Xashimova n. A., Buranova m. A., Saidova g. A. Boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish

6.2-rasm. BQ ni ishlab chiqishda ijtimoiy javobgarlikni baholash uchun ijtimoiy qatlamlardan birining matritsasi

(N – daromadi bo‘yicha bo‘linishning birlamchi holati, K - oxirgi holat).

Ijtimoiy javobgarlik shaxs tabiatiga xos xususiyat bo‘lib, ziyraklik, kamtarlik, jasurlik, qatiylik, qo‘li ochiqlik, faxrlanish va boshqa shunga o‘xshash xislatlar qatorida turadi.

90

Shaxs javobgarligi ‒ jamiyatning ma’naviy me’yorlarini hisobga olish va tarbiya natijasida vujudga keladigan xususiyatdir. Shaxs mas’uliyatining rivojlanishi ikki bosqichni o‘z ichiga oladi: amaliy qoidalarni egallash va koidalarni tushunish. Birinchi bosqich ketma-ket keluvchi to‘rtta davrni o‘z ichiga oladi:

•o‘zining shaxsiy «men»iga xos bo‘lgan qoidalarga rioya qilish (bu qoidalar va tamoyillar nasldan-naslga o‘tgan yoki shaxs shakllanishi jarayonida tarbiya orqali unga singdirilgan bo‘lishi mumkin);

• 
  shaxsning yaqin atrofidagi kishilar davrasida qabul qilingan maqbul qoidalarga amal qilish (mazkur qoidalar ishlab chiqarish jamoasida, norasmiy uyushmalar ichidagi qoidalar bo‘lishi mumkin);
  

• 
  asosan, korporativ (muayyan jamoa doirasidagi)qoidalarni qo‘llash;
  

• 
  korporativ qoidalarga tamomila itoat etish.
  

Ikkinchi bosqich uch davrga bo‘linadi:

• 
  qoidalarni mexanistik nazariya (mexanik ravishda) asosida qabul qilish (hamisha shunday bo‘lgan va bo‘ladi);
  

• 
  qoidalarni mamlakat yoki jahon miqyosidagi jamoat arboblari, madaniyat, ilm۔fan namoyandalari va boshqa obro‘li shaxslar bilan bog‘lash;
  

• 
  qoidalarni aniq ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy vaziyat bilan bog‘lash, ularning o‘zgarishi, yo‘q bo‘lib ketishi yoki yangilarining yuzaga kelishi mumkinligini tushunish.
  

Bosqichlar ketma-ket ravishda, parallel va aralash holda kelishi mumkin. (6.3-

rasm)

	Bosqich 1					Bosqich 2
1	2	3	4		1		2	3

To‘liq mas’uliyatning shakllanishi.

Qisman mas’uliyatning shakllanishi.