Xonalarni yoritish, quyosh nurlaridan himoyalash, shamollatish, ularga quyosh nurlari tushurish haqida ma’lumot bering ?

SHamol tasiri.

Tashqi maxsus kuchlar tasiri (zilzila, havo to‘lqini va x.k.).

Silkinish tasiri .

Tuproqning yonboshdan beradigan tasiri

Tuproqning pastdan beradigan tasiri

Tuproqning namlik tasiri.

SHovqin tasiri.

Quyoshning radiatsion tasiri.

Atmosfera tasirlari (yomg‘ir, qor, do‘l va x.k. ).

Atmosferaviy holat (issiqlik, namlik, ximik tasirlar).

24. Binolar qurilishida qurilish joyining iqlimi va ahamiyat haqida nimalar bilasiz?

Xar qanday bino va inshootlar loyixasini bajarishda birinchi navbatda qurilish joyining iqlimi e’tiborga olinmog‘i lozim. Iqlim, grekcha “Klimat”, so‘zidan olingan bo‘lib “qiyalik” (naklon) degan ma’noni anglatadi, ya’ni er satxiga nisbatan quyosh nurlari qanday qiyalikda tushishini tavsiflaydi.
Demak er satxidagi xavoning xarorati quyoshning er satxiga nisbatan qanday qiyalikda joylashish xolatiga bog‘liqdir. Agar quyosh nurlaring er satxiga nisbatan tushishi qanchalik tik bo‘lsa, er satxidagi xavoning harorati shunchalik baland bo‘ladi. Bundan tashqari havo xaroratining miqdoriga joyning geografik o‘rni, rel’efi va okean sathidan balandligi xam ta’sir etadi. Arxitekturaviy iqlimshunoslik binolar va shaxar qurilish inshootlari arxitekturasi bilan iqlim sharoitlari orasidagi bog‘liklikni o‘rganadi. Bu bog‘liklar haqida to‘la tasavvurga ega bo‘lgan arxitektor loyixalash jarayonida yaratiladigan sun’iy muxitni qurilish joyi iklim sharoitlarini mumkin kadar to‘la inobatga olgan holdagina, maqsadga muvofiq loyiha yaratish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Iqlim – bu, biror aniq joyda, hududda ko‘p yillar davomida kuzatilgan ob-xavo sharoiti orqali aniqlanadi va tariflanadi. Arxitekturaviy loyixalashda eng muxim asosiy iqlim omillari kuyidagilar iborat: Quyosh radiatsiyasi - xavo ochik va bulutli bulgan vaktlarda gorizontal va vertikal sirtlarga turli yunalishlarda tushadigan (tugri va tarkalgan) quyosh nurlari. Harorat omillari - oyning eng sovuk va eng issik kuni, yozning eng issik oyi uchun absolyut minimal, maksimal va o‘rtacha maksimal, qishning eng sovuk davrida sutkalik yoki besh sutkalik sovuk kun xaroratlari; Namlik omillari - xavo namligi, absolyut, o‘rtacha sutkalik, oylik suv bug‘larining bosimi, yog‘ingarchiliklar mikdori va x.k.; SHamol – shamol yunalishining takrorlanishi, yunalishlar buyicha o‘rtacha , maksimal va minimal tezliklari (m/s).
25. “Shamol guli” yoki shamol yo’nalishi nima?
Bino, yashash maskanlari va shaharlarni loyihalashda va qurishda qurilish mintaqasi, shamol esishining takrorlanishi va tezligi muhim ahamiyatga ega. Ayniqsa, sanoat va qishloq xo‘jalik binolarini loyiha qilishda, tabiatni va yashash massivlarini ekologik himoya qilishda shamol esishi e’tiborga olinadi. Mintaqalarda shamolni jug‘rofiy qutb tomonlaridan esishining takrorlanishi va tezligi meterologik stansiyalarda qayd qilinib boriladi.
SHamol esishining takrorlanishi va tezligini ko‘rsatkichlari ixtiyoriy masshtabda chiziladi. Bu chizma, “SHamol guli” yoki shamol yo‘nalishi deyiladi. SHamol esishining takrorlanishini va tezligini ko‘p yillik kuzatish ko‘rsatkichlari asosida yillik, fasliy va oylik yulduzi chiziladi.
Jug‘rofiy qutb va tomonlardan shamol esishining takrorlanishi va tezligini aniqlash uchun qurilish me’yorlari va qoidalari QMQ 2.01.01-94 “Loyihalash uchun iqlimiy va fizikaviy-geologik ma’lumotlar” QMQdan foydalanib shamol yo‘nalishi chiziladi.
S amarqand uchun 1.2-rasmda shamol yo‘nalishi (guli) ko‘rsatilgan.

26. Bino va inshootlarini loyixalashda O’zbekiston Respublikasi xududi necha zonaga bo’lib o’rganiladi? Bino va inshootlarini loyixalashda Uzbekiston Respublikasi xududining zonalarga bulinishini e’tiborga olish kerak. I - zonaga cho‘llar, dashtlar va yoz paytida xaddan tashkari kizib ketadigan xududlari kiradi. Bu zonada yozgi jazirama issik davr uzok davom etadigan zonachalar (1A va 1B), xavosi chang tuzonli zonachalar (1A, 1B, 1G ), kishi nixoyat darajada sovuk keladigan zonachalar (1G ) bor. II - zona tog oldi voxalarini, iklim sharoitlari yaxshi, erlari kulay, xushmanzara yassi togliklarni uz ichiga oladi. III - zona kish oylari xaddan tashkari nokulay sharoitlar vujudga keladigan baland togli xududlarni uz ichiga oladi.

I va II zonalarda istikomat kilinadigan xonalarning derazalarini ufkning garbiy tomoniga karatish burchagi 200 – 290 ^o darajadan oshmasin. Ikki xonali uyda bir xonaning derazalari, uch xonali uyda kupi bilan ikki xonaning derazaralari, umumiy yotokxonalarda esa, agar derazalar tepasiga oftob tegadigan soyabonlar biriktirilgan bulsa, yotokxona maydonining kupi bilan 25% ni ufkning garbiy tomoniga karatishga yul kuyiladi.
Uy – joy binolari ufkga nisbatan shunday joylashtirilishi kerakki, 22 martdan 22 sentyabrgacha bulgan davrda xonalarga kuyosh nurining tushib turish vakti 2,5 soatdan kam bulmasin. Kup qavatli imoratlar tushgan maydonda turar joy binolariga kunning ayrim soatlarida kuyosh nuri kiska vakt tushmay turishiga yul kuyiladi. Bir, ikki va uch xonali uylarning kamida bir xonasiga, turt, besh xonali va olti xonali uylarning kamida ikki xonasiga kuyosh nuri tushib turadigan bulishi kerak. Umumiy yotokxona binolarida istikomat kilinadigan xonalarning kamida 60% ga kuyosh nuri tushib turishi lozim.
27. Jamoat binolarini qaysi belgilariga qarab klassifikatsiyalanadi?

34. Seysmik ta’sirlarga qarshilikni oshirish nimalarga asoslanadi?