Xalqaro moliya munosabatlarida mamlakat valyuta siyosatining o’rni va ahamiyati
Download 483.42 Kb. Pdf ko'rish
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VALYUTA SIYOSATI
|
53 XULOSA O‘zining faoliyati davrida XVF asl Universal tashkilotga aylandi, valyuta- kredit munosabatlarini tartibga soluvchi milliy iqtisodiyetlar ustun asosiy organ, Xalqaro kreditlashning obro‘li markazi, davlatlararo kreditlar oqimini tartiblash va qarzdor-davlatlar to‘lay bilish qobiliyati kafili sifatida keng doirada tan olindi. Bir vaqtning o‘zida u Garbning yetakchi “yettilik” davlatlari qarorlarini amalga oshirishda katta rol o‘ynaydi, shakllanayetgan jaxon iqtisodiyeti, Xalqaro koordinatsiya, milliy makroiqtisodiy siѐsatlarni kelishtirishni tartibga soluvchi tizimining xal qiluvchi bug‘ini bo‘lib keladi. Fond o‘zini faol xarakatlanayetgan jaxon valyuta instituti sifatida tavsiya etayapti, xamda shu borada katta va foydali amaliѐt ko‘nikmalarni yig‘ib oldi. Albatta, xar qanday xalqaro tashkilot kabi, XVF nafaqat xamkorlik, balki milliy iqtisodiy va siyesiy manfaatlar raqobat maydoniga aylandi. AQSH Fond siѐsatini monopol ravishda belgilashdan maxrum bo‘ldi. Ular o‘zining xarakat chizig‘ini G‘arbiy Yevropa asosiy davlatlari va Yaponiya bilan kelishtirishlari shart. Bir vaqtning o‘zida XFVda o‘zini manfaatlarini ko‘tarib chikayetgan Osiye, Afrika va Lotin Amerikasi rivojlanayetgan davlatlari ta’siri kuchaymoqda. SEVning sobik a’zodavlatlari xam faol ravishda o‘zini ko‘rsatmoqda. Bundan esa XVF doirasida butun jaxon xamjamiyati foydasiga nizoli manfaatlarni qayta ko‘rish, xisobga olish va kelishuvga olib kelish samarali mexanizmi, Fondni institutsional to‘zilma sifatida mukammallashtirish, va u tomondan dasturiy siyesiy o‘rnatmalar bajarilishiga extiѐj tug‘diradi. So‘m kiritilishi bilan uni qadrsizlanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun O‘zbekiston Respublikasi MB qattiq restruktirlash siѐsatni amalga oshirdi. Bu inflyatsiyani ushlab turishga ko‘mak berdi, lekin iqtisodiy o‘sishni xam to‘xtatib turar edi. Bunga O‘zbekiston Respublikasi MBning 37 qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalari xam ko‘mak berdi. Bundan tashqari, REPO bo‘yicha operatsiyalar xam faol ishlatila boshlandi. So‘mning joriy operatsiyalar bo‘yicha konvertirlanishining kiritilishi bilan ochiq bozorda operatsiyalar faollrok olib borila boshlandi, 2004 yilda ularning xajmi 100 mlrd. so‘mni tashkil etdi. MBning OVZ xam usdi, egiluvchan foiz siѐsati yurgiziladi va zaxira talablar me’ѐri 54 o‘zgarmas 20% da saqlanib kolindi. Inflyatsiyaning past darajasi va qayta moliyalash stavkasi tushishi iqtisodiyetning real sektorga kreditlar o‘sishiga olib keldi. Shunga karamay kurs va inflyatsiya darajasini qattiq tartibga solish taklifni muayyyan ushlab turilishiga olib keldi. Bu tartibga solishga nisbatan egiluvchan ѐndashuv zaruriyatini tug‘dirmoqda. Umuman olganda bir necha yillar davomida O‘zbekiston Respublikasida bu siѐsatning maxsus shakli amal kilmoqda. Asosiy devalvatsiyalarni olib borish siѐsati real almashinuv kursining dollarga nisbatan 9,6%ga pasayishiga olib keldi. 2005 y.da xam bu intilish davom etmoqda. 2005- 2006 yillarda makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash kursi davom etmoqda. Buk attik pul-kredit siѐsatining xam davom etishidan darak beradi. Bu inflyatsiya suratlarining nisbatan past darajada, 3% atrofida ushlab turishga va milliy valyutaning barqarorligini ta’minlashga imkoniyat beradi, uning to‘lab bilish qobiliyatini oshiradi. Xorijiy savdoda shunday kurs shakli va milliy valyutaning cheklangan tashqi kovertirlanish shakllanadiki, aniqrogi, valyutaning o‘zaro cheklangan konvertirlanishi: so‘m-tenga; som-so‘m; so‘m-rubl. So‘mning to‘liq konvertirlanishiga o‘tishida yechiladigan muxim muammo bu valyutalarning real kotirovkasidir. Bu joriy amaliѐtda nisbatan samaraliroq real kursni ishlatish imkoniyatini beradi. Download 483.42 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|