Xalqaro munosabatlar va ijtimoiy-siyosiy fanlar” fakulteti “Siyosatshunoslik” yo’nalishi 28-22-guruh talabasi jo’rayeva mohinabonu

Odnoklassniki.ru – 100 million, V kontakte – 135 million va hokazo. Mana ko‘rib turganingizdek, shu raqamlar insoniyatning qanchalik sotsial tarmoqlar ichiga kirib ketayotganligidan dalolat bermoqda. Tabiiyki, sizda savol paydo bo‘lishi mumkin: bu yaxshimi yoki aksinchami? Albatta, ko‘pchilik bu tarmoqlarni ma’qullaydi va unga ijobiy baho beradi. Chunki, hozir sotsial tarmoqlar bo‘sh vaqtni o‘tkazishning eng yaxshi vositasi hisoblanadi. Endi esa, keling, sotsial tarmoqlarnig bizning hayotimizga, dunyoqarashimizga, ongimizga, aql-u shuurimizga va sog‘lig‘imizga qanday ta’sir etishi haqida fikr yuritaylik. Internetning zo‘r berib rivojlanishi bilan odamzod borgan sari me’yorni unutib, uning girdobiga bexosdan tortilmoqda. Axir biz bir muhim narsani esdan chiqarmasligimiz darkor: real hayot boshqa, virtual hayot boshqa. Biz kundalik hayotda odamlar bilan jonli muloqotda bo‘lamiz, jonli fikr almashinamiz va o‘zimizga kerakli bo‘lgan xulosalarni chiqaramiz. Virtual hayot esa insonni tamomila dunyoqarashi va ongini o‘zgartirib yuborishi mumkin. Keling, aynan shuni sotsial tarmoqlar misolida ko‘raylik. Hozirda sotsial tarmoqlarning PR faoliyati va reklamasi juda rivojlanmoqda. Hatto 2010 yili amerikalik rejisser Devid Fincherning Facebook sotsial tarmog‘i asoschisi Mark Tsukerberg haqidagi “Sotsial tarmoq” nomli badiiy filmi suratga olindi. Hozirgi zamonda ko‘p yoshlar o‘z vaqtlarini sotsial tarmoqlarda o‘tkazishadi. Ular hatto darslarini, uy yumushlarini va o‘z rejalarini ham yodidan chiqarib yuborishadi. Bu esa, sotsial tarmoqlarga qaram bo‘lishdan boshqa hyech gap emas. Yoxud boshqacha so‘z bilan aytadigan bo‘lsak, bu – psixologik qaramlikdir. Internet olamida sayyohat qilar ekansiz, ba’zilarning erta-yu kech “Online”, “V seti”, “Gotov k obщyeniyu” kabi statuslarini ko‘rasiz. Ushbu odamlar bamisoli sotsial tarmoqlarda “yashashadi”. Ular uchun virtual hayot muammolari va tashvishlari har narsadan, jumladan real hayotdan ustun turadi. Bizning fikrimizcha, bu tendentsiya salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Chunki inson sotsial tarmoqlarda bo‘lar ekan, u o‘z hayotini faqat shu tarmoqlar orqali ko‘radi, xulosalarni tarmoq nuqtai nazaridan va ulardagi a’zolar fikrlaridan chiqaradi, uning dunyoqarashi shu tarmoq doirasida shakllanadi, xullas bunday insonlaring ongi faqat bir olamda yashaydi. Inson real hayotidagi kamchiliklarini, siqilishlarini va muvaffaqiyatsizliklarini tarmoqda qoplashga intiladi. Rasmlar va ularga berilgan sharhlar, yangi do‘stlar, yorqin lavhalar va tarmoqlararo uyushmalar odamni to‘lqinlantiradi. Internet ularning fikrlashini butunlay o‘zgartirib yuboradi. Undan tashqari sotsial tarmoqlar g‘arazgo‘y odamlarning yovuz maqsadlariga xizmat