Ximiya tálim baǵdarı Tema: «Fotometirik usulda siltili metallardı anıklau» Temasindag'i kurs jumisi

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASI JOQARI BILIM, PÁN HÁM INNOVACIYALAR MINISTRLIGI

BERDAQ ATINDAǴI QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI

FIZIKALIQ HÁM KOLLOIDLIQ XIMIYA KAFEDRASI
Maxsetbaeva Dilnaza Jalelatdinovna
60530100 - ximiya tálim baǵdarı
Tema: « Fotometirik usulda siltili metallardı anıklau »
Temasindag'i
KURS JUMISI

Qabillag'an: Fizikaliq hәm kolloidlik ximiya kafedrası dotsenti:		Z. Uzakbergenova
Orinlag'an: 2 b ximiya topari studenti:		D.Maxsetbaeva

Jumis kafedrada dodalandi hәm qorg'ao'g'a jiberildi.

NÓKIS-2023
Mazmunı
I.Kirisiw…………………………………………………..………………2
II.Tiykarǵı bólek ………………………………………………………..4
2.1.Fotometrik analiz haqqında ulıwma maǵlıwmat………………………………4
2.2Siltiiy metallardan kaliy hám natriy haqqında………………………………..14
2. 3 Siltiiy metallardan kaliy hám natriyning fotometrik anıqlaw tártibi……..27
III. Juwmaq…………………………………………………………………. 33
Iv.Paydalanılǵan ádebiyatlar…………………………………………………..34
I.Kirish
Ózbekstan Respublikası Prezidenti ximiya sanaatın rawajlandırıw boyınsha tapsırmalar berdi:
Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 16 -oktyabr kúni ximiya sanaatın jedel rawajlandırıw, tarmaqqa shet el investitsiya hám zamanagóy texnologiyalardı tartıw máseleleri boyınsha jıynalıs ótkerdi. Bul haqqında Prezident baspasóz xızmeti xabar berdi. Ximiya tarawı - zamanagóy sanaattıń «katalizatori» bolıp, hár qanday islep shıǵarıw negizinde ximiyalıq processler jatadı, bul tarawız ekonomikada rawajlanıw bolmaydı. Ózbekstan jayinde Mendeleyev kesteindegi barlıq ximiyalıq elementler ámeldegi, mámleketimiz uglevodorodlarga bay bolsa -de, ximiya sanaatımız tiykarlanıp awıl xojalıǵı ushın mineral tógin óndiriske qánigelesken. Qurılıs materialları, farmacevtika, tekstil, mashinasozlik sıyaqlı tarmaqlar ushın zárúr bolǵan quramalı polimerlar, katalizatorlar, reagentlar hám sintetik talshıqlar islep shıǵarıw jolǵa qoyılmaǵan. Bunıń áqibetinde hár jılı 1, 5 milliard dollarlıq ximiya ónimleri import etińip atır. Islep shıǵarılıp atırǵan fosfor hám kaliyli mineral tóginler de ámeldegi talaptıń tek úshten birin qoplaydi, tek. Quramalı mineral tóginler islep shıǵarıw quwatları 60 -70 procentke gónergeni energiya resurslariniń artıqsha sarıplanıwı, ximiya ónimleri ózine túser bahasınıń negizsiz asıwına alıp kelip atır.
Ótken jıldan baslap, mineral tóginge talaptı qandırıw ushın 3, 1 milliard dollarlıq 17 investitsiya joybarı ámelge asırila baslandı. Bunnan tısqarı, ximiya sanaatı ónimlerin diversifikatsiya qılıw maqsetinde 2025-jılǵa shekem 4, 2 milliard dollarlıq taǵı 17 joybar turmısqa qollanıladı. Sol sebepli, ximiya tarmaǵına shet el investitsiya hám zamanagóy texnologiyalardı tartıw, ónim kólemi hám túrin kóbeytiw, tarawdıń kirip potencialın asırıw. «O'zkimyosanoat» aksiyadorlik jámiyetiniń zárúrli hám ústin turatuǵın wazıypası bolıwı zárúr. Búgingi kúnde mámleketimizde azotli tóginlerge talap 73 procent, fosforli tóginlerge — 20 procent támiyinlenip atır. Azotli tógin islep shıǵarıw quwatlarınıń ortasha tozıw dárejesi 64 protsentti, fosforli tógin boyınsha — 77 protsentti quraydı. Tarawdaǵı jaǵdaynı jaqsılaw maqsetinde kelesi 5 jılda ulıwma baxası 2, 8 milliard dollar bolǵan 9 joybardı jumısqa túsiriw joybarlastırılǵan bolıp, bunıń nátiyjesinde mineral tógin hám sulfat kislotası islep shıǵarıw kólemi 2 ese kópayadi. Azotli hám kaliyli tóginlerge talap tolıq oraladı, fosforli tóginlerge talaptı qandırıw dárejesi bir neshe ese asıriladı. Usı waqıtta tábiyiy gazdıń bar-yo'g'i 14 procenti, atap aytqanda, ximiya tarmaǵında 5 procenti tereń qayta islenip atır. Kremniy, kaolin hám gips shiyki zatınan ximiyalıq ónimler islep shıǵarıw itibardan shette qalıp atır. Maǵlıwmatlarǵa kóre, jurtımızda islep shıǵarılıp atırǵan noo'g'it ónimler, tiykarlanıp polietilen, polipropilen, polistirolǵa shet el mámleketlerde 100 milliard dollardan artıq kólemde mútajlik bar. Bul bolsa biz ushın jaqsı múmkinshilik. Usınıń sebepinen, ximiya sanaatında ónim túrlerin diversifikatsiya qılıw ushın organikalıq elementlar islep shıǵarıw boyınsha 15 hám organikalıq bolmaǵan elementlar boyınsha 8 joybardı ámelge asırıw názerde tutılmaqta. Prezidentimiz kishi hámeldar basshılarǵa bul joybarlardı ámelge asırıw ushın shet el investorlarni tartıw boyınsha tapsırmalar berdi.
Ximiya sanaatında iri investitsiya joybarların ámelge asırıw ushın sistemanıń finanslıq turaqlılıǵındı támiyinlew kerek. Sol sebepli jıynalısta «O'zkimyosanoat» aksiyadorlik jámiyetiniń finanslıq jaǵdayın jaqsılaw maydanınan kórsetpeler berildi.Shu bilan birga, sohaga innovatsiyalar umuman joriy qilinmagani, ilm-fan salohiyatidan samarali foydalanilmayotgani tanqid qilindi. Shuning uchun Koreya kimyo-texnologiyalari ilmiy-tadqiqot instituti (KRICT) bilan hamkorlikda Toshkent kimyo texnologiya ilmiy-tadqiqot instituti negizida ilmiy-tadqiqot, loyihalash va muhandislik, kadrlar tayyorlashga ixtisoslashgan markaz barpo etishni tezlashtirish zarurligi ta’kidlandi.