Xix asr oxiri XX asr boshlarida Samarqandda an`anaviy hunarmandchilik

Katta Qo`rg`on

Ustaxonalar	Soni	Mahsulot ishlab chiqarish hajmi
Qog`oz ishlab chiqarish	564	86400 rubl
Misgarlik	2	600 rubl
Bo`yoqchilik	20	6000 rubl
Etikdo`zlik	18	5400 rubl
Temirchilik	59	17700 rubl
Duradgorlik	142	28400 rubl
Chilangarlik	10	3000 rubl
Hidlanadigan tamaki	13	2600 rubl

Xo`jand
Ustaxonalar	Soni	Mahsulot ishlab chiqarish hajmi
Qog`oz ishlab chiqarish	200	30000 rubl
Shoyi – ipakchilik	100	40000 rubl
Duradgorlik	40	8000 rubl
Misgarlik	10	4000 rubl
Temirchilik	29	29000 rubl
Sarrojlik	35	10500 rubl
Etikdo`zlik	60	18000 rubl
Tamaki ishlab chiqarish	60	18000 rubl
Bo`yoqchilik	45	16300 rubl

Samarqand
Ustaxonalar	Soni	Mahsulot ishlab chiqarish hajmi
Egar tayyorash	52	15600rubl
Etikdo`zlik	200	65200rubl
Shegrenny	24	10000rubl
Duradgorlik	73	73800rubl
Tamakichilik	72	14400rubl
Shirinpazlik	40	12000rubl
Bo`yoqchilik	35	10500rubl
Zargarlik	20	6000rubl
Soatsozlik	11	6600rubl

Ushbu ma`lumotlar “ Справочная книжка Самаркандской области на 1893 год. Самарканд 1893 ” kitobidan olingan.

Jadvalda ko`rinib turibdiki o`lkada rus sanoati mahsulotlarining borligiga qaramasdan hali mahalliy hunarmandlar ishlab chiqargan tovarlarga ehtiyoj sezilib turgan. Lekin vaqt o`tishi bilan temir yo`llar qurilishi va boshqa omillar ta`sirida asta sekin bu ehtiyoj yo`qolib boradi.

Kaspiy orti temir yo`li qurilgach, Samarand viloyati va uyezdiga rus sarmoyadorlarining kirib kelishi faollashdi va shaharda sanoat korxonalari ko`paydi. Bu korxonalar asosan xom ashyoni qayta ishlashga ixtisoslashgan bo`lib, ular choy qadoqlash, paxta tozalash, yog` - moy, ko`nchilik, vinochilik korxonalaridan iborat edi. Shahar aholisining ichki ehtiyojlarini qondirishda mahalliy hunarmandchilik mahsulotlari muhim o`rin tutsa-da, o`lkada zavod – fabrika mahsulotlarini ko`payib borishi bilan mahalliy kosibchilik ustaxonalari kamaya boshlaydi. Agar 1888-yilda shaharda 1300dan ortiq turli ustaxonalardan tashqari 1969ta mayda hunarmandchilik ishlab chiqarish korxonasifaoliyat ko`rsatdi(История Самарканда 1969 С.309). 1907-yilga kelib ularning soni963taga tushib qoldi. Ustaxonalarning ma`lum qismi birlashib yiriklashgan bo`lsa, ma`lum qismi zavod – fabrika mahsulotlari bilan raqobat qila olmay yopiladi. Hunarmandchilikning ayrim turlari, masalan igna tayyorlash umuman tugatilb, o`rniga yangi hunarlar, masalan choy qadoqlash hunari yuzaga keladi. Bu davrda Samarqand o`lkada choy savdisi bo`yicha asosiy o`rinda turar edi.

Xulosa qilib aytadigan bo`lsak, o`lkadagi hunarmanchilikning bir necha asrlar osha shakllanib kelgan an`analari asta – sekin inqirozga yuz tutdi. Ba`zilari hattoki butunlay yo`qolib, o`rniga yangilari shakllandi. Ammo mahalliy hunarmandchilik mahsulotlari aholining ichki bozordagi xaridi uchun asosiy tovar bo`lib kelgan.


Foydalanilgan adabiyotlar.

O`zbekistonning yangi tarixi. 1-kitob. “Sharq” nashiryoti matbaa konserni bosh tahririyati.

Toshkent – 2000 yil

Samarqand tarixi. Toshkent 1971

Справочная книжка Самаркандской области на 1893 год. Самарканд 1893

История Самарканда 1969

“Samarqand shahrining umumbashariy madaniy taraqqiyot tarixida tutgan o'rni.” Samarqand sharining 2750 yillik yubileyiga bag`ishlangan ilmiy simpozium materillari. Toshkent – Samarqanad O`zbekiston Respublikasi Fanalar akademiyasi “Fan” nashiryoti 2007