qilishlari mumkin. Masalan, tarmoqqa qo‘yilgan axborot va xabarlar boshqalar tomonidan o‘g‘irlanishi, buzilishi va boshqa tarmoq a’zolariga yuborilishi mumkin. Yoki firibgarlar qalbaki rasmlar va yolg‘on ma’lumotlar bilan o‘z maqsadlariga erishishlari mumkin. Hatto sotsial tarmoqlar butun boshli qotilliklar, isyonlar, urushlarga sabab bo‘lishi mumkin. Masalan, zamonaviy fanda “informatsion urush” degan atama mavjud. Informatsion urush sotsial tarmoqlarda juda qo‘l kelishi mumkin. Ana endi hozirgi vaqtdagi voqyealar bilan sotsial tarmoqlarin bog‘laylik. Ma’lumki, 2011 – yilning boshi butun jahonning diqqat – e’tiboriga sazovor bo‘lgan “arab inqiloblari” yoki “arab bahori” nomli voqyealar bilan boshlandi. Tunisda boshlangan davlat to‘ntarishi zanjirli reaktsiya bo‘ylab Misr, Liviya, Suriya, Iordaniya, Yaman va boshqa arab davlatlariga tarqaldi. Bu to‘ntarishlarga ahamiyat beradigan bo‘lsak, harakatlarni boshlaganlar 18 – 35 yoshlardagi fuqarolar edi. Ya’ni, ular ham sotsial tarmoqlar ta’siri ostida bo‘lib qolib, ularning boshqa o‘lkalardagi do‘stlari qanday yashayotganligini ko‘rib o‘z hayotlarini tubdan o‘zgartirishga ahd qilishdi. Masalan, Misrdagi tartibsizliklar “Tvitter inqilobi” degan nomni oldi. Qarangki, sotsial tarmoq qanchalik jamiyat hayotiga va davlat siyosatiga o‘z ta’sirini o‘tkaza oldi. O‘ylashimizcha, bu dalil sotsial tarmoq ta’siriga tushgan yangi fuqarolik jamiyati shakllanishinig boshlanishidir. Yaqindagina ommaviy axborot vositalarida biz bir xabarga duch keldik. Ma’lumki, Saudiya Arabistonida ayollarga transport vositasini haydash taqiqlanadi. Arab dunyosida bo‘layotgan voqyealarni kuzatib borgan Saudiya Arabistonidagi ba’zi ayol fuqarolar Facebook tarmog‘ida o‘z sotsial uyushmasini tuzishdi. Bu uyushmada ularni bir g‘oya birlashtirib turdi, ya’ni ular ayollarni avtomobil haydashga va barcha taqiqlarni yo‘q qilishga chaqirishgan. Yana bir misol. Shu yilning iyul oyida tinch Norvegiya aholisini larzaga solgan qo‘poruvchilik xarakati ham tarmoqda o‘z aksini topgan. 77 kishining shafqatsiz tarzda olamdan ko‘z yumishiga sababchi bo‘lgan Anders Breyvik ham o‘z rejalarini Facebook tarmog‘ida doimiy yoritib kelgan. Avgust oyining boshida, Angliya premyer – ligasi navbatdagi mavsumining ochilishini London shahrida yuz bergan o‘smirlarning to‘ntarishlari va tartibsizliklari kechiktirib qo‘yishiga ozgina qoldi. Ularning vandalistik harakatlari poytaxtni butkul xonavayron qilib tashlashi mumkin edi. Bunda ham sotsial tarmoqlar yoshlarga juda qulay vosita bo‘lib xizmat qildi. Ular o‘zlarining barcha ishlarini va rejalarini Facebook orqali amalga oshirishdi, bu esa ommaviy tartibsizliklarni markazlashtirilgan holda boshqaruv texnik vositasi sifatida tushuniladi. Ushbu isyonlarning tashkilotchilari tarmoqdagi ishtirokchilarga ko‘rsatmalar berib turishdi va yo‘l – yo‘riqlarni ko‘rsatishdi. Mana biz sotsial