Xomashyo va tayyor mahsulotlarning


Download 0.55 Mb.
bet13/13
Sana17.02.2023
Hajmi0.55 Mb.
#1208531
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
9-2

T, ˚S

Η

T, ˚S

Η

T, ˚S

η

T, ˚S

η

40

0,6609

65

0,7899

90

0,9362

115

1,1025

45

0,6854

70

0,8177

95

0,9677

120

1,1384

50

0,7106

75

0,8463

100

1,0000

125

1,1757

55

0,7364

80

0,8755

105

1,0333

130

1,2135

60

0,7628

85

0,9056

110

1,0674

135

1,2525

Qurilmadan chiqayotgan 90% li ammoniyli selitra eritmasini miqdori, kg/soat:


(24*450000)/0,90 = 12000000
90% li ammoniyli selitra eritmasining tarkibidagi suv miqdori, kg/soat:
12000000 – 10440000 = 1200000
Neytrallanish jarayonida eritmadan bug‘lanayotgan sharbat bug‘ining miqdori,kg/soat:
6217448 - 1200000 = 5017448
Olingan natijalarni jadval shakliga keltiramiz.
Neytralizatsiya bo‘limining moddiy balansi.



Kirish

Sarf

Ko‘rsatkichlar

kg/soat

Ko‘rsatkichlar

kg/soat

Ammiak
Nitrat kislota
(100% li)
Kislota bilan kelayotgan suv

2322000

8586000

6217448


Ammoniyli selitra (90%) li eritmasi
Sharbat bug‘
Yo‘qotishlar:
Ammiak
Nitrat kislota

12000000

5017448


27000
81000

Jami:

17125448

Jami:

17125448

Dastlabki ma’lumotlar:
nitrat kislota konsentratsiyasi (%). . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 58
nitrat kislota harorati (0C). . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . ... 20
ammiak harorati (0C). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 70


Neytrallanish jarayoniga berilayotgan komponentlar sarfi, kg/soat:
ammiak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2322000
58% li nitrat kislota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. …14803448
Hosil bo‘lgan ammoniyli selitra:
eritmasining miqdori, (kg/soat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..…12000000
eritma konsentratsiyasi (%). . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . 90
bug‘lanayotgan suv miqdori, (kg/soat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 5017448
qurilmadagi bosim (n/m2). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . …. .1,2 · 105


Issiqlikning kelishi

Gazsimon ammiak bilan kelayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:



Q1 = m*c*t=2322000 · 2,156 · 70 = 350436240
bu yerda, 2,156 ammiakning 700C haroratdagi issiqlik sig‘imi, kJ/kg grad.
Nitrat kislota bilan kelayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat
Q2 = m*c*t=14803448 · 2,6696 · 20 = 123976224 kJ/soat

T, 0S

T0K

O2

Xavo

NH3

N2O

N2

SO

SO2

0

273

0,917

1,005

2,092

1,855

14,210

1,040

0,821

100

373

0,925

1,009

2,188

1,867

14,352

1,042

0,871

200

473

0,938

1,013

2,286

1,888

14,432

1,047

0,913

300

573

0,951

1,020

2,360

1,913

14,465

1,055

0,950

400

673

0,964

1,030

2,451

1,938

14,490

1,066

0,984

bu yerda, 2,6696 - nitrat kislotaning (58% li) 200C haroratdagi issiqlik sig‘imi,


kJ/kg · grad
Nitrat kislotasining issiqlik sig‘imi (kJ/kg · grad)



Konsen-tratsiya,%

Harorat, 0C

Konsent-
ratsiya, %

Harorat, 0C

2

20

40

60

2

20

40

60

10

3,701

3,726

3,730

3,768

60

2,638

2,680

2,738

2,805

20

3,345

3,349

3,412

3,475

65

2,541

2,596

2,633

2,680

30

3,094

3,182

3,199

3,266

70

2,441

2,470

2,525

2,654

40

2,922

3,014

3,040

3,140

75

2,336

2,386

2,403

2,428

45

2,855

2,931

2,968

3,056

80

2,240

2,261

2,294

2,303

50

2,793

2,847

2,901

2,973

85

2,156

2,177

2,181

2,219

55

2,717

2,76

2,826

2,889

90

2,052

2,052

2,064

2,093

Nitrat kislotani 58% gacha suyultirishni hisobga olgan holda ammoniy nitrat hosil bo‘lish issiqligini I egri chiziq bo‘yicha aniqlaymiz. Bu issiqlik 1 kg ammoniy nitrat uchun 1537,5 kJ ga teng. Uning ma’lum qismi ammoniyli selitrasining eritish uchun sarf bo‘ladi. II egri chiziqqa asosan, 90% li eritma hosil bo‘lishida 1 kg ammoniyli selitra uchun 60 kJ issiqlik sarf bo‘ladi. U holda, 58% li nitrat kislotadan 90% li ammoniyli selitra eritmasi hosil bo‘lishidagi ajralib chiqayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:


1537,5 – 60 = 1477,5
Bir soatda ajraladigan issiqlik miqdori, kJ/soat:
(24*450000) · 1477,5 = 15957000000
Kelayotgan issiqlikning umumiy miqdori, kJ/soat:
Qum =350436240 + 123976224 + 15957000000 = 16431412464
Issiqlik sarfi
Ammoniyli selitra eritmasi bilan chiqib ketayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:
Q1 = (12000000 + 240) · 1,92·tqayn.

bu yerda, 12000000 – hosil bo‘lgan ammoniyli selitra eritmasining miqdori, kg/soat; 240 – ammiak va nitrat kislotaning umumiy yo‘qotilishi, kg/soat; 1,92 – 90% li ammoniyli selitrasining issiqlik sig‘imi, kJ/kg grad; tqayn – 90% li selitra eritmasining qaynash harorati.



Harorat, 0C

Konsentrasiya, %

C, kj/kg · grad

Izox

16 – 38

2,91

4,,0419

Landolt – Bornstein


Bd. II. Berlin, 1923.

18

9,18

3,890

18

15,04

3,6831

26 – 37

28,5

3,0258

18

47,1

2,918

20 – 52

63,9

2,5548

16 – 52

67

2,47

Amalda
16 – 52 0C ko‘proq ishlatiladi

16 – 52

84

2,01

16 – 52

88

1,97

16 – 52

92

1,88

16 – 52

96

1,80

16 – 52

98,5

1,76

Ammoniyli selitra eritmasining qaynash haroratini apparatdagi bosim (1,5 - 1,2) · 105 n/m2 uchun aniqlaymiz. Bunday bosimda to‘yingan suv bug‘ining harorati 1030C ga teng. Atmosfera bosimida 90% li ammoniyli selitraning qaynash harorati 1500C ga to‘g‘ri keladi.


Harorat depressiyasi, (0C):
Δt = 150 – 100 = 500C


Shunga asoslangan holda, 90% li ammoniyli selitrasining qaynash haroratini aniqlaymiz, ( 0C):
tqayn = t to‘yin.bug‘ + Δt + ή
tqayn = 103 + 50 + 1,03 = 159,7 oC
bu yerda, η – har qanday bosimdagi harorat depressiyasi koeffitsienti, 130 oC haroratda 1,03 ga teng.
To‘yingan bug‘ning 40 - 135oC haroratdagi koeffitsienti yuqoridagi jadvaldan olinadi.
Ammoniyli selitra eritmasi bilan chiqib ketayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:

Q1 = 12000000 · 1,92 · 159,2 = 3667968000


Eritmadan suv bug‘ini bug‘latish uchun sarflanayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:
Q2 =5017448· 2682 = 13456795536
Atrof–muhitga yo‘qotilayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat
Qat.mux .= 16431412464 – (3667968000 + 13456795536) = -693351072


Neytralizatsiya bo‘limining issiqlik balansi.



