Ximiyalıq reakciyalar kinetikası Reje

QAYTIMLI REAKCIYA
Qaytimli reakciyalardıń tezlıǵı tuwrı hámkeri reakciyalardıń ayirmasına teń boladı. A+V+S  Á+V'+S'
d-zattıń tuwrı reakciya waqtında kemeyiwi tómendegi teńleme menen anıqlanadı:
-dC_A/ dt=K₁ • C_A • C_B • C_C
keri reakciya waqtında, A-Zatınan kontsentraciyalarınıń ósiwi tómendegi teńleme menen anıqlanadı:
dC_A/ dt=K₁ • C_Á• C_B' • C_C'
Eger reakciyanıń baslanar waqtında sistemada tek A,V,S zatları bolsa, waqıt ótıwi menen tuwrı reakciyanıń tezlıǵı kemeyip baradı hámusi sebepli reakciyaǵa alınǵan zatlardıń kontsentraciyaları da kemeyip baradı.
Usılay etip kaytimli reakciyalardıń teń salmaqlıq konstantası tuwra hámkeri reakciyalar konstantalarınıń qatnasına teń boladı.


Reakciya tezlıǵıne temperatura tásiri
Eger de biz reakciyanıń ortalıqtan temperaturasın jOǵaltsak, ol waqıtta ximiyalıq reakciyanıń tezlıǵı sezilerli ráwishte kórsetiledi 2H₂+O₂=2H₂O reakciyası 300⁰S da júdá sezilmes dárejede ótse, al 700⁰S da bir zamatta ótip, jariliw payda boladı. Reakciyanıń tezlıǵın temperaturadan ǵárezlıǵın tómendegi grafik penen kórsetıwge boladı. Orta esap penen temperaturani 100 ka kóbeytsek reakciya tezlıǵı gomogen reakciyalar ushın 2-3 márte asadı. Ximiyalıq reakciyalar tezlıǵı temperatura tásir etkende tezliktiń konstantasınıń asıwi menen ósedi, sebebi temperatura kontsentraciyaǵa tásir etpeydi.
Eki hár qıyli temperaturadaǵı reakciyanıń konstantalarınıń qatnası ádette t hámt+100 reakciya tezlıǵıniń temperaturalıq konstantası dep ataladı hám háribi menen, al t=100 ushın ₁₀ háribi menen belgilenedi.
Colay etip, reakciya tezlıǵıniń temperaturalıq koeffitsenti menen belgilenedi.
₁₀ =K+10\K
Vant-Goff qaǵıydası boyınsha ₁₀ -ádette 2-3 aralıǵında ózgeredi.
Kópshilik reakciyalardıń temperaturalıq koeffitsenti bir-birinen onsha park etpesten joqarıda aytılǵan shegara arasında jaylasadı. Al biraq ayırım reakciya ushın bul kórsetkish joqarıdaǵı sanlardan ózgeshe boladı. Mısalı metilacetattiń gidroliz reakciyasınıń temperaturalıq koeffitsenti ₁₀ -1,82 ge teń bolsa saxarozanıń HSl -qatnasındaǵı inversiyası ushın ₁₀ -4,13 ge teń.
Arrenius reakciyaǵa temperaturanıń tásiri ushın tómendegi formulani islep shikti, bul boyınsha IgK=V-A\T bolıp, budan A hámV-lar tájiriybe jolı menen tabilatuǵın konstantalar bolıp esaplanadı. Bul formuladan Vant-Goff qaǵıydasın tómendegishe táriplew múmkin: Temperaturani arifmetikalıq progressiya boyınsha joqarılatkanda reakciyanıń tezlıǵı geometriyalıq progressiya boyınsha artadı.