4-Amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Shina turlari va portlari
Kompyuterning ichki va tashqi portlari
Axborot texnologiyalarida port – bu yuborilayotgan va qabul qilinayotgan axborotlar
o`rtasidagi bog`lanishni tashkil etadi (mantiqiy yoki fizik).Odatda quyidagilar:
Qurilmali (apparatli) portlar – bu asosan kompyuterning fizik qurilmasi bo`lib u
asosan vilka yoki kabel yordamida kompyuterga bog`lanadi.Ularga quyidagilar
kiradi:
Parallel port,
Davomli port, USB, PATA/SATA, IEEE 1384 (FireWire), PS/2
Kiritish- chiqarish porti – mikroprotsessorlarda (masalan Intel) qurilmalar
yordamida ma`lumotlar almashish imkonini beradi. Kiritish- chiqarish porti dasturga
ma`lumotlar berish va uni almashishni tashkil etadi. Tarmoqli port – TCP va UDP
protokol parametrlari bo`lib u IP formatidagi ma`lumotlar paketi qo`llanilishini
aniqlaydi.
Kompyuterning tashqi qurilmalari bilan axborot almashishi jarayonini,
kopmyuterning tashqi interfeysi tashkil qiladi. Tashqi interfeys tashqi portlar,
shinalar, kopmyuterlar birlashmasi va tashqi qurilmalar jamlamasidan iborat bo’ladi.
Asosan kopmyuter va tashqi qurilmalarni bir-biriga bog’lashda
shinalardan
foydalaniladi.
Kopmyuterga printer, scaner, sichqoncha, klaviatura va shunga o’xshash
qurilmalarning kompyuterga ulanishi tashqi interfeysga misol bo’ladi. Tashqi
interfeysni amalga oshirish uchun unga apparat va dasturiy ta’minot: tashqi qurilmani
boshqaruvchisi (controller) va controller
ni boshqaruvchi maxsus dastur, drayver
(driver) kerak bo’ladi. Har qanday kopmyuterda tashqi interfeys bir qancha portlar,
jumladan, LPT, PS/2, COM, USB, … kabilar orqali amalga oshiriladi. Har bir
portning o’ziga yarasha vazifasi bor.
IEEE 1284 (Printer port, parallel port, LPT) – shaxsiy kompyuterga ulashga
mo`ljallangan xalqaro parallel interfeys standartiga mos tushuvchi qurilma. “LTP”
nomi MS DOS oilasidagi operatsion tizimdagi “LTP1” (Line Printer Terminal yoki
Line PrinTer) standart nomidan kelib chiqqan. Hozirgi vaqtda bu interfeys asosan
USB interfeysi bilan mos tushadi va u yi`g`ma apparatlarni (skaner – printer -
kserokopiya) ulashsh uchun ishlatiladi. Lekin asosan yuqori tezlikda chop etish va
printer uchun ishlatiladi. Bu bilan asosan Cetronics, Betronics, HP,
Hewlett-Packard
firmalari tomonidan ishlab chiqariladi. Ular 1284.3-2000 va 1284.4-2000 standartiga
asoslangan.
