Xorijiy mamalakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik

2

  Сингапур ва Малайзиянинг Хитой билан савдо алокалари буйича батафсил маълумотга эга булиш учун 

Жон  Вонгнинг  Хитойнинг  Жануби-Шаркий  Осиё  давлатларига  булган  иктисодий  сиёсатининг 

узгаришлари номли асарига каранг (Лондон: Макмиллан нашриёти, 1984), 65-91 бетлар. 

10 

---

11 

 

o„rtakash davlat yoki uning hududiy vakili sifatida faoliyat yuritadi. Shu bilan birga, 

Xitoy  Singapurni  ilg„or  texnologiyalar  bilan  ta’minlangan  Trans  Milliy 

Korporatsiyalar tajribalarini ulashadigan joy sifatida foydalanardi. 

Ikkinchidan,  1985-1986  yillardagi  retsessiya  davri  va  1997-1998  yillardagi 

moliyaviy inqiroz davrlarini inobatga olmaganda Singapurning 30 yildan oshiq davrda 

barqaror  iqtisodiy  o„sishga  erishib  kelganligi  Xitoyni  ajablantirmasdan  qolmadi. 

Kichik  “Uchar  ajdaho”  modeli  katta  “Uchar  ajdaho”  modelini  ruhlantiradigan  va 

tajriba almashadigan darajada taajublantirdi. 

Uchinchidan,  Singapur  va  Xitoy  o„rtasidagi  etnik  va  madaniy  bog„lanishlar 

ham ushbu davlatlar o„rtasidagi iqtisodiy aloqalarni yanada yaqinlashuvchiga zamin 

yaratdi.  Singapurlik  Xitoy  biznes  vakillari  mandarin  tilida  so„zlasha  olmaydigan 

Malayziya  va  Indoneziya  davlatlariga  nisbatan  Xitoylik  biznes  vakillari  bilan 

Mandarin  tilida  so„zlashish  va  bilim  va  tajribalarini  almashish  (“kuanxi”)  hamda 

Xitoyda erkin biznes qilish imkoniyatlariga ega edilar. Xitoyliklar uchun Xitoy tilini 

bilmaydigan chet ellik investorlardan ko„ra Xitoy tilini biladigan Singapurliklar bilan 

muloqot qilish ancha maqbul edi. 

To‘rtinchidan,  Singapur  Xitoyning  iqtisodiy  jihatdan  modernizatsiyalashuvida 

xalqaro moliyaviy fondlarni shakllantirish bo„yicha ham foydali makon hisoblanardi. 

Bunga  2004  yilda  Singapur  Fond  Birjasi  ro„yxatidan  46ta  Xitoy  kompaniyalarining 

joy olganligi yaqqol misoldir

3

. 

Beshinchidan, Singapurning siyosiy barqarorligi ham Xitoyni Orol respublikasi 

bilan  biznes  qilishga  jalb  eta  oldi.  Bunga  bir  biriga  mos  keladigan  1978  va  1981 

yillardagi Deng Siopengning ikki marta Singapurga tashrif buyurishi yaqqol dalildir. 

Bunga  farqli  ravishda  ba’zi  Janubi-Sharqiy  Osiyo  davlatlaridagi  ichki  siyosiy 

qarama-qarshiliklar,  guruhlar  tomonidan  qilingan  bosimlar  Singapurning  Xitoy 

bo„yicha  siyosatiga  ta’sir  o„tkaza  olmadi.  Masalan,  1965  yilda  Indoneziyadagi 

kommunistik  birlashuvning  muvaffaqiyatsizligi  natijasida  uning  Xitoy  bilan 

to‘g‘ridan-to‘g‘ri  savdo  aloqalariga  dars  ketdi  va  bu  hol  1985  yilda  iyul  oyigacha, 

ya’ni Indoneziya Kelishuv Memorandumini imzolangan kungacha davom etdi. Ichki