tarmoqlarning xususiyatlari haqida yorqin dalillar asosida mulohaza yuritdik. Biz sotsial tarmoqlarga qarshi emasmiz, biz faqatgina ularni real hayotimiz bilan farqi, ularni o‘zaro chalkashtirmaslik lozimligini aytib o‘tdik. Albatta, ulg‘ayib kelayotgan yosh avlod fan – texnika yutuqlaridan va axborot texnologiyalarining muvaffaqiyatlaridan foydalanishi kerak. Lekin dunyoda har narsa bilan foydalanishning o‘ziga yarasha me’yori mavjud va ularni suiste’mol qilmaslik lozim. O‘ylashimizcha, yoshlar bo‘sh vaqtini faqat sotsial tarmoqlarda o‘tirish bilan o‘tkazishlari noto‘g‘ri. Chunki, jonli, haqiqiy va real muloqot o‘rnini hyech narsa bosa olmaydi. Yoshlar kitob o‘qishlari, o‘z ustilarida ishlashlari hamda ijtimoiy faollikni oshirishlari lozim. Tarmoqdagi faollik hyech narsani belgilamaydi va inson to‘g‘risida haqqoniy bo‘lmagan ma’lumotlarni saqlashi mumkin. Maqolamizga yakun yasar ekanmiz, biz sotsial tarmoqlarning hayotimizga bo‘lgan ta’sirini rad etolmaymiz. Biz ongli ravishda sotsial tarmoq a’zosi bo‘la turib, real hayot va virtual hayotni farqlay bilishimiz lozim.
XXI asr boshlarida jamiyat yangi texnologik inqilob davriga kirdi. Zamonaviy jamiyat "axborotlashtirilgan" va "texniklashtirilgan" muhitda yashaydi. Har bir insonning axborotni qayta ishlash qobiliyatiga asoslangan texnologik taraqqiyot sharoitidagi jamiyat haqli ravishda “axborot jamiyati” deb ataladi. D.Bell aytganidek, "Asosiysi endi mushak kuchi va energiya emas, balki ma'lumotdir".
Zamonaviy dunyoda oldingi (an'anaviy) aloqa vositalari - og'zaki so'z, yozuv, kitob, telefon o'z ahamiyatini yo'qotmoqda. Ma'lumotlar almashinuvi osongina (va borgan sari) almashtiriladi World Wide Web. Butunjahon kompyuter tarmog'ining asosiy vazifasi jamiyatni xabardor qilishdir. Internetni axborotning ulkan ombori sifatida tasavvur qilish mumkin, bundan tashqari, u ommaviy va hatto global aloqa vositasi bo'lib, u butun dunyo axborot resurslarini yagona tizimga birlashtiradi. Har qanday ma'lumotni (jumladan, real vaqtda) olishdan tashqari, Internet muloqot qilish qobiliyati bilan tobora ko'proq jalb qilinmoqda.
Internet rivojini kuzatayotgan ekspertlar 2007-yil tarixga “ijtimoiy tarmoqlar yili” sifatida kirishiga rozi. Birinchi marta 2003 yilda o'zini baland ovozda e'lon qilgan va 2005 yilda haqiqiy bumni boshdan kechirgan ijtimoiy tarmoqlar bugungi kunda ularni tubdan yangi bosqichga olib chiqadigan bir qator imkoniyatlarga ega bo'ldi. Ajablanarlisi shundaki, hozir Internetda muloqot qilishda "qaysi davlatda yashaysiz?" emas, balki "qaysi ijtimoiy tarmoqda muloqot qilasiz?" degan savol ko'proq so'raladi. Shu bilan birga, ijtimoiy xizmatlar olomonning ongi haqidagi tezisni rad etadi - jamoaviy mehnat mahsuli bo'lgan ijtimoiy saytlarning mazmuni ko'pincha individual onlayn resurslar mazmuniga qaraganda ancha sifatli, dolzarb va vizual bo'lib chiqadi. .
