Xazratqulova Umida Ro’zimurodova Zarina Aslonov Shahram
Download 191.16 Kb.
|
Sirlar va tasavvur
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ro’zimurodova Zarina Dusmurod qizi Aslonov Shahram Sherzodovich
- Uilyam Uilson
- Tilla qo‘ng‘iz
|
Xazratqulova Umida Ro’zimurodova Zarina Aslonov Shahram SIRLAR VA TASAVVURLAR HAQIDA HIKOYALAR Muallif : Edgar Allan Poe Tarjimonlar: Xazratqulova Umida Shodmon qizi Ro’zimurodova Zarina Dusmurod qizi Aslonov Shahram Sherzodovich MUNDARIJA 1.Muqaddima …………………………………………………..………………4 2.Uilyam Uilson …………………………………………………..……………7 3.Tilla qo’ng’iz………………………………………………....………………15 4.Usher uyining kuzi …………………………………………………………..28 5.Qizil o'lim ……………………………………………………………………36 6.Amontilladoning barreli…………………………………………………...…40 7. Girdob ……………………………………………………………………….45 10.Shaxta va mayatnik………………………………………..…………….…54 11.Metzengershteyn………………………………………..………………….74 12.Rue Morgidagi qotillikla……………………………………………………79 Muqaddima "Sen yutding va men yutqazdim. Ammo, bundan buyon sen ham o'lgansan ... Sen menda yashading - va bu tana senga tegishli. Mening o'limim tufayli o'zingning qanchalik mukammal qotilinga aylanganingga qara." Edgar Allan Poening kichik hikoyalari ko'pincha g'alati, vahshiy va juda xayoliy. Ularning ko'pchiligi insoniyatning yomon tarafini nihoyatda batafsil tasvirlaydi. Uning davrida, Poe asl yozuvchi bo'lgan. Uning hikoyalari, o'zining bezovta hayollari tubidan to'g'ridan to'g'ri paydo bo'ladigan terror dunyosi haqida so'zlaydi. Poe Angliyada, maktabda o'qib yurgan paytida "Uilyam Uilson" (1839) yozgan. Bu bir yigit xarakterining yaxshi va yomon tomonlari o'rtasidagi kurashi haqidagi tashvishli hikoya. "Tilla qo'ng'iz" (1843) - yaratilishining dastlabki yillarida 300.000 dan ortiq nusxasi sotilgan, Poening eng mashhur hikoyalaridan biri hisoblanadi. Bu hikoya qanchalar aniq fikrlash, biz adarhol tushuna olmagan narsalarimizni ahamiyatli qila olishini ko'rsatadi. Bunday holda, aniq fikrlash behisob xazina kashf qilishga undaydi. Yana bir g'alati va juda qo'rqinchli hikoya – “Usher uyining kuzi” (1839). Hikoya qahramoni Roderik Usher ko'pincha Poening o'zi bilan solishtiriladi; ikkalasi ham o'limdan doimiy qo'rquvda yashar edi va odamlar bilan muloqot qilmas edi. O'lim g'alaba qozonishini da'vo qiladigan yana ikkita hayratlanarli voqea "Qizil o'lim" (1842) va "Amontilladoning barreli" (1846). "Girdob" (1841) - sarguzasht hikoya bo'lib, Norvegiya sohillarida yozilgan. Hikoya bosh qahramoni dahshatli qo'rquvni boshidan o'tkazadi va turli ertaklar aytib kun kechiradi. "Shaxta va mayatnik" (1843) hikoyasida odamlarning bir-biriga nisbatan shafqatsizligi dahshatli tarzda tasvirlanadi va o'lim bo'sag'asida umidsizlik va qo'rquv sinaladi. "Metzengershtein" - Poning dastlabki ertaklaridan biri bo'lib, ushbu yovuzlik kuchi haqidagi hikoya Vengriyada yaratilgan. "O'g'irlangan xat" va "Rue morgidagi qotilliklar" (1841) - bu sirli hikoyalar S. August Dyupinga bag'ishlanadi (u - keyinchalik Konan Dyupinning Sherlok Xolmas kabi ajoyib fantastik personajlari yaratilgan shaxs). Amerikalik shoir va kichik hikoyalar yozuvchisi Edgar Allan Poe 1809 - yilda Bostonda tug'ilgan. U aktyor ota-onasini zo'rg'a eslay olar edi; otasi Edgar go'dakligida oilasini tashlab ketgan, onasi Edgar uch yoshga to'lmasdan oldin vafot etgan. Jon Allan va uning rafiqasi Frensis yosh bolani uyiga olib kelib, uni o'z bolasidek tarbiyalagan 1815-1820 - yillarda u Shotlandiya va Angliyada yashadi, u yerda, London yaqinidagi xususiy maktabda yaxshi ta'lim oldi. Amerikaga qaytib, 1826 - yilda Viginia Universititida til o'rganishni boshladi. U juda qobiliyatli talaba edi, ammo John Allan unga yashash uchun hech qachon yetarlicha pul bermas edi. Poe o'ziga kerakli kitoblar va kiyimlar sotib olish maqsadida pul uchun qarta o'ynashni boshladi, lekin u ko'p shunaqangi ko'p narsa yo'qotdiki, hatto bir necha oydan so'ng universitetni tark etishga majbur qilishdi. Poe Jon Allanning xohishiga qarshi chiqib professional yozuvchi bo'lishga qaror qildi va ikkalasi janjallashishdi. U uyidan chiqib ketdi va Bostonga borib, harbiy xizmatga ketdi. 1829 yilda u armiyani tashlab, xolasi Mariya Klemm va uning qizi Virjiniya bilan birga ko'chib ketdi. Jon Allan 1834-yilda vafot etdi, u o'g'li kabi qabul qilgan odamga hech narsa qoldirmadi. Hayotda o'z yo'lini topishga majbur bo'lgan Poe "Southern Literary Messanger" deb nomlangan gazeta bilan ishlashga muvaffaq bo'ldi. Bir yildan so'ng u o'n uch yoshda bo'lgan Virjiniyaga uylandi. U qattiq ichishni boshlagan va ichkilikbozlik bilan bog'liq muammolarbutun umri davomida qolgan u bilan qolgan. U ishini tashlab, Nyu-Yorkga ketdi. U o'sha yerda va Filadafiyada turli xil gazetalarda ishladi, uni mashhur qilgan kichik hikoyalar yozdi va sotdi. Muvaffaqiyatiga qaramay, u har doim ham yozgan asarlari uchun ko'p pul olmadi va uning oilasi ko'pincha och qolar edi. Virjiniya besh yil davom etganidan jiddiy kasallik kun sayin rivojlanib, 1847-yilda vafot etgan. 1849-yilda Poe Shelton xonimni uchratdi va ular turmush qurishga ahd qilishdi. U ichishni kamaytirdi va bir muncha vaqt ichida uning muammolari o'z nihoyasiga yetayotgandek tuyuldi. Ammo to'y bo'lmadi, u yana ichishni boshladi va uning puli yo'q edi. O'sha yilning oktyabr oyida olamdan ko'z yumdi. Poening dastlabki ikki she'riy kitoblari 1827- va 1829- yillarda chop etildi. Bular unchalik muvaffaqiyatli bo'lmadi va u jurnallar uchun kichik hikoyalar yozishni boshladi. Ulardan birinchisi 1840 - yilda "Grotesk va Arabesk ertaklari" nomi bilan chop etildi. Yillar o'tib, Poe hikoya yozuvchisi sifatida tanildi, va 1843 - 1845 yillar oralig'ida ko'plab hikoyalari dunyo yuzini ko'rdi. Shuningdek, u she'r yozishni davom ettirdi va 1845 - yilda "Qarg'a va boshqa she'rlar" nomi bilan chiqdi. O'sha davrda Amerika adabiyotidagi eng mashhur she'rlardan biri bo'lib ulgurgan "Qarg'a" yoxud yo'qolgan muhabbat faryodi Poeni dunyoga tanitdi. Poe asari badiiy, sir va jinoyatchilik haqidagi hikoyalari o'z ichiga oladi. Hikoyalarning ko'pchiligi o'zining baxtsiz hayotidagi qo'rquv va qayg'u hissiyotlariga asoslanadi. Ushbu to'plamdagi hikoyalar uning asarlari orasidagi eng yaxshi namunalardan hisoblanadi.
