Xo‘jalik hisobining mohiyati, boshqaruv tizimidagi ahamiyati va buxgalteriya hisobining umumiy tavsifi


Хисобга олиш ва хисобот да асосий воситалар объекта бошлангич киймат, колдик киймат, тикпаш ва тугатиш киймати буйича акс эттирилади


Download 0.78 Mb.
bet32/75
Sana21.01.2023
Hajmi0.78 Mb.
#1107127
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   75
Bog'liq
UMUMIY KITOB (4)

Хисобга олиш ва хисобот да асосий воситалар объекта бошлангич киймат, колдик киймат, тикпаш ва тугатиш киймати буйича акс эттирилади.Хак эвазига сотиб олинган асосий воситалар объектининг бошлангич кцймати куйидаги харажатлардан ташкил топади:

  • активларни етказиб берувчиларга хамда шартнома буйича курилиш-монтаж ишларини бажарганлик учун пудратчиларга туланадиган суммалар;

  • асосий воситалар объектига доир хукукни сотиб олиш (олиш) муносабати билан амалга оширилган руйхатдан утказиш йигимлари, давлат божлари ва бошка шунга ухшаш туловлар;

  • божхона божлари ва йигимлари;

  • асосий воситалар объектларини сотиб олиш (барпо килиш) муносабати билан соликлар ва йигимлар суммалари (агар улар копланмаса);

  • асосий воситалар объектларини сотиб олиш (барпо килиш) билан боглик ахборий ва маслахат хизматлари учун туланган суммалар;

  • асосий воситалар объектларини етказиб бериш (барпо килиш) хатарини сугурталаш буйича харажатлар;

  • асосий воситалар объектини сотган воситачиларга туланадиган хаклар;

  • асосий воситаларни урнатиш, монтаж килиш, созлаш ва ишга туширишга оид харажатлар;

  • активдан мулжал буйича фойдаланиш учун уни ишчи холатга келтириш билан бевосита боглик бошка харажатлар.

Курилиш даврида курилиш учун олинган узок муддатли кредит буйича хисобланган фоизлар барпо этилган асосий воситаларнинг бошлангич кийматига киритилади.
Корхонанинг узида тайёрланган асосий воситаларнинг бошлангич киймати деб асосий воситаларнинг мазкур объектларини тиклаш (куриш, куриб битказиш) буйича хакикий харажатлар суммаси тан олинади.
Корхона томонидан текинга (хадя шартномаси буйича) олинган асосий воситаларнинг бошлангич киймати деб олиш харажатларини хисобга олган холда бухгалтерия хисобига кабул килинган санадаги уларнинг жорий киймати тан олинади.
Бухгалтерия хисобига кабул килинган асосий воситаларнинг бошлангич кийматини узгартиришга асосий воситаларнинг тегишли объектлари куриб битказилган, кушимча жихозланган, реконструкция килинган, замонавийлаштирилган, техник кайта куроллантирилган, кисман тугатилган ва улар кайта бахоланган холатларда рухсат этилади.
Мисол.Босмахона мол етказиб берувчидан 5000 минг сумга босма ускунасини сотиб олган, транспорт харажатлари - 40 минг сумни, урнатиш ва монтаж ишлари - 100 минг сумни, ускунани урнатиш жараёнида шикастланган деворни таъмирлаш ишлари - 30 минг сумни ташкил этган. Ускунанинг бошлангич киймати 5 000 + 40 + 100 — 5 140 сумни ташкил этади. Урнатиш жараёнида шикастланган деворни таъмирлаш харажатлари бошлангич кийматга киритилмайди ва жорий харажатларга утказилади.
Бошлангич кийматини узгартиришга асосий воситаларнинг тегишли объектлари куриб битказилган, кушимча жихозланган, реконструкция килинган, замонавийлаштирилган, харажатлар активдан кутилаётган фойдани оширса ва ундан фойдаланиш натижасида иктисодий нафни оширишга имкон берган холатларда рухсат этилади. Асосий воситаларни харид килиш, Урнатиш, замонавийлаштириш, реконструкциялаш буйича харажатларни уларнинг бошлангич кийматига утказиш капиталлаштириш деб аталади.
Асосий воситалар фойдаланиш давомида эскириб боради, натижада уларнинг бошлангич киймати камаяди. Объектларнинг уз физик ва техник-иктисодий хусусиятларини йукотишининг пулдаги ифодаси асосий воситалар эскириши (амортизацияси) деб аталади. Эскириш алохида хисобга олинади.

Download 0.78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   75




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling