovar	Sarflangan mehnat qiymati
Qozog’iston	Un Bug’doy	80 kishi 90 kishi
O’zbekiston	Shokolad Un	120 kishi 100 kishi