Xarakteristikalardi tekseriw

f = n K,
ulkenliktegi chastota menen ta'sir etetug’in jariqliq ag’imi juzege keledi. Formuladag’i K- diskdag’i tesikler sonini ( K = 12), p- waqt birligidegi diskdin’ aylaniwlar sanin sawlelendiredi.
Disk kishi tezlik menen aylang’anda datchik qarsilig’i en’ kishi mug’dardan en’ ulken mug’darg’a o’zgerip baradi. O’z nawbetinde L₂ lampochka bunday o’zgeriw aqibetinde janip-o’shib turadi. Diskdin’ aylaniw tezligi o’shgenda, jariqliq ag’imi ta'sirida bolgan datchik oz qarsilig’in toliq ozgartire almaydi ha’m L₂ lampochkanin’ janib o’shiwi toqtaydi.

Disk aylanıwın reostat járdeminde basqarib foto -rele
islep ketiw shegaraların anıqlaw 6. 5 rasm. apparattıń elektr sxeması.

Jumisti islew tartibi.

1. 
   Laboratoriya jumisi temasi bo’yinsha bar bolg’an teoriyaliq bilimlerinizdi takrarlap , laboratoriya qurilmasi duzilisi menen tanisip shig’in’. Jumistin’ maqsadi, og’an erisiw usullari ham jumisti orinlaw izbe izligin aniqlab alin’.
   
2. 
   Laboratoriya qurilmasini elektr tokiga jalg’an’. Teshiksheli diskdi aylantirmasdan lampochkadan shig’ip atrg’an nur fotoqarsiliqqa tusetug’in qilip o’rnatin’.
   
3. 
   PK pereklyuchatel menen L₁ lampochkaga berilip atirg’an kushleniw ulkenligin o’zgartirip barip, fotoqarsiliqtin’ tok kushin jaritilg’anliq darejesina baylanislilig’in bildiruwshi statik xarakteristikasini aniqlan. jaritilg’anliq darajasinin san manisi turli ulkenlikte berilgan kushleniw manisine mas kelatug’in noqatlarda 6.6 suwrette da berilgan grafikdan aliw mumkin. Alingan manisler tiykarinda statik xarkteristika grafigini sizin’.
   
4. 
   Diskni aylantiratug’in elektr juritpeni qosin’. Reostat R jardeminde onin’ tezligin ozgertirip barip fotorelendi islep ketiw shegaralarin aniqlan’. Bunda jariqliq ag’iminin’ f _vr pulsatsiyasi tezlesip
   
5. 
   , L₁ nazarat lampochkasi janip – oshpesten qaliwi kerak. Usi tajribeni bes marta takrarlan’ ha’m natijalardin’ o’rtasha manislerin esaplan’.
   
6. 
   Esabatti rasmiylestirin’.
   

6.6-suwret. jaritilg’anliq darajasinin’ nurlantiruwshi lampochkaga berilgan kushleniw manisine baylanisli grafigi.

3. Orinlang’an tajriba juzesinenesabatti rasmiylestiriw.

Esabatta to’mendegilerdi keltiriw kerek:

1. 
   Laboratoriya jumisi temasi ha’m maqseti.
   
2. 
   Fotoqarsiliqlardin’ waziypasi ham islew prinsiplari.
   
3. 
   Laboratoriya qurilmasinin’ duziliwi ham onin’ uliwmaliq ko’rinisi.
   
4. 
   Ko’rsetilgen izbe izlik boyisha laboratoriya jumisin islew tartibi.
   
5. 
   Tajriba natijaleri kiritilgen keste ham esap– kitaplar.
   
6. 
   Juwmaq .
   

Qadagalaw ushin sorawlar:

1. 
   Fotoelementler qanday duzilgen ?
   
2. 
   Fotoelementlerdin’ qaysi turlarin bilesiz ?
   
3. 
   Sirtqi fotoeffektli fotoelementlernin’ ishlew prinsipi nelerden ibarat ?
   
4. 
   Fotorezistorin’ volt-amper xarakteristikasi qanday ko’rinisge iye ?
   
5. 
   Fotorezistordin’ jariqliq xarakteristikasi degande ne tusiniledi ?
   
6. 
   Fotorezistor xarakteritikalarin aniqlaw ushin qanday priborlardan paydalaniladi ?
   
7. 
   Jariqliq nuri tuskende fotorezistor qarsilig’i qanday o’zgeredi ?
   

6-A’MELIY JUMIS

PEZOELEKTRIK ELEMENTLER SEZGIRLIGIN OSHIRIW USULLARIN UYRENIW

Pezoelektrik birlemshi o’zgertkishler akselometrlarda, sonday aq o’zgeriwshen’ kush ham basim datshiklerde ken’ qollaniladi ham qos o’zgertkishli generatorli o’lshegishler klassina kiredi. O’lshewdin’ chastotali diapazoni 10^-5 ... 10⁵ Gs ti payda etedi.

Anizotropik dielektrikti mexanik kushleniw tasiri astinda qadag’alaw yaki elektr maydan tasirinda onda mexanik deformatsiya payda boliw effekti pezoelektrik effekt deyiledi.

Joqaridag’i birinshi jag’daylardag’i pezoeffekt, ekinshisi teris pezoeffekt esaplanadi.
Pezoeffekt belgini seziwshenlikke iye bolip, yagniy zaryad belgisin qisiw ham soziw almasqanda ozgeredi i, deformatsiya belgisi bolsa elektr
а) б) в) _Si
O₂

1.