Ijtimoiy tarmoqlar yoki sodda qilib aytganda, qiziqish klublari ko'p asrlar davomida ma'lum. Ijtimoiy tarmoqning asosiy afzalligi shundaki, unda odamlar ixtiyoriy ravishda muloqot qilishadi. Bu esa olingan ma'lumotlarga nisbatan yuqori darajadagi ishonchni keltirib chiqaradi. Har kuni odam boshiga bir necha ming reklama shiorlari, shiorlari va murojaatlari tushadigan sharoitda iste'molchi axborotni filtrlashni, reklama (kamroq ob'yektiv) komponentni ob'yektiv ma'lumotlardan ajratishni o'rgandi.
Zamonaviy jamiyat kompyuter kommunikatsiya texnologiyalari va Internetning jadal rivojlanishi bilan tavsiflanadi. Internet - IP protokolidan foydalanish va ma'lumotlar paketlarini marshrutlash asosida qurilgan o'zaro bog'langan kompyuter tarmoqlarining butun dunyo bo'ylab tizimi. Internet global axborot makonini tashkil qiladi, World Wide Web va boshqa ko'plab ma'lumotlarni uzatish tizimlari (protokollari) uchun jismoniy asos bo'lib xizmat qiladi. Ko'pincha "World Wide Web" va "Global Web" deb nomlanadi. Internetning kelib chiqishi ochiq tarmoq arxitekturasining paketli kommutatsiyasini ishlab chiqishda yotadi, bu uni texnogen rivojlanish mahsuloti sifatida tavsiflaydi, dastlabki bosqichda birinchi kompyuter tarmoqlarining foydalanuvchilari bo'lgan yuqori ixtisoslashgan mutaxassislar uchun mo'ljallangan. Biroq, bugungi kunda "Internet" atamasi nafaqat kompyuterni, balki ijtimoiy yo'nalishni ham o'z ichiga olishi mumkin. Xalqaro kompyuter tarmog'i yangi ommaviy axborot vositalariga, ommaviy kommunikatsiya vositalariga, iqtisodiy va siyosiy operatsiyalar platformasiga, dam olish va hatto diniy faoliyat uchun maydonga aylandi. Internet jamiyatning deyarli barcha sohalariga kirib bordi, uning hayotimizga va hayotimizga keng kirib borishi 19-asr oxiri - 20-asrning birinchi yarmida telefon, radio, televidenie kabi texnik ixtirolarning ommaviy rivojlanishidan ancha tezroq sodir bo'ldi. Ko'rinib turibdiki, Internetga bo'lgan ijtimoiy talab juda yuqori bo'ldi.
Bugungi kunda Internet eng ommaviy va tezkor axborot manbai hisoblanadi. Bugungi kunda deyarli har bir yirik G'arb tashkiloti, firmasi yoki kompaniyasining o'z "vakolatxonasi", Internetdagi o'zining WWW-sahifasi mavjud. Internetda tarmoq orqali uzatiladigan minglab gazeta va jurnallarning, yuzlab radiostansiyalar va telekompaniyalarning "elektron" versiyalari mavjud. Inson faoliyatining Internetda yuzlab va minglab "sahifalar" bilan to'liq aks ettirilmaydigan biron bir sohasini topish qiyin. Axborot olishning yana bir mashhur texnologiyasi - bu yangilik "guruhlari" orqali. Ularning soni bugungi kunda yuz mingga yaqinlashmoqda.
Bundan tashqari, Internet dunyodagi eng katta ko'ngilochar manba hisoblanadi. O'yinlar va musiqa, kino va teatr - san'atning barcha turlari va ulkan ko'ngilochar industriyaning barcha asarlari bugungi kunda Internetda namoyish etiladi. Siz erning narigi chekkasida joylashgan sherigingiz bilan o'yin o'ynashingiz, sevimli rok guruhining hayoti haqidagi yangiliklarni bilib olishingiz va ularning so'nggi diskini tinglashingiz, krossvordni echishingiz va oxirgi futbol o'yini natijalarini olishingiz mumkin, keng qamrovli hazillar to'plamini o'qing va juda qiziqarli suratlar to'plamiga aylaning, nihoyat, hatto qovurilgan murabbo sevuvchilar jamiyati yig'ilishida qatnashing... O'yin-kulgi va sevimli mashg'ulotlariga bag'ishlangan bo'lmagan bir turini ham nomlash qiyin. Internetda kamida o'nlab sahifalar.
Internet biznes uchun eng qulay joy. Elektron tijorat tobora ommalashib bormoqda, bu foydalanuvchiga dunyoning istalgan nuqtasida deyarli har qanday mahsulotni sotib olish imkonini beradi. Internetda siz yangi dasturiy mahsulotlarga buyurtma berishingiz va qabul qilishingiz, qiz do'stingizga guldasta yuborishingiz va hatto mashina sotib olishingiz mumkin. Shuningdek, butun dunyo bo'ylab fond birjalaridagi savdolarning so'nggi natijalarini bilib oling, ma'lum bir kompaniyaning aktsiyalari narxini so'rang va ular bilan bitim tuzing. Yirik firma va korporatsiyalar uchun Tarmoq barcha turdagi bitimlar va hisob-kitoblar, shuningdek, biznesdan biznesga savdo, real vaqtda uchrashuvlar uchun ideal muhitga aylandi. Biroq, nafaqat yirik kompaniya Internetda, balki o'z sahifasini yaratgan deyarli har qanday odam ham pul ishlashi mumkin.
Internet reklama uchun mukammal vositadir.
Tarmoq har kimga ko'p millionli auditoriyani o'zlari taklif qilayotgan xizmatlar yoki mahsulotlar haqida xabardor qilish uchun deyarli bepul imkoniyat beradi. Internet jismoniy shaxslarni, o'rta firmalarni va yirik korporatsiyalarni tenglashtirmoqda: ularning barchasi xaridorlarni jalb qilish uchun bir xil imkoniyatga ega. Televizorda reklama uchun lahzalar uchun minglab va hatto millionlab dollar to'lashingiz shart emas, gazetalarda chiziqlar sotib olishingiz shart emas - sizning Internet sahifangiz kechayu-kunduz uzluksiz ishlaydi.
Internet ijodkorlik uchun ulkan maydon. Internet yordamida siz shaxsiy bosh sahifa yaratish orqali o'zingizni butun dunyoga tanitishingiz mumkin. Nima haqida? Siz xohlagan narsangiz haqida. Sevimli guruhingiz yoki bastakoringiz haqida, mushuk zoti haqida yoki floatlarni yig'ish haqida. Va siz o'zingiz, sevgilingiz haqida, keyinroq tanishlaringizni beparvolar bilan hayratda qoldirishingiz mumkin: "Internetdagi sahifamga o'ting, kechagi tug'ilgan kunimdan fotosuratlar bor" ...
Va, albatta, Internet aloqa va aloqaning eng ilg'or vositasidir. Har kuni Internet foydalanuvchilari bir-birlariga yuz millionlab elektron pochta xabarlarini yuborishadi - ularning ko'pchiligi uchun Internet oddiy pochtani butunlay almashtirdi. Millionlab odamlar har kuni IRC chat kanallarida bir-birlari bilan uchrashadilar va muloqot qiladilar. Internet-telefoniya va videokonferensaloqa xizmatlaridan nisbatan kam sonli odamlar foydalansa-da, bu aloqa texnologiyalari tobora ommalashib bormoqda: ularga bo'lgan talabning "cho'qqisi" 2000 yildan kechiktirmay kutilmoqda.
Internetni axborotning ulkan ombori sifatida tasavvur qilish mumkin, bundan tashqari, u ommaviy va hatto global aloqa vositasi bo'lib, u butun dunyo axborot resurslarini yagona tizimga birlashtiradi.

Ijtimoiy tarmoqlar

Har qanday ma'lumotni (jumladan, real vaqtda) olishdan tashqari, Internet muloqot qilish qobiliyati bilan tobora ko'proq jalb qilinmoqda. Siz turli yo'llar bilan muloqot qilishingiz mumkin. Zamonaviy yoshlar ijtimoiy tarmoqlar deb ataladigan ro'yxatdan o'tgan, ular o'z tengdoshlari bilan tanishadilar va nafaqat ular bilan, kimdir o'zining kichik dunyosini yoki yangi imidjini yaratadi.
Virtual shaxsiyatni yaratish niyati haqiqiy hayotdan norozilik (boshqa, yaxshiroq hayotni "yashashga" urinish), haqiqiy hayotdan to'yish, yangi his-tuyg'ularga ega bo'lish istagi, ijodiy uchun boshqa - ramziy haqiqatni qurish zarurati bo'lishi mumkin. o'zini ifoda etish, fitna (o'zi haqidagi ma'lumotlarni keng ommaga yashirish yoki unga ishonchli faktlarni inkognito etkazish istagi). Internetga haqiqiy shaxs sifatida kirishning sababi ijtimoiy qat'iylik (moslashuvchanlik, o'zgargan ijtimoiy sharoitlarda o'zini isbotlashni istamaslik), o'zini o'zi ta'minlash (haqiqiy hayotdan qoniqish, uni har qanday muhitda joylashtirish uchun etarli) bo'lishi mumkin.
Ijtimoiy tarmoq nima? Bizning davrimizda "ijtimoiy tarmoq" tushunchasi eng keng tarqalgan va ishlatiladigan Internet atamalari ro'yxatiga qat'iy qo'shildi. Biroq, World Wide Web foydalanuvchilarining hammasi ham Internet paydo bo'lishidan ancha oldin mavjud bo'lganligini bilishmaydi.
"Ijtimoiy tarmoq" atamasi 1954 yilda Manchester maktabi sotsiologi Jeyms Barns tomonidan sotsiogrammalar yordamida odamlar o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik va munosabatlarni o'rgangan. Bu usul hali ham amaliy psixologiya va sotsiologiyada kichik guruhlarni o'rganishda sotsiometriya deb ataladigan texnika doirasida qo'llaniladi.
Ko'p ta'riflar berilishi mumkin. Masalan, hozirgi vaqtda so'zning odatiy ma'nosida ijtimoiy tarmoq - bu bir-birini biladigan va umumiy manfaatlar, umumiy ish yoki boshqa narsa bilan bog'langan odamlar jamoasi.
Vikipediya bepul ensiklopediyasi Ijtimoiy tarmoqni interaktiv ko'p foydalanuvchili veb-sayt sifatida belgilaydi, uning mazmuni tarmoq a'zolari tomonidan to'ldiriladi. Sayt - bu umumiy manfaatlar bilan birlashgan foydalanuvchilar guruhi bilan muloqot qilish imkonini beruvchi avtomatlashtirilgan ijtimoiy muhit. Jumladan, so‘nggi yillarda faol rivojlanayotgan tematik forumlar, ayniqsa, sanoat forumlari. Aloqa ichki pochta yoki tezkor xabar almashish veb-xizmati orqali amalga oshiriladi.
Internetda ijtimoiy tarmoq - bu odamlarni ma'lum bir tamoyilga muvofiq birlashtirishga imkon beradigan, ularga muloqot qilish va o'zini namoyon qilish uchun qulay vositalar bilan ta'minlaydigan onlayn xizmatdir.
Ijtimoiy tarmoqlarning xavfliligi
MIT sotsiologiya professori Sherri Turkl o'zining "Birgalikda yolg'iz" kitobida onlayn muloqotga bo'lgan ishtiyoqni ruhiy buzilishning zamonaviy shakli sifatida talqin qilish mumkin. "Ma'lum bir xatti-harakat odatiy holga aylansa ham, u ilgari patologik deb hisoblangan muammolarni ifodalashi mumkin", deb ta'kidlaydi sotsiolog.. Ogayo shtatidagi Ket universiteti eksperti professor Uilyam Kistning aytishicha, eng yangi aloqa vositalari haqiqatan ham odamlarni qo'rqitishni boshladi. Biroq u Sherri Turklning fikriga to‘liq qo‘shilmaydi. "Kafega kirib, hamma jim turganini, noutbuklariga ko'milganini ko'rganimda, biz bir-birimiz bilan gaplashishni to'xtatamiz, degani nimani anglatishini tushunaman", deydi Kist. - Va shunga qaramay, bu aloqa bo'lishdan to'xtamaydi. Men uning fikriga qo'shilmayman, men bo'lsam, bu holatni bunday qora va oq ranglarda ko'rmasligingiz kerak.
Albatta, doimiy kasallikka aylanishi mumkin bo'lgan giyohvandlik, psixikaning shikastlanishi va maxfiy ma'lumotlardan foydalanish - bu ijtimoiy tarmoqlarning "xavflari" ning butun ro'yxati emas. Har qanday holatda, Odnoklassniki va Vkontakte kabi ijtimoiy tarmoqlarda "ishtirok etish" yoki "ishtirok etmaslik" qarori faqat sizga bog'liq.
Shunday qilib, ijtimoiy tarmoqlar Internet tarmog'i bo'lib, bugungi kunda barcha kompyuter foydalanuvchilarining deyarli yarmi o'tiradi. Kim ekanligi muhim emas - xo'jayiningiz, qo'shningiz, do'stingiz yoki qiz do'stingiz - ularning barchasi kamida bitta ijtimoiy tarmoqda ro'yxatdan o'tgan. Ammo bu aloqa joylari juda ko'p odamlarni o'ziga jalb qilganligi sababli, ularning aksariyati o'z kompyuterini himoya qilish zaruratidan xursand bo'lib, kiberjinoyatchilar ham bu erda ovda bo'lib, ehtiyotsiz foydalanuvchini kutishmoqda va darhol o'z qurbonini tashlashga tayyor.
Tahdidlar, biz vaqti-vaqti bilan elektron pochta qutimizda topadigan oddiy spam-reklamalardan tortib, ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchisi hisob ma'lumotlarini o'g'irlash yoki, masalan, kompyuterlarni orqa eshik troyanini yuqtirish uchun mo'ljallangan yanada murakkab onlayn firibgarliklarga qadar bo'lishi mumkin.
Ijtimoiy tarmoqlar kiberjinoyatchilarni o'zining global ta'siri va millionlab faol foydalanuvchilarning ishtiroki bilan o'ziga tortadi. Ko'pincha onlayn hamjamiyat foydalanuvchilari Internetda o'zlarining shaxsiy hayoti va ishi haqida batafsil ma'lumotni e'lon qilishadi, ulardan kiberjinoyatchilar muvaffaqiyatli foydalanishlari mumkin. Ushbu ma'lumotlarni mohirona to'plash, umumlashtirish va tahlil qilish orqali kiberjinoyatchilar o'zlarining hujumlari samaradorligini oshiradilar. Foydalanuvchi akkauntini buzish xakerlarga o‘z nomidan elektron pochta xabarlarini yuborish, oddiy tashrif buyuruvchilar uchun yopiq bo‘lgan ma’lumotlarga kirish va hisobni tiklash uchun pul undirish imkonini beradi.
Internetda siz har qanday odam bo'lishingiz mumkin, siz xohlagan tasvirni yaratishingiz mumkin, deyarli har qanday kompaniyadan odamlarni topishingiz va ko'plab ma'lumotlarni, shu jumladan nodavlat ma'lumotlarni olishingiz mumkin. Va bularning barchasini qilish juda oddiy, siz shunchaki bizga qanday ma'lumot kerakligini hal qilishingiz kerak, keyin biz kerakli odamlarni (masalan, professional ijtimoiy tarmoqlar) qidiradigan joyni hal qilamiz, odamlarni topamiz va tanishamiz. oddiy suhbat, odamni tanib oling va bu jarayonda kerakli ma'lumotlarni asta-sekin o'rganing. Bu erda sizga ehtiyot bo'lishni maslahat berishingiz kerak va Internetda begonalarga ma'lumot bermang, ular raqobatchilarga aylanishi mumkin.
Ijtimoiy tarmoqlarning yana bir xavfi bu senzura. Olimlarning ta'kidlashicha, ijtimoiy tarmoqlar "tsenzurasiz" deb ataladigan sohadir, ya'ni ijtimoiy saytlarning turli sahifalari va pochta ro'yxatlaridagi kontent hatto kattalarning psixologik salomatligiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Shunday qilib, ijtimoiy tarmoq saytlarida foydalanuvchi cheksiz miqdordagi ma'lumotlarni oladi, bu ko'pincha hech kim tomonidan nazorat qilinmaydi. Foydalanuvchiga eng xavfli ijtimoiy “hujumlar” orasida pornografiyani reklama qilish va jinsiy aloqa xizmatlarini taklif qilish kiradi. Ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilarining o‘rtacha yoshi 18-20 yosh, eng yosh tashrif buyuruvchilar esa 10 yoshga ham yetmaganini hisobga olsak, bunday “takliflar” yosh ruhiyatga katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
So'nggi paytlarda ijtimoiy tarmoqlarga qaramlik haqida gap ketmoqda. Bizning fikrimizcha, bu hali ham o'sha Internetga qaramlik, rasman psixologik kasallik sifatida tan olingan, faqat aniqroq shaklda.
Bu muammolar ijtimoiy tarmoqlarda ko'p sonli tanishlar bilan muloqot qilish istagidan kelib chiqadi. Dastlab, odam bu qaramlikni hech bo'lmaganda o'zi bog'liq bo'lgan narsani olmaguncha his qilmaydi, lekin u ijtimoiy tarmoqqa kirish imkoniyatini yo'qotishi bilanoq, giyohvandlik alomatlari darhol paydo bo'ladi. Bunday giyohvandlikdan xalos bo'lish juda qiyin. Bunday holda, do'stlar bilan haqiqiy muloqotga o'tish samarali bo'ladi, ular o'z navbatida odamning tiklanishiga yordam berishi kerak.

XULOSA
Xulosa o’rnida aytmoqchimizki, hozirgi kunda jamiyatimiz hayoti fan texnologiyalar rivoji bilan tobora uyg’unlashib borayotgan bir davrda yashamoqdamiz. Shunday ekan, har birimiz ijtimoy tarmoqlardan foydalanish madaniyatiga amal qilishimiz, o’z navbatida, uni atrofdagilarga ham o’rgatish foydadan xoli bo’lmaydi. Binobarin, yoshlarning ruhiy-ma’naviy olamini zararli unsurlardan, turli xil buzg’unchi, yod va zararli g’oyalardan himoya qilish orqali taraqqiyot poydevori yaratiladi. Zero, ma’naviy barkamol, intellektual salohiyati yuqori avlod tarbiyasi nafaqat O’zbekistonda, balki butun jahonda eng muhim vazifalardan biri sifatida namoyon bo’lmoqda. Aynan ma’naviy barkamol avlod mamlakat ertasini belgilab beradi. Ma’naviy barkamollik esa jamiyat taraqqiyotining muhim omili.

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Yahyo Muhammad Amin. Internetdagi tahdidlardan himoya T.: “Movaraunnahr”, 2016. –B.5.
2. Таранов П. Энциклопедия высокого ума. М., 1999, с.16 3. Rajabov H.I “Globallashuv sharoitida axborot tahdidlariga qarshi kurashishning zamonaviy texnologiyalarini yaratish muammolari” mavzusidagi xalqaro ilmiyamaliy konferentsiya materiallari
3. “Fan va texnologiya” 2020 yil, B-207 4. Rajabov H.I “Globallashuv sharoitida axborot tahdidlariga qarshi kurashishning zamonaviy texnologiyalarini yaratish muammolari” mavzusidagi xalqaro ilmiyamaliy konferentsiya materiallari T: 2020 yil, B-206-207.