Hozir isimni aytishga ijozat bering, Uilyam Uilson. Butun dunyoda tanilgan va nafratlanadigan haqiqiy ismimni sizga aytishdan uyalaman. Baxtsiz hayotim tufayli men endi sevgi va boshqalarning hurmatidan zavqlanmayman; menda oddiy insoniy umid va farazlar yo'q. Men hayotimning keyingi baxtsizlik va kechirilmaydigan jinoyatga to'la yillarini to'laligicha tasvirlamayman. Men bir vaqtlar yomon niyatga tasodifiy moyillikdan azob chekardim, yaxshilikka bo'lgan xohish kutilmaganda meni tark etayotgandek tuyulardi. Odatda erkaklar yomonlik bilan o'sadilar, ammo men to'g'ridan-to'g'ri oddiy insofsizlikdan eng qora jinoyatga o'tdim. Men, bu daxshatli holatni keltirib chiqargan, bitta tasodifiy voqeani tasvirlab bermoqchiman. O'lim soyasi hozir mening tepamda va bu mening ruhimni yumshatdi. Menga hamdardlik, balki boshqa odamlarning achinishiga muhtojman. Ular mening hikoyamda aybimni kamaytiradigan boror narsa izlashlarini istayman. Umid qilamanki, ular ilgari hech kim hech qachon men kabi vasvasaga tushmaganiga guvoh. Shu narsa ham aniqki, hech kim hech qachon men kabi aldanmagan. Ayni paytda men yovvoyi va dahshatli tajriba ta'siridan kun sayin quriyapman. Mening oilam har doim kuchli tasavvur tuyg'ularini nazorat qila olmaydigan, ko'pincha zo'ravon xarakter egalarini tarbiyalagan, men ham bundan mustasno emasman. Ulag'ayishim bilan gunohlarim ortib bordi, va bu do'stlarim uchun jiddiy tashvish va o'zimga katta zarar yetkazdi. Ota-onam hayot yo'limni ozgina bo'lsada o'zgartirishlari mumkin edi, chunki ular ham kamchiligi shunda edi va mening ovozim, aytgan so'zim uyda qonunga aylandi. Yosh bola bo'lishimga qaramay, ko'nglim tusagan ishni qilishga qodir edim. Maktab hayotidagi eng dastlabki xotiralarim ingliz qishlog'idagi katta eski uy bilan bog'liq. Men o'n yoshga to'lganimdan boshlab ushbu maktabda besh yildan beri o'quvchi edim. Bu o'sha paytda va o'sha joyda dahshatli kelajagimning ilk noaniq ogohlantirishini boshdan kechirdim. Bolaning to'laqonli va faol ongini qiziqtirish uchun tashqi manfaatlarga ehtiyoj yo'q; menga maktab davrim zavq yoki jinoyatdan ko'ra ko'proq haqiqiy hayajon bera olgan. Tez orada xarakterimning g'ayrioddiy jihatlari maktabdoshlarim orasidan menga yetakchilik pozitsiyasini berdi. Mening yoshimdagi barcha o'g'il bollarga- bittasidan tashqari- o'z ta'sirimni o'tkaza oldim. O'sha bola bilan meni bog'lab turuvchi hech qanday qarindoshlik rishtasi yo'q, ammo ismimiz va hatto familiyamiz ham bir xil edi. Bu unchalik g'alati emas, chunki mening ismim ko'p uchraydigan xilidan. Bu hikoyada o'zimni Uilyam Uilson deb atadim, haqiqiy ismimdan unchalik ham farq qilmaydi. Adashim maydonda sport va janjal bo'yicha menga qarshi chiqa oladigan sinfda yagona bola edi. Yolg'iz u mening fikrlarimni qabul qilishdan va buyruqlarimga itoat etishdan bosh tortardi; va u har qanday fursatda mening rejalarimning yo'lini bilardi. Uilsonning qarshiligi meni juda bezovta qildi. Garchi buni hammaga ko'rsatmaslikka o'rinsamda, men undan qo'rqqanimni yashirincha his qilardim. U meni yengishidan qutulish uchun qilgan tinimsiz kurashim u mendan yaxshiroq ekanligini isbotladi deb o'ylamaslikka urinardim. Ammo sheriklarimizning hech qaysisi buni bilmadi, hech kim hatto Uilson bilan men bir birimizga raqib ekanligimizni taxmin ham qilmagan. Bilaman, u kurashimizni faqat ikkalamiz o'rtamizda qolishini istagan. U menga yetib olishga yo'naltirilgan rejalari yoki iroda kuchini bo'lishmas edi; unga o'zi uchun hech qanaqa kuch kerak emas edi. Uning yagona maqsadi go'yo meni g'azablantiradigan va muvaffaqiyatimni buzadiganga o'xshardi. Shunaqa kunlar ham bo'ldiki, u menga hamdardlik bildirganini payqamagandek tutardim o'zimni, chunki u menga achinayotganini anglatardi. Uilson bilan men bir vaqtda maktabni boshlaganimiz shunchaki tasodif edi, va aytganimdek, u mening oilam bilan hech qanday bog'liq emas. Ammo tasodifan eshitganimda hayron bo'ldim, maktabni tugatgandan so'ng, u 1813 yil 19 yanvarda tug'ilgan - aynan mening tug'ilgan kunim bilan bir kunda. Garchi men Uilson haqida doimo tashvishlanayotgan bo'lsam ham, aslida undan nafratlanmas edim. Shunisi haqiqatki, deyarli har kuni biz ommaviy janjal chiqardik, va uni mag'lub qilishimga imkon bergan bir vaqtda menga u g'alabaga loyiq ekanligini his qilishga undar edi. Ammo biz hech qachon haqiqiy do'st bo'lmaganimizga qaramay, biz hech qachon ashaddiy dushmanlar emas edik. O'zimni u haqida qanday his qilganimni tasvirlash men uchun oson emas: u menga yoqmas edi, undan qo'rqardim, uni hurmat qilardim. Ammo, u meni ko'proq qiziqtirardi. Tez orada men Uilsonga hujum qilishning eng yaxshi usuli-uni masxara qilish ekanligini angladim. Ammo uni masxara qilish oson emas edi. Aslida, men undan oldinda turish uchun uning bir kamchiligidan foydalanishga majbur bo'ldim. Bu zaiflik uning ovozi edi. Ba'zi sabablarga ko'ra -balki tomoq og'rig'i - u ovozini ko'tarolmasdi, har qanday vaqtda juda past pichirlashdan yuqori tonda gapirar edi. Men rahm qilmadim, bu baxtsiz holatidan kulishdan qo'rqaman. Uilson qasosni turli yo'l bilan oldi; va u meni aytishim mumkin bo'lganidan ham ko'p xafa qildi. Uning odatlaridan biri meni har bir tafsilotga nusxalash edi, va u buni a'lo darajada bajardi. Unga kiyinish uslubimdek kiyinish oson edi. U tez orada mening harakatlarim va fe'l atvorimni nusxalashga muvaffaq bo'ldi. Nutqidagi zaiflikka qaramay, u hatto ovozimni o'xshata olardi. U mening balandroq tovushlarimni chiqara olmadi albatta, lekin eng asosiysi- bu meniki edi. Bir muncha vaqt o'tgach, uning g'alati pichirlash o'z ovozimning mukammal modeliga aylandi. Bularning barchasini yutug'i shundaki, ikki aka - uka kabi tashqi ko'rinishimiz va o'lchamimiz ham bir xil edi. Men uchun bu holatdagi yagona tasalli - hech kim buni sezmagandek tuyulardi. Yolg'iz Uilson meni ustimdan kulardi. Men javob berolmagan savol - Nega butun maktab uning rejasini sezmadi, uning amalga oshirilayotganiga e'tibor bermadi va kulgiga qo'shildi. Ehtimol omad, uning o'zlashtitib olish qobiliyatining mukammalligi tan olishni qiyinlashtirdi. Uilsonning yana bir odati meni g'azablantirdi. U menga maslahat berishni sevardi. Men uning maslahatiga go'yo judayam muhtojdek ko'rinadigan tarzda berardi. Menga bu umuman yoqmadi va men tinglashni rad etdim. Ammo shuni tan olishim kerakki, uning hech bir taklifi yanglishmagan yoki aqlsiz edi. Uning axloqiy tuyg'usi menikidan ancha kuchli edi. Agar men uni yo'l boshchim sifatida qabul qilganimda, yaxshiroq va baxtliroq inson bo'lardim. Shunday qilib, men uning yoqimsiz aralashishlarini kundan kun yomon ko'rib borardim. Men undan shunaqangi nafratlana boshladim, ammo bu maktab oxirigacha bo'lmagan. Taxminan shu vaqtda, men u bilan g'alati tajribani boshdan kechirdim. Bizda yana ko'p narsa bor edi; odatdagidek shafqatsiz janjal va u meni ko'rishni kutmagan paytda u juda ochiq tarzda gapirar va harakatatlarimni takrorlar edi. Boshida uning ovozi, fe'l-atvori va tashqi qiyofasidagi bir narsa meni hayratda qoldirdi, keyin meni qiziqtirib qo'ydi. Menga uni - yaqin o'tmishda, ehtimol oldingi hayotimda juda ham yaxshi taniydigandek tuyulardi. Tuyg'u (bu, hayolga qaraganda hissiyot ko'proq edi) u paydo bo'lgan zahoti g'oyib bo'ldi; va men hozir buni aytib o'taman, chunki bu maktabda u bilan oxirgi marta gaplashishim edi. Bir kuni kechqurun, maktabni tark etishimdan oldin, men unga yana bir marta hazil qilishga qaror qildim. Hamma uxlab yotganda, men o'rnimdan turdib, chiroq ko'tarib, Uilsonning xonasiga bordim. Krovati atrofidagi pardani ochib uning uxlayotganini ko'rdim. Qaradim - qaragan zahotim vujudimga muzdek sovuqlik tushdi. Oyoq va qo'llarim qaltirar, boshimdan qon chiqib ketayotgandek tuyuldi va qo'rquvdan ko'nglim aynidi. Chuqur nafas olib, chiroqni uning yuziga yaqinroq olib bordim. Uilyam Uilsonning qiyofasi shunday edimi? Ha, bu uning qiyofasi, lekin ko'rgan narsamdan titrab ketdim. Uyg'oq bo'lganida bunday ko'rinmas edi. Xuddi shu ism! Xuddi shu tashqi ko'rinishi! Xuddi shu kuni maktabga kelishi! Mening yurishim, ovozim, uslubim va odatlarimni aniq va ma'nosiz nusxalashini o'yladim. Bu men ko'rganimdek Uilsonning yuzi bo'lishi mumkinmi? Ehtimol, mening harakatlarimni o'zlashtirib olishda uning ehtiyotkorlik bilan ish tutishining natijasidir? Titrab aniq bir fikrga kela olmay, chiroqni qo'yib xonadan chiqib ketdim. Tong otguncha maktabni tark etdim va boshqa u yerga qaytib bormadim. Bir necha oydan so'ng, men Eton (mashhur ingliz xususiy maktabi) ga bordim. Voqeaning bu o'zgarishi men boshqa maktabni unutishimga sabab bo'ldi va adashim haqida umuman o'ylamadim. Men juda dangasa va maqsadsiz hayot kechirdim, deyarli o'qimadim ham. Men yovuzlikning ildizlari mustahkam bo'lib borgan, o'sha behuda o'tgan uch yilni tasvirlamoqchi emasman. Mening hikoyam shu davr so'ngigacha davom etadi. Bir kuni kechqurun, bir hafta ichkilikbozlikdan so'ng men o'zimning shunchaki tanish bo'lgan kichik bir guruh do'stlarimni uyimdagi kichik ziyofatga taklif qildim. Sharob bemalol oqar edi, ammo bundan ham yoqimli va xavfli, diqqatga sazovor joylar bor edi. Sharqdan allaqachon kunning yorug' nurlari ko'ringan bir paytda xona tashqarisidan xizmatkorning ovozi eshitildi. Uning aytishiga qaraganda shoshilib kelgan bir odam men bilan zalda gaplashmoqchi ekan. Tashqariga, qorong'uga chiqishim bilan, bo'yi deyarli men tengi keladigan obrazni ko'rdim. U huddi menikidek oq palto kiyib olgan edi. U men tomon otilib kelib, qo'limdan tutdi va boshimga engashdi. "Uilyam Uilson!" deb past ovozda qulog'imga pichirlagan ovozni eshitdim. U meni o'limdan ogohlantirayotgandek barmog'ini ko'tarib, ashaddiy silkitdi. Uning bu harakati xayolimga minglab xotiralarni olib keldi - xotiralar hayolimni elektro shok bilan urushdi va bir lahzadan so'ng u g'oyib bo'ldi. Ushbu voqeadan keyin bir necha hafta davomida, ko'p so'rovlarni boshimdan o'tkazdim. Bu kutilmagan mehmonim mening adashim ekanligini bilardim, albatta. Ammo bu Uilson kim edi? - va qayerdan keldi? - mendan nima xohlardi? Lekin u haqida ahamiyatli hech narsa bila olmadim. Men faqatgina, uning oilasidagi tasodifiy baxtsiz hodisa tufayli o'sha maktabni huddi o'sha men ketgan kunda tark etganini bildim. Oz fursatdan so'ng Oksfordga universitetga topshirish uchun bordim. Bu yerda ota-onamning ahmoqona sahiyligi menga bekorchilik hayotini davom etishimga imkon berdi. Va men Oksfordda g'irromlikning yomon hilqatini o'rgandim; bu esa jentlmenlik holatidan qanchalik uzoqlashganimni ko'rsatardi. Aslida, bu huquqbuzarlikning jiddiyligi menda uni amalga oshirishga imkon beradi. Baxtli va sahiy Uilyam Uilson bo'lganim uchun ham do'stlarimning barchasi, meni bunday xatti-harakatlaridan gumon qilgandan ko'ra, aniq dalillariga shubha qilishlari kerak edi. Yillar davomida men qartada g'irromlik qilish borasida omadim keldi, shu paytda universitetga Glendinning ismli boy va yosh yigit keldi. Uning zaif tomoni menga maqsadlarim uchun qo'l keladigan bo'lib tuyuldi. Men ko'pincha u bilan o'ynab, bir ikki unga ataylab yutqizib berardim. Shu yo'l bilan u mening tuzog'imga tushdi. Nihoyat, mening rejalarim tayyor. Men uni o'yinda g'irromlik qilishimdan umuman bexabar bir do'stim xonasida uchratdim. U yerda 8 yoki 10 ga yaqin yosh yigitlar bor edi. Men ehtiyotkorlik Glendinning o'zi karta o'ynashni taklif qilishi uchun suhbatni yo'naltirdim. O'yin uzoq davom etdi, va oxirida qolganlar bizga atrofdan qarab turgan paytda men va Glendinning stol atrofida yolg'iz turgandik. Ko'p ichib yuborgan Glendinning qisqa vaqt ichida, mendan ko'p pul qarz oldi. Bir soat o'tmasdan uning qarzi to'rt barobar oshdi. Glendinning hisobidan bunaqa yo'qotish, uni shunchalik oqartirib yuborganiga ishona olmadim; u huddi murda kabi oqarib ketti. Uning oilasi Angliyadagi eng boy oilalardan deb eshitgandim. Unga vino ta'sir qilgan bo'lsa kerak deb o'yladim. Do‘stlarimizning ba‘zi mulohazalari va Glendinning umidlari faryodi meni hayratga soldi, men o‘yinni to‘xtatishimiz kerakligini aytmoqchi bo‘ldim. Uning hayotdagi yomon o‘rniga achinadiganlar borligini va uning ko‘nglini butunlay vayron qilganimni o‘shanda angladim. Xonada sukunat hukm surdi va ularning ba‘zilari menga g‘azab bilan qarab turishardi. Yuzim yonayotgandek edi, agar to‘satdan nimadir aralashmaganida nima qilgan bo‘lardim, bilmayman. Xonaning eshigi "gurs" etib ochildi va shiddatli shamol chiroqlarni o‘chirib yubordi. Ularning nurlari o‘chishi bilanoq, begona kishi kirgani va u bizning oldimizda turganini ko‘rsatdi. Shundan so‘ng biz o‘sha odamning ovozini eshitdik. "Janoblar", - dedi past, tiniq va hech qachon unutib bo‘lmas ohangda, - "xalaqit berganim uchun uzr, lekin bu burch. Lord Glendinningdan tunda katta miqdorda pul yutib olgan odamning haqiqiy xarakterini bilmaysiz. Uning paltosini ichini tekshirib ko‘rishingizni maslahat beraman." Shundan so‘ng, u qanday tezlikda kirib kelgan bo‘lsa, xonani shunday tezlikda tark etdi. Aybdorlik "hissi" haqiqatdan ming marta yomonligini qanday tushunturay? Ammo o‘ylashga oz fursat qoldi. Ko‘p qo‘llar meni bo‘g‘di, chiroqlar o‘chdi. Qidiruv davom etdi. Biz o‘ynagan, o‘yin uchun muhim bo‘lgan barcha rasmli kartalar paltoyimning ichki, katta cho‘ntagidan topildi. Bir qancha kartalar to‘plami, menga qulaylik berishi uchun ehtiyotkorlik bilan tartiblangan, boshqa ichki cho‘ntakdan topildi. Do‘stlarim buni jim, ishonchsizlik bilan qabul qilishdi. Ularning sukunati meni qahr - g‘azab ko‘tarilgandan ham ko‘proq bezovta qildi. "Janob Uilson," - dedi nihoyat mezbonimiz, - "kartadagi mahoratingiz haqida yetarlicha bildik. Umid qilamanki, Oksfordni tark etasiz. Har qanday holatda, meni xonamni zudlik bilan tark eting." Keyingi kun, tongda uyatning ayanchli og‘rig‘ini boshdan o‘tkazib, Parij safariga otlandim. Ammo qochib keta olmadim. Parijda Uilson yana munosabatlarimga aralashdi. Yillar o‘tib, hali ham uni yo‘qotmadim. Rimda - katta muvaffaqiyatimda - u yana yordam berdi! Venada, Moskvada ham! Yana qochdim; yana ergashdi; dunyoning oxirgi nuqtasigacha bordim, ammo qochib qutula olmadim. Har safar, Uilson mening harakatlarimni o‘zlashtirib olganida, u buni bitta niyat bilan: jiddiy zarar yetkazishi mumkin bo'lgan biron bir rejani oldini olish uchun qilgan. Buni bilish menga tasalli bermadi. Mening tabiiy harakatlar erkinligim yo'qolganidan faqat g'azabni his qildim. U ko'p yillar davomida mening libosimni nusxalashda davom etgan. Ammo men maktabda bo'lganimizdan beri uning yuzini ko'rmaganman. U kim bo'lishi, nima bo'lishidan qat'iy nazar, uning yuzini yashirish menga eng katta ahmoqlikdek tuyuldi. U men uchun har doim maktab davrimdan beri nafratlangan adash, sherik va raqib Uilyam Uilson bo‘lib kelganini tushuna olmadi. Ammo hikoyamning oxiriga shoshilay. Bu paytda men ichkilikka berilib ketdim; vijdonimga sharobning ta'siri, mening adashim bilan bog'liq barcha sabrimni yo'qotdi. Men 18.. - yilda Rimda bo‘ldim va ko‘p azob chekmaslikka qaror qildim. Bir kuni kechasi, yaxshi bir oilaning boy odami uyida bo‘lgan raqs kechasiga qatnashdim. U yosh, baxtiyor va maftunkor ayolga uylangan o‘z yoshining oliyjanobi edi. Men xonim bilan bog‘da ko‘rishishga kelishib oldim; rejamning uyatli maqsadini sizga ayta olmayman. U yerga shoshayotganimda og‘ir qo‘llar yelkamdam tutganini sezdim va mashinamdan past, o‘sha, bir umr esda qolarli pichirlashni eshitdim. U tomonga g‘azab bilan o‘girilib, yoqasidan tutdim. U, huddi men kutgandek - men kiyingandek kiyinib olgan, va ikkalamizda ham qilich bor edi. Uning yuzi qora matoli maska bilan butunlay qoplangan. "Shayton!" - deb baqirdim, - "menga