Xarajatlar hisobining maqsadi, vazifalari va tamoyillari

Xarajatlar hisobi bo’yicha buxgalteriya 

hisobining funksiyalari 

 

Axborot      

funksiyasi

 

Uzviy aloqa 

funksiyasi 

 

Nazorat      

funksiyasi 

 

Tahliliy      

funksiyasi 

 

---

 



  realizatsiya qilingan mahsulotlarning tannarxini shakllantirish; 



  turli xarajatlar smetalarini bajarilishi (masalan, vakillik xarajatlari, tijorat 

va reklama xarajatlari); 



 

mahsulot ishlab chiqarish va realizatsiya qilish bilan bog’liq xarajatlarni 

kamaytirish; 



 

shubhali qarzlar bo’yicha rezervlar va boshqa maxsus fondlarni yaratish 

hamda ularning ishlatilishi va boshqalar. 

3.  Uzviy  aloqa funksiyasi.  Buxgalteriya  hisobi uzviy  aloqa  funksiyasini bajaradi, 

busiz  boshqaruv  tizimining  faoliyati  ma’nosiz  bo’lib  qoladi.  Buxgalteriya 

hisobini axborot funksiyasi orqali bilamizki, u axborot istemolchilarini xo’jalik 

yurituvchi  subyektning  moliyaviy-xo’jalik  faoliyatining    turli  jabhalarida  ro’y 

bergan,  berayotgan  operatsiyalar  to’g’risida 

ham  summaviy,  ham  qiymat 

o’lchovida haqiqiy ma’lumotlar bilan ta’minlaydi (

5-chizma

). 

 

5-chizma: Buxgalteriya hisobining “uzviy aloqa” funksiyasining paydo bo’lish 

jarayoni 

Ko’rsatkichlarning haqiqiy miqdorirni aks ettiradigan buxgalteriya axborotlari 

yordamida  qaytma  aloqadan  foydalanolgan  holda  biznes-reja  ko’rsatkichlari, 

standartlar,  norma  va  normativlar,  smetalar  bajarilishi,  barcha  turdagi 

resurslardan  oqilona  foydalanish  ustidan  nazorat  o’rnatiladi,  har  xil 

kamchiliklar bartaraf etiladi.ishlab chiqarish imkoniyatlari va ularning safarbar 

etilish  hamda  ishlatilish  darajasi  aniqlanadi.  Buxgalteriyan  hisobi  tizimi 

boshqaruvni  uzviy  aloqa  orqali  har  qanday  darajada  ta’minlay  oladi.  Boshqa 

hech qanday tizim ushbu vazifani bajara olmaydi. 

4.  Tahliliy  funksiya  xo’jalik  yurituvchi  subyektlar  moliyaviy-xo’jalik  faoliyatini 

va uning natijalarini tahlil qilishdan iborat. Axboratdan foydalanuvchilar (ichki 

va  tashqi)  hisob-iqtisodiy  axboratlarga  asosan  xo’jalik  yurituvchi  subyektning 

xarajatlari,  ularning  samaradorligi  (rentabilligi)  va  hokazolar  to’g’risida  zarur 

ma’lumotlar  olishga  intiladilar.  Boshqaruv  maqsadlari  uchun  resurslarning