Kirish

Sarf

Ko‘rsatkichlar

KJ/soat

Ko‘rsatkichlar

kJ/soat

Ammiak

Nitrat kislota


Neytrallanish reaksiyasining umumiy issiqligi

350436240

123976224


15957000000

Ammoniy selitrasi eritmasi


Sharbat bug‘i
Atrof–muhitga yo‘qotilayotgan issiqlik

3667968000


13456795536


-693351072

Jami

16431412464

Jami

16431412464


XULOSA
Xulosa qilib shuni aytishim mumkinki azotli o‘g‘itlar ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilguncha faqatgina Chili selitrasi — NaNO2 qishloq xo‘jaligida 0‘simliklar uchun mineral ozuqa sifatida ishlatib kelingan ekan.
Hozirgi paytda kimyo sanoati korxonalarida turli xildagi azotli o‘g‘itlar ishlab chiqarilmoqda ekan.
Azotli o‘g‘itlarning asosiy turlari: ammiakli (ammiak), ammoniyli (ammoniy tuzlari — fosfat, sulfat, xlorid va boshqalar), ammoniy nitratli, nitratli (nitrat kislotaning kalsiyli, kaliyli, natriyli selitralari) va amidli (karbamid — (NH2)2CO, kalsiy sianamid — Ca(CN)2 va boshqalar) o‘g‘itlar hisoblanadi ekan.
Bundan tashqari bu tuzlar asosida aralash va murakkab o‘g‘itlar, suyuq azotli o‘g‘itlar — ammiak va ammiakli suv, aminlar va boshqa tuzlarning suvli eritmalari ishlatiladi ekan.
Ushbu bobda ozuqa sifatida faqatgina bir komionentli — azotli o‘g‘itlar haqida so‘z yuritiladi. Ammmoniyli va nitratli tuzlarning ko‘pchiligi hamda karbamid suvda yaxshi eriydi. Ulardagi azot o‘simliklarga yaxshi o‘zlashadi (ayniqsa, NO3- ning tuproqda xarakatchanligi yuqori bo‘ladi). Ammoniyli o‘g‘itlar uchun xom ashyo sifatida ammiak, nitratli o‘g‘itlar uchun esa nitrat kislotasidan foydalaniladi. Ular esa atmosferadagi behisob miqdordagi azotdan olinishi menda juda ajoyib ta’surotlar qoldirdi
Foydalanilgan adabiyotlar



  1. Gafurov Q., Shamsiddinov I.T. Mineral o’g’itlar ishlab chiqarish nazariyasi va texnologik hisoblar. Darslik. Toshkent. “Fan vatexnologiya”. 2010. 360 b.

  2. Mirzakulov X. Ch., Shamsiddinov I.T., To’raev Z. Murakkab o’g’itlar ishlab chiqarish nazariyasi va texnologik hisoblar.Oquvqo’llanma. Toshkent. “Tafakkur Bostoni”. 2013. 216 b.

  3. Ибрагимов Г. И. Эркаев А.У. Якубов Р. Я. Туробжонов С. М. Калий хлорид технологияси. Ўқув қўлланма. Тошкент. 2010. 210 б.

  4. MirzaevF.M., LikevichV.A., OtakuzievT.A.. Mirzakulov X.. Kimyoviy texnologiyaning nazariy asoslari. Larslik. - T., Uzbekiston, 2012. 134 b.

  5. IsmatovA.A., OtakuzievT.A., IsmoilovN.P., MirzaevF.M.. Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi. Darslik. T., Uzbekiston, 2002, 336 b.

  6. G'afurov Q., Shamsiddinov I. Mineral o'g'itlar va tuzlar texnologiyasi. Darslik. T., “Fan va texnologiya”, 2007. 352 b

  7. Технология фосфата и комплексных удобрений.Под редакцией Эвенчика С.Д., Бродского А.А.Учебник для вужов. М.: Химия,1987,464

  8. Позин М.Е., Зинюк Р.Ю. Физико-химические основы неорганической технологии. Учебное для вузов. Л.: Химия. 1985. 382 с.

  9. Позин М. Е. Технология минеральных удобрений. Учебник для вузов. 5-е изд., переработанное. –Л.: Химия. 1983, 336 с. Kattayev N. Kimyoviy texnologiya. O'quv qo'llanma,-T., Yangiyul polygraph servise, 2008, 432 b

  10. Mirzaev F.M., Atakuziev T.A., Yakubov SH.A. “Noorganik moddalar va mineral o’gitlar tehnologiyasi”. O'quv qo'llanma. T. “Talqin”. -2007-424b.

Internet saytlari

  • www. texhology. ru ● www. wikipediya.uz

  • www. chemport.uz ● www. texhology. ru

  • www. ziyonet. uz ● www. bilim.uz

  • www. gov.uz ● www. google. uz







Download 0.55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13



Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling