XIII MAVZU. XALQARO SAVDO NAZARIYASI
13.1. Merkantilistlar va fiziokratlarning xalqaro savdo konsepsiyalari
13.2. Xalqaro savdoning klassik nazariyasi
13.3. Xalqaro savdoning neoklassik nazariyasi
Жаҳон савдоси- ташқи иқтисодий алоқаларнинг асосий шакли. Унинг кенгайиши ва чуқурлашуви натижасида капитални четга чиқариш имкониятлари юзага келди ва унга боғлиқ равишда халқаро молия-валюта, кредит муносабатлари ривожланди.
Шу сабабли ҳам
Халқаро савдо ривожланишининг зарурлигини белгиловчи омиллар
Табиий ва хом ашё ресурсларининг мамлакатлар ўртасида нотекис тақсимланган. Энг катта ҳудудга эга бўлган ёки ривожланган давлатлар ҳам барча ресурслар билан ўзини тўлиқ таъминлай олмайди
Ҳамма мамлакатлар ҳам барча турдаги маҳсулотни бир хил самарадорлик билан ишлаб чиқара олмайди. Бир товар Японияда арзон ишлаб чиқарилса, иккинчи товар Ўзбекистонда арзон ишлаб чиқарилиши мумкин.
Ресурслардан самарали фойдаланиш мақсадида мамлакатлар ихтисослашадилар ва ўзаро савдо-сотиқни йўлга қўядилар.
Улар ўзларида ортиқча бўлган ресурсларни экспорт қилишга ва мамлакатда тақчил бўлган ресурсларни импорт қилишга мажбурлар
маҳсулотларни айирбошлаш: ёқилғи-хом ашё маҳсулотлари, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари, саноат маҳсулотлари;
хизматларни айирбошлаш: муҳандислик-маслаҳат хизматлари, транспорт хизматлари, сайёҳлик ва бошқа хизматлари;
Халқаро савдонинг шакллари
янги илмий-техник маълумотларни айирбошлаш: лицензиялар ва «ноу-хоу»лар. Улар ҳиссасига халқаро савдо айланмасининг 10 фоизига яқини тўғри келади.
Моҳияти: Мамлакатнинг ундаги мавжуд шароитлар ва ресурслар ўзига хослигига таянган ҳолда маълум бир товарни энг кам харажатлар ҳисобига (ёки вақт бирлигида бу товарни энг кўп) ишлаб чиқириш имкониятига эга бўлиши.
Мутлақ устунлик
Камчилиги:
қайсидир мамлакат ҳеч қайси маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича дунёда мутлақ устунликка эга бўлмаслиги мумкин. Бу эса шу мамлакат ҳамма товарларни четдан келтирадими деган саволни туғдиради. Агар шундай бўлса импортни бу мамлакат қайси маблағлар ҳисобига молиялаштиради?
Унга кўра:
мамлакат мутлақ устунликка эга бўлган маҳсулот ишлаб чиқаришга ихтисослашади ва уни экспорт қилади, мутлақ устунликка эга бўлмаган маҳсулотни эса импорт қилади
мамлакатлар ишлаб чиқариш самарадорлигини таъминлашда ёки кўпроқ устунликка эга бўлган ёхуд камроқ заифликка эга бўлган маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотишга ихтисослашсалар мақсадга мувофиқ бўлади. Бундай вазиятларда икки мамлакат ўртасидаги савдо кўпроқ имкониятлар олиб келади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