ortiq azob yetkaza olmaysan! Qilichingni ko‘rsat!" U bir daqiqa jim turib, sekin - asta o‘zini himoya qilishga tayyorlandi. Bu tezda tugadi. Men har qanday hayajondan yiroq edim. Men o‘zimni huddi harbiy xizmatda kurashayotgandik his qildim. Bir necha soniya ichida u mening shafqatimda bo‘ldi, va men uning ko‘kragiga qilichni qayta va qayta so‘qdim. Shu onda orqadan qadam tovushi eshitilgandek tuyuldi. Atrofga qaradim, ammo u yerda hech kim yo‘q edi. So‘ng o‘layotgan dushmanimga o‘girildim. Men unga qaraganimda, meni to‘ldirib turgan qo‘rquvni oddiy tilda tasvirlay olmayman. U juda oqarib ketgan, kiyimlari qonga belangandi. Bu narsalarga qaramay, uning yuzidagi har bir belgi va chiziq, kiyimining har bir ipi huddi o'zimdagi eng kichik detalgacha unda ko'ra oldim. U Uilson edi, ammo u pichirlash ohangida uzoq gapirmadi. U: - "Sen yutding va men yutqazdim. Ammo, bundan buyon sen ham o'lgansan ...Sen menda yashading - va bu tana senga tegishli. Mening o'limim tufayli o'zingning qanchalik mukammal qotilinga aylanganingga qara." - deganida, men o‘zimga o‘zim gapirayotganimni tasavvur qilishim mumkin edi. Tilla qo‘ng‘iz Janob Legrand bilan do‘stligimiz ancha yillar ilgari boshlangan. U badavlat edi, ammo ba’zi baxtsizliklari uni nochor ahvolga solib qo’ydi va uyatli ahvolidan qochish maqsadida, u janubiy Karolina Shtati, Charelston yaqinidagi Sullivan oroliga yashagani ketti. U o’ziga kichkina bir kulba qurdi, va men uni uchratgan paytda u Yupiter ismli keksa bir xizmatkor bilan birga turar edi. Legrand ziyoli odam edi, u meni lol qoldirgan g’ayrioddiy aqlga ega edi. Uning asosiy mashg’uloti otish va baliq ovlash edi. Chig’anoqlar va hasharotlar kolleksiya qilishga qiziqar edi. Sovuq kunlarning birida, Oktabr oyi o’rtalarida, 18… - yil men orolga do’stimni ko’rgani bordim. Odatimga ko’ra, Kulbaga yetgandanimdan so’ng eshikni taqillatim. Javob bo’lmagach, kalitni qidira boshladim, chunki qayerda yashirilganini bilardim. Ammo eshik qulflanmagan ekan, men ichkariga kirdim. Gulxan yoqilganini ko’rib hursand bo’ldim. Paltoni yechib, mezbonlarimni kutib turish uchun gulxan oldida joylashdim. Qorong’uga yaqin yetib kelishdi, va meni iliqlik bilan kutib olishdi. Yupiter sho’rva uchun g’ozni tayyorlashga shoshdi. Legrand tushdan keyin g’alati bir hasharot topib olganini tasvirlashni boshladi. U hasharotning butunlay yangi turi ekanligiga ishonardi. “Shu yerda ekanligingizni bilganimda edi!” – dedi Legrand, - “Sizga uni ko’rsatish uchun olib kelgan bo’lardim. Ammo uyga kelishda do’stim G. ni uchratib qoldim va ahmoqlik qilib hasharotni unga berdim. U och tilla rangda – taxminan katta yong’oq hajmida – orqasida, bir tarafda ikkita qora dog’i bor, boshqa tarafi ozgina uzunroq. Yupiter qo’ngiz sof tilla rangda va haqiqatga to’g’ri kelmaydi deb o’yladi. Men u nohaqligiga ishonchim komil emas.”
“Rostanmi,” – dedi Legrand, - “Sen hech qachon shu kichik narsadan ham yorqinroq oltin ko’rmaganmisan? Keling sizga uni shakli haqida fikr beray”. U, ustida ruchka va siyoh turgan, ammo qog’oz yo’q stol yonida o’tirdi. Chizish uchun nimadir qidirdi lekin topa olmadi. “Hayolingga ham keltirma,”- dedi u, - “topiladi”. Cho’ntagidan kir, eslatmaga o’xshagan qog’oz bo’lagini oldi va unga ruchka bilan chizdi. Tugatib bo’gach, qog’ozni men yaqinida turgan gulxan tomonga olib keldi va menga berdi. Chizmani ko’zdan kechirayotgan paytimda, Legrandning iti kirib kelishi e’tiborimizni tortdi, u yelkamga sakrab erkalandi; men uning sevimli mehmonlaridan biri edim. So’ng u ketgach qog’ozga qaradim va do’stimning chizgan narsasi meni chalkashtirdi. “Yaxshi!” – dedim, - “bu g’alati hasharot. Menga bosh suyagiga o’xshab ko’rindi”. “Suyak!” – qaytardi Legrand, - “Ha, balki bu qog’ozda shunaqa bo’lib ko’ringandir. Ikkita qora dog’i ko’zga o’xshaydi. Menimcha, pastdagi uzunroq dog’ esa og’izga o’xshaydi.” - “Avval magistralga chiqing, shundan keyin men sizga boorish yo'li va qayerda toxtash kerakligini aytaman. Qo’ng’izni o'zingiz bilan ol.” - “Tilla qo’ng’iz, xo'jayin!” - qo'rquv bilan qichqirdi Yupiter. – “Nega kerak? Men buni olishim shartmi?” - “Aytganimdek qil,” - dedi Legrand unga simni uzatarkan hashorat hali bog'langan edi; - “endi, yuqoriga chiq”. Xizmatkor ipni ushlab, ko'tarila boshladi. Bu g'alati ishning bir qismi qiyin emas edi; daraxt keksa edi va uning tanasi notekis bo'lib, bir qator yaxshi etaklari bor. A ichida qisqa vaqt ichida alpinist erdan oltmish yoki etmish fut narida edi. - “Asosiy magistraldan borishda davom et,” - baqirdi Legrand, - “bu tomonda - yettinchi shohga yetguningcha”. Ko'p o'tmay Yupiterning ovozi eshitilib, u oltitani sanashini aytdi u o'tirgan shohdan tashqari pastda joylashgan oltitasini sanay olganini aytdi. - Endi Yupiter, - hayajon bilan qichqirdi Legrand, - bu shoh bo'ylab iloji boricha ko’taril. Agar g'alati narsa ko'rsang, menga ayt. Bu so'zlarni eshitib, men juda afsus bilan shunday qaror qildim do'stimning aqli haqida endi hech qanday shubha bo'lishi mumkin emas edi. Uni uyiga olib ketishdan jiddiy xavotirda edim. Men nima qilish kerak deb hayron bo'lib turgan paytimda yana Yupiterning ovozi eshitildi. - “Men tushaman, ustoz; yaqinda ... o-o-oh! Xudo rahm qil! Bu yerda nima?” - “Xo'sh!” - hayqirdi Legrand. 'Nima u?' - “Bu Boshsuyagi,” - dedi Yupiter, - “u daraxtga mix bilan maxkamlangan. - “Xo'sh, Yupiter, aytganlarimni to'liq bajar - eshitayapsanmi?” - “Ha, ustoz”. - “Menga e'tibor ber, shunda bosh suyagining chap ko'zini toping, va qo’ng’iz u tomonga ketishiga qo’yib ber, shunda mag'lubiyatga erishish mumkin bo'lgan darajada - lekin ehtiyot bo'l va simni qo'yib yuborma. ' - “Chap ko'z, ustoz? Ha, ha, menda bor! Bu juda oson narsa Qo’ng’izni teshikka solib qo'y. Ko'ryapsanmi?” Endi biz hasharotlarni ipning uchida, botayotgan quyoshning so'nggi nurida xuddi kichkina oltin to'p kabi porlayotganini ko'rdik. Legrand darhol belkuraklardan birini olib, bo’talarni orqaga olib tashlash uchun ishlatdi va hasharotdan pastroqda uch yoki to'rt yard narida, dumaloq joyni tozaladi. U Yupiterga ipni olib, daraxtdan pastga tushishni buyurdi. Endi mening do'stim hasharotlar tushgan joyiga kichik bir tayoqni yerga bosdi. U cho'ntagidan uzun lenta o'lchovini olib, uchini daraxtning eng yaqin qismiga mahkamladi. Keyin lentani ochdi, shunda u tayoqqa tegdi va ellik futgacha tashqariga chiqdi. Yupiter uning oldiga bordi va butalarni belkurak bilan tozalab tashladi. Ellik futda ikkinchi tayoq yerga bosildi; va uning atrofi to'rt fut yana qo'pol doirada tozalandi. O'ziga bir belkurak olib, Yupiterga va boshqasini menga berib, Legrand bizdan, iloji boricha tezroq qazishni boshlashimizni iltimos qildi. Rostini aytsam, keyingi ishlarni qilishni xohlamasdim. Agar kambag'al do’stlarimni xafa qilmasdan turib shunday qila olganimda, rad qilgan bo'lardim. Ammo u juda hayajonlangan edi, va men hech bo'lmaganda o’zimni yordam bergandek ko’rsatish uchun oqilona belkurakni olish deb bildim. Lampalar yorug’ida biz ikki soat davomida juda chuqur qazdik, tuproq va toshdan boshqa qiziqadigan narsalarga duch kelmasdan besh fut chuqurlikka chiqdik. Keyin dam oldik va men oxirida bema'nilik bo'lishiga umid qilishni boshladim. Ammo Legrand juda hafsalasi pir bo'lgan bo'lsa ham, yuzini o'ychan artib, yana boshladi. Biz butun doirani qazdik va endi yana ikki fut chuqur qazdik. Hali ham hech narsa ko'rinmadi. Nihoyat do'stim yuziga achchiq mag'lubiyat nigohi bilan yuqoriga chiqdi. U asta-sekin ish boshida tashlagan paltosini kiydi. Yupiter asboblarni yig’ishtirdi va chuqur sukut bilan uy tomon yo’l oldik. Biz bu yo'nalishda bir necha qadam qo'ygan edik, Legrand baland ovoz bilan Yupiterni yoqasidan ushlab oldi. - “Sen ahmoqsan!” - deb baqirdi u. – “Hech narsaga arzimaysan-da, darhol javob ber - chap ko'zing qaysi?” - “E, xudoyim, xo'jayin! Bu mening chap ko'zim emasmi? - qichqirdi chol qo'lini o'ng ko'ziga qo'yib, xuddi qo'rquvda ushlab turdi, uning xo'jayini unga jarohat yetkazishga urinishi mumkindek. - “Men shunday o'ylagandim! - Buni bilgandim! Xurra!” - qichqirdi Legrand. 'Kel! Biz ortga qaytishimiz kerak." Keyin, xotirjamroq gapira turib, - “Yupiter, bu ko'zmi yoki unisi, - bu erda u har bir bechoraning har bir ko'ziga tegib, - qaysi tomondan qo’ng’izni tashlading?” - “Aytganingizdek bu ko'z, ustoz - chap ko'z,” - xizmatkor yana uning o'ng ko'ziga tegdi. - “Yaxshi; bu yetarli; yana bir urinib ko'rishimiz kerak.” Daraxt tomonga qaytdik. Do'stim tayoqni hasharot tushgan, belgilangan joyga, oldingi holatidan g’arbga ozgina siljitdi. U yana lenta o'lchovi daraxtdan tayoqqacha bo’lgan o’lchovni olib, 50 fut masofada to'g'ri yo'nalish bo’ylab davom etdi. Endi biz qazgan chuqurdan uzoqda bir necha yardga yetdik. Ushbu yangi pozitsiya atrofida yana bir doira belgilandi va biz yana belkuraklar bilan ishlashni boshladik. Biz, sukunatda, bir – bir yarim soat davomida qaziyotgan edik va bizni itning daxshatli yig’lashi chalg’itdi. U tusaddan chuqurga sakradi va shiddat bilan qazishni boshladi. Bir necha soniya davomida odam suyaklarini, ikki butun tananing qoldiqlari ko'rdik. Ular chirigan kiyim bo'lib ko'ringan chang bilan aralashib yotar edi. Qazishda davom ettik, birdan uch yoki to’rtta oltin va kumush tangalar bo’laklari lampalarimiz nurida yarqiradi. Legrand bizni davom ettirishga undadi va katta temir halqa paydo bo'lganida u zo’rg’a gapirdi; tez orada kuchli yog'och qutining qismi ekanini bildik. Biz qattiq ishladik va shu o'n daqiqa hayotimdagi eng hayajonli voqealar biri bo’ldi. Bu quti uch yarim metr uzun va eni uch metr, chuqurligi ikki yarim metr edi. Olti odam ko’tarsa bo’ladigan halqa oltitadan biri bo’lib – har bir tomonda uchtadan joylashtirilgan edi. Ammo biz uni zo'rg'a qimirlata oldik. Baxtimizga, qopqog'i faqat ikkita sirg’aluvchi qapqoq bilan to’sib qo’yilgan edi. Ularni hayajondan nafasimiz qisib va titrab orqaga tortdik. Bebaho xazina oldimizda yaltirab turardi. Chiroqlarning quti ichiga tushib ketganda, oltin va zargarlik buyumlaridan nur porladi, va og'riqdan ko'zlarimizni burishimizga sabab bo'ldi. Men o'zimni bu boyllikka qaragandagi holatimni izohlamayman. Taxminan ikki minut, biz hech narsa demadik va qimirlamay turaverdik. Keyin Yupiter huddi tushidagi kabi tiz cho'kib yiqildi. U qo'llarini yelkasiga qo’yib, ohista dedi: - “Bularning hammasi tilla qo’ng’izdan kelib chiqdi; hammasi Shu kichkina tilla qo’ng’izni deb!”
Ikkigacha dam oldik, keyin uchta kata sumka bilan tepalikka qaytdik. Soat to'rtga yaqin chuqurlikka yetib bordik, xazinaning qolgan qismini oramizda imkon qadar teng ravishda taqsimladik. Biz ikkinchi marta uyga yetib kelganimizda, kunning kuchsiz nuri sharqda daraxt uchlarida paydo bo’lgandek tuyuldi. Navbatdagi dam olishdan so'ng, biz xazinani ko'rib chiqdik va juda ehtiyotkorona saraladik. Biz qisqa vaqt ichida, tasavvur qilganimizdan ham ko’proq xazinaga ega bo’ldik. Tangalar 450,000 dollardan ko’p edi. Bitta kumush ham yo'q, har xil Yevropa mamlakatlardan kelgan pullar edi. Bu qimmatbaho zargarlik buyumlari va yuzlab oltin likopcha va chashkalar, uzuklarni eplash qiyin edi. Ularning jami deyarli 400 ingliz funtining vazni keladigan chiroyli tilla soatdan tashqari uchtasining har biri kamida 500 dollarga arzir edi. Biz butun xazina bir yarim million dollarga arziydi deb hisobladik, ammo keyinchalik, uning qiymati o’ylaganimizdan ham kattaroq ekanligini aniqladik Keyingi oqshom Legrand menga bu kashfiyotga uni nima undagani haqida to’liq ma’lumot bera boshladi. - “Esingizdami,” - dedi u, -“o'sha, men sizga hasharotning rasmini chizgan qog'oz varag'i.” - “Boshsuyagiga o’xshash hasharotmi?” - so'radim. - “Ha; yaxshi, o’sha qog'oz, aslida, juda nozik bir hayvon terisi edi. Siz uni menga qaytarib berganingizda, men ham qo’ng’iz chizgan tomonimda bosh suyagini ko’rdim. Ammo bir lahzadan so’ng, terining orqa tomonidagi chizmaga qaradim. Bu g’alati edi; terining ikkala tomoni ham kir ekanligiga ishonchim komil edi, chizayotganimda iz qolmagan edi.” - “O'sha kecha, siz ketganingizdan keyin va Yupiter tezda uyquga ketganida, bu sirni ochishga harakat qildim. Bu teri parchasi biz hasharotni ushlagan joyda yaqin, qumga chala ko'milgan holda topilgani esimga tushdi. Yupiter olib, ushlagan jonzoti uni tishlab olishidan qo’rqqan. Men hasharotni teriga o’radim va do’stim G. ni ko’rib qolgan paytimgacha ko’tarib ketayotgan edim. Unga qo’ng’izni berib turganimdan keyin, terini qopimga soldim. - “Men chuqur o'ylanib o'tirganimda, yana bir g'alati bir haqiqatni esladim, u shunday edi: biz hasharotni topgan joyimizda qadimgi kemaning cho’kkanini – qirg’oqda faqatgina bir necha yog’och bolaklari qoldiqlari – payqadim. Shunday qilib, bu yerda qandaydir bog’liqlik bor edi – cho’kkan qayiq, - skelet tasvirlangan - qog’oz emas – terining bir bo’lagi. Ma’lumki, bosh skeleti tasvirlangan bayroq – bu, dengiz qaroqchilarining belgisi hisoblanib, ular hujum qilganda ko'tardiladi.” - “Ammo,” – deb gapga qo’shildim, - siz qog'ozmi yoki terimi – chizma chizayotganinggizda hech qanaqa belgi yo’q deb aytgan edingiz, bosh suyak rasmi keyin qayerdan, qachon paydo bo’ldi?” - “Sir ham mana shunda edi, uzoq qolmagan bo’lsa ham. Voqea zanjirining har bir tafsiloti miyamga kela boshladi. Siz kelgan oqshom, havo sovuq edi (Qanday omadli hodisa!), siz gulxan yonida o’tirgan edingiz. Terini qo’lingizga berishim bilanoq, siz chizmani ko’zdan kechira boshlagan paytizda it kirib keldi va sizga sakradi. Bir qo’lingiz bilan uni o’ynatdingiz va boshqa qo’lingizda tugan teri esa gulxan tomonga tushib ketdi. Keyin siz uni olib bosh suyagi tasvirini ko’rdingiz, ammo mening chizgan hasharotim terining boshqa tomonida – siz ko’rmagan tomonda edi. Bu menga aqlli bo’lib tuyuldi, issiqlik skelet tasvirini yuzaga keltirdi deb o’yladim. Ma'lumki, ba'zi moddalar mavjud bo'lib, ular orqali qog'ozga yoki teriga yozish mumkin, shunda harflar faqat qog'oz qizdirilganda ko'rinishi mumkin. Ertami-kechmi, issiqdan material olinganda yozuv yo’qoladi, lekin u qizdirilganda paydo bo'ladi. - “Bu fikrning kuchliligini sinab ko'rish uchun men darhol uni gulxan tayyorladim va teri bo’lagini to’liq qizitdim. Bir necha daqiqada boshsuyagi ro'parasida burchakda echki bolasi shakli paydo bo'ldi – chaqaloq. Siz mashhur Kapitan Kidd haqida eshitgan bo’lsangiz kerak, men shu zahoti chizmada tasvirlangan hayvon uning dastxati bo’lishi kerak deb o’yladim. Chunki, teri bo’lagining pastki o'ng burchagidan bu fikr qat'iy ko’rinib turardi. Shuningdek, tepadagi bosh suyagi tasviri o'ziga xos rasmiy tamg'a sifatida paydo bo'ldi.” - “Ammo, imzo va tamg’a o’rtasida hech qanaqa xabar yo’q edimi?” – deb so’radim. - “Birdaniga emas; ammo, qandaydir katta boylik borligiga ishonchim shunchalik kuchli ediki, terini tekshirishda davom etdim. Gulxan uchun o’tin yig’ib, bir oz suv isitdim va uni ehtiyotkorlik bilan yuvdim. Uni loyga buladim, muvaffaqiyatsizlik bilan bog’liq bo’lsa kerak deb o’ladim. Qurigan paytda, kapitan Kidd haqida o'yladim va u xazinani bu sohil bo'ylab bir joyda ko’mgan. U jasur va muvaffaqiyatli qaroqchi edi va hech bo'lmaganda biron bir haqiqatni bilmasdan turib, uning yashirilgan boyligi haqidagi hikoyalar shunchalik uzoq va doimiy bo'lgan. Hikoyalarning hammasi pul uchun izlanish bilan bog'liqligini eslaysiz, uni topish haqida emas; va bu menga oltin ko’milganligiga ishora berdi. Men uning o'rnini ko'rsatuvchi e’tiborning yo'qolishi - Kiddga halaqit bergan yoki boshqa qaroqchilar uni yana topib olmasliklari kabi xodisalar ro’y bergan bo’lishi mumkin deb o’yladim. Men hozir umidni his qildim, deyarli aniq bir narsa, dafn joyining yo'qolgan yozuvi mavjud terining parchasi juda g'alati topilgan. - “Keyin nima qildingiz?” - "Men terini tavaga qo'ydim, bosh skeleti va bola yuzi tasviri tushirilgan tomonini pastga qaratib, yonib turgan olov ustiga qo’ydim. Bir necha daqiqa ichida, tavani olib, terini ko’zdan kechirdim. terini ko'rib chiqdim. Mening buyuk xursandchiligim, huddi hozir ko'rib turganingizdek edi.” Bu yerda Legrand, hozir gapirib berganidek terini yana qizdirdi va menga tutdi. Qizil rangda, bosh skeleti va echki o'rtasida, quyidagi belgilar paydo bo'ldi: 
- “Men buni tushinishga qodir emasman,” - dedim unga terini qaytarib. - “Va baribir, - dedi Legrand, - yechim juda qiyin emas; Kidd uchun, siz tasavvur qilganingizdek, juda aqlli odam emas edi. raqamlar va belgilar bir ma'noga ega; va ushbu turdagi sirlar bilan ozgina mashq menga ularni tushunishni osonlashtirdi. Men bundan ming marta qiyinroq muammolarni yechimini topganman. Odatda birinchi so’ralishi kerak bo’lgan savol: bu qaysi tilde yozilganligi? Bunday holda, bu hech qanday muammo emas, Kiddning imzosi o'rnida echki yoki bolaning tasviri ingliz tili qo’llanilganligini aniq ma’lumot beradi. Keyingi qadam, xabarda eng ko'p ko'ringan raqamni yoki belgini aniqlash. Men birdaniga eng ko’p qo’llanilgan 8 raqami ekanligini ko'rdim, ammo ehtimol, ikkilangan paytingizda avval ularning hammasini sanab olish yaxshidir. Bu yerda ingliz tilida ko’p uchraydigan harf “e”. Keyin, agar 8 juft holatda bo’lsa, - ingliz tilida odatda “e” harfi ikkilangan holatda ko’p uchraydi, masalan, “meet”, “speed”, “seen”, “agree”, va shu kabi so’zlar. Biz 8 raqami bu xabarda uch marta juft holatda uchraganini ko’rishimiz mumkin. 8 raqami e harfini anglatishiga ishonch komil qilishimiz mumkin.” Ingliz tilidagi barcha so'zlarning eng ommaviysi bu “the” hisoblanadi. Xabarga qarab har safar, bir xil tartibdagi guruhlangan har qanday, oxiri 8 bilan tugagan uchta belgini topishimiz kerak bo’ladi. Shu zahoti, huddi shunaqa tartibdagi besh marta takrorlangan “;48” ga ko’zimiz tushadi. Bundan bilamizki, “;” t ni va 4 raqami h ekanligini ifodalaydi. “Keyingi, xabar xabar tomonda yozilgan oxirgi ammo bir marta ko’ringan “;48” ni ko’rishimiz mumkin. Endi aniqlangan harflarni quyidagi tarzda yozib chiqamiz: ; 4 8; (8 8; 4) t h e t. e e t h Bizda "the" va undan keyin yana ikkita so’z bor. Ikkita dedim, chunki ingliz tilida t bilan boshlanib eeth bilan tugaydigan bitta so’z yo’q. Barcha mavjud harflarni yig’ib, r harfi qolib ketganligini bilib olamiz, shunda “tree” (daraxt) so’zi hosil bo’ladi. “(” belgisi r harfini ifodalaydi. “;48” belgisining xabar oxirgi qo’llanilganini tekshirish bizga yana yordam beradi. Quyidagi tartibni ko’rishimiz mumkin: 
Tushirib qoldirilgan harflar “oug”, bizga “through” (orqali) so’zini berishi aniq. Chunki Men boshqa harflarni to'liq topishga intildim menga allaqachon ma’lum bo'lgan harflardan to’liq foydalanib, qolganlarini aniqlashga intildim. Men bu eslatma boshidan unchalik yiroq bo’lmagan 83(88, ni yozib oldim: 
"Bu faqatgina “degree” (daraja) so'zi bo'lishi mumkin, menga t belgisi d harfini ifodaladi. Menimcha, tafsilotlarni davom ettirishim shart emas. Qanday qilib yechimga erishilganligi haqida va so’zlarga tarjima qilish unchalik qiyin bo’lmaganini ko’rsatish uchun sizga fikr berish maqsadida yetarlicha aytdim. Bu soha bo’yicha o’z bilmimdan foydalanishimga to’g’ri keldi. Va mening tarjimam quyidagicha:
Men o'tirgan joydan pastda, to'satdan ko'zlarim hovlidagi tor tosh tokchaga tushdi. U huddi orqa suyangichi bor stul va o’rindiqqa o’xshar edi va bu yozuvda keltirilgandek “iblisning o’rindig’i” ekanligiga shubham yo’q edi. Men o'zimni pastga tushirdim va faqat bitta holatda o'tirish imkonsiz ekanligini bildim. Endi men xabarning ma'nosini tushundim. “Yaxshi stakan” umuman ichimlik ichish uchun mo’ljallangan stakan ma’nosida emas, degani emas, dengizchilar oynasi - yoki teleskop - bu "shayton o'rindig'i"da o'tirish uchun mumkin bo'lgan holatdan foydalanish. “Qirq bir daraja –shimoliy-sharq va shimoldan” so’zlari oynani ko’rsatuvchi yo'nalishlar edi. Juda hayajonlanib, uyga shoshildim, teleskopimni topdim, yana qoyaga qaytdim. - “Men yo'nalishni va quyosh holatini, imkon qadar soatim bo'yicha yaxshi baholay oldim, teleskopni asta-sekin yuqoriga va pastga siljitdim. Uzoqlikdagi kata daraxtning tepasidagi barglarning dumaloq ochilishi diqqatimni tortdi. Ushbu ochilish markazida men bir-ikki daqiqadan keyin oq dog' - inson bosh skeleti kabi ko’ringanini bildim. - Endi hammasi menga tushunarli bo'ldi. O'sha daraxtning sharqiy qismidagi yettinchi shox ustida boshsuyagi kerak edi. Bosh skeletning chap ko'zidan yerga "otishim" yoki biror narsani tashlashimga to’g’ri keldi; keyin, ellik fut uzoqlikka, men “o’q uzgan” joy orqali daraxtdan chiziqni belgiladik. Bu paytda men xazina yashiringan bo'lishi mumkin deb o'yladim. “Ertasi kuni men qiyinchilik bilan daraxtni topib siz uchun yubordim; va o'zim bilan bo’lgan sarguzashtlarning qolgan qismini siz ham bilasiz.” - “Nazarimda, chuqur qazishdagi birinchi urinishda, Yupiterning ahmoqligi chap emas o’ng ko’z orli qo’ng’izni tashlashi tufayli xazinani o’tkazib yuborishingizga sabab bo’ldi.”- dedim. - “Aynan shu xato oltinning holatidan besh-olti metrga farq qildi.” - “Ha, ko'ryapman; va hozir men tushunmaydigan faqat bitta narsa bor. Chuqurdan topilgan suyaklarni qanday izohlaysiz?” - “Ularni tushuntirishning faqat bitta usuli bor, ammo bu shunchaki bunday shafqatsizlikka ishonish dahshatli. Kidd xazinani ko’mishga yordam bergan bo’lishi kerak. Keyin, ish tugagach, ehtimol uni sirini hech kim bilan bo'lishmaslik yaxshiroq deb o'ylagan. Uning odamlari chuqurda band bo'lgan paytda, ikkita o'q otish yetarli bo’lgan bo'lishi mumkin; yoki, ehtimol, bu ko'proq narsani talab qilgandir - kim ayta oladi?” Download 191.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
, ?, va 3 – o, u, va g harflarini ifodalaydi.