XimiyalÍq texnologiyan

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA ARNAWLÍ BILIMLENDIRIW MINISTIRLIGI


NAWAYÍ MÁMLEKETLIK KÁNSHILIK HÁM TEXNOLOGIYALAR UNIVERSITETI JANÍNDAǴÍ
NÓKIS KÁNSHILIK INSTITUTÍ

“TÁBIYIY HÁM ULÍWMA KÁSIPLIK PÁNLER” KAFEDRASÍ

« XimiyalÍq texnologiyanÍń processleri hám apparatlarÍ» PÁNINEN
KURS JOYBARÍ
Toparı: 3A-20TPA - Texnologiyalıq processler hám islep shıǵarıwdı avtomatlastırıw hám basqarıw.
Orınladı: Sultanbayev Aziz Polatovich
Qabılladı: Allaniyazov D.


Nókis – 2022


M A Z M U N Í

			betler
Kirisiw ………………………………………………..…………………….			3
I. Kurs jumÍsÍnÍn teriyalÍq bólimi.………………………….….			4
1.	Qizdırıw túrleri ….………………………………………………...		4
1.1.	Puw menen qizdırıw.........................................................................		4
1.2.	Íssı suw menen qizdırıw ……………....…………………………..		4
1.3.	Joqarı temperaturalı organikalıq suyıqlıq hám olardıń puwi menen qizdırıw………………………………………………………..……		5
2.	Suwıtıw túrleri...................................................................................		6
2.1.	Suw menen sovitish...........................................................................		6
2.2.	Muz menen sovitish………………………………………………...		7
2.3.	Hawa menen sovitish……………………………………………….		8
3.	Puwlatıw procesi, ulıwma túsinikler……………………………….		10
3.1.	Puwlatıwdıń teoriyalıq tiykarları…………………………………...		12
3.2.	Puwlatıw usılları……………………………………………………		13
4.	Kondensatsiyalaw…………………………………………………..		14
5.	Íssılıq almasınıw apparatları………………………………………..		16
5.1.	Qabıq - trubali ıssılıq almasınıw apparatları………………………..		16
5.2.	Linza kompensatorli ıssılıq almasınıw apparatı…………………....		21
5.3.	U-tárizli trubali ıssılıq almasınıw apparatı…………………………		22
5.4.	"Truba ishinde truba" tipidagi ıssılıq almasınıw apparatı………….		23
5.5.	Zmeevikli ıssılıq almasınıw apparatı……………………………….		26
II. Kurs jumısınıń ámeliy bólimi ………...…………..…………...			27
6.	Qabıq -trubali ıssılıq almasınıw apparatların esaplaw..……………		27
6.1.		Íssılıq esabı …….…….…….………………………………………	27
6.2.		Gidravlik esap ……………………………………………………..	33
6.3.		Energetikalıq esabı ………………………………….......................	37
III. JUWMAQ……………………………………………………………........			38
IV. Paydalanılǵan ádebiyatlar…..………..………………….....			39

ÍSÍTÍW, PUWLATÍW, SUWÍTÍW HáM KONDENSATSIYALAW. TEMPERATURA MAYDANÍ HáM GRADIENTI. KIRISIW Ximiya hám azıq-awqat sanaatlarında ıssılıq almasınıw apparatlarında ótkeriletuǵın suyıqlıq hám gazlardı qizdırıw, buglanish, suwıtıw hám buglarni kondensatsiyalash processleri júdá keń tarqalǵan. Qandayda bir ortalıqtan basqasına ıssılıq ótkeriw ushın mólsherlengen úskene ıssılıq almasınıw apparatı dep ataladı. Íssılıq uzatıw processinde qatnasıp atırǵan ortalıqlar ıssılıq eltkichlar dep ataladı. Joqarı temperaturalı hám ıssılıq beretuǵın ortalıq ıssılıq eltkich dep ataladı. Tómen temperaturalı hám ıssılıq alıwshı ortalıq suwıqlıq eltkich dep ataladı. Túrli sanaatlarda tógridan tógri ıssılıq dáregi bolıp yokilgilarni janıwdan payda bolǵan gazlar hám elektr energiyası da isletiledi. Bul túrdegi tikkeley ıssılıq dáreklerinen ıssılıq alıp, óziniń ıssılıǵın apparat diywali arqalı isitilayotgan suyıqlıq yamasa gazǵa beretuǵın elementlar aralıq ıssılıq eltkichlar dep júritiledi. Bunday ıssılıq eltkichlarga suw bugi, ıssı suw hám joqarı temperaturalı ıssılıq eltkichlar (oǵada qızdırılǵan suw, mineral may, organikalıq suyıqlıq hám olardıń buglari, duz eritpeleri, suyıq materiallar hám basqalar ) kiredi. Ápiwayı temperatura (10... 30°C) largacha suwıtıw ushın suw hám hawa keń kólemde hám nátiyjeli qollanıladı. Íssılıq eltkichlarni tańlawda olardıń tómendegi ózgesheliklerine itibar beriw zárúr: ortalıqtı suwıtıw yamasa suwıtıw dárejesi jáne onı basqarıw ; minimal massalıq hám kólemiy sarp etiwlerde úlken ıssılıq almasınıw tezligine erisiw; qovushoqligi kishi, qısıqlıǵı, ıssılıq sigimi hám bug payda etiw ıssılıǵı úlken bolıwı kerek; yenmaydigan, zaxarlimas, ıssıqa shıdamlı bolıwı zárúr; ıssılıq almasınıw apparatı materialın yemirmasligi hám buzmasligi kerek; arzan hám siyrek ushırasatuǵın bolmawi zárúr. Kóp jaǵdaylarda ıssılıq eltkichlar retinde sanaat yarım ónim, ónim hám shıǵındılardıń ıssılıgınan paydalanıw ekonomikalıq tárepden maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.