Xorijiy mamalakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik
http://english.sina.com/news/china/aseanhelp.shtml
Download 497.95 Kb. Pdf ko'rish
|
xitoy va singapurning tashqi iqtisodiy aloqalarining zamonaviy xususiyatlari
|
6
http://english.sina.com/news/china/aseanhelp.shtml ko’rsatkichi, 2010 y 10
lar
I guruh
II guruh
III guruh
E
tr o n j ih o zl ar
T ra n sp o rt u sk u n al ar
A ra la sh i sh la b
ch iq ari
sh
N o e le k tri
k
u sk u n al ar
Is tem
o l
q il in ad ig an el ek tro n o k a
T ek st il
ch ar m
K y im O zi q o v q at
Q ay ta is h la n g an o zi q o v q at lar A so si y i sh lab
ch iq ari sh
th r a r a a r r a l
- ! t a h a h
a a r
m
Q Mi n er al lar K im y o
mah su lo tl ar
Bruney
0,23 0,00
0,42
0,19
0,32
0,00
0,00
0,23
0,13
0,00
0,22
0,00
0,54
0,47
Indoneziya
0,70
0,76
0,64
0,61
0,59
0,77
0,70
0,64
0,61
0,70
0,65
0,74
0,75
0,73
Kambodja
0,00
0,54
0,47
0,40
0,00
0,23
0,58
0,60
0,35
0,46
0,39
0,32
0,00
0,30
Laos
0,33
0,38
0,40
0,34
0,00
0,00
0,35
0,58
0,47
0,33
0,27
0,30
0,46
0,28
Singapur
0,68
0,77
0,87
0,78
0,72
0,64
0,77
0,66
0,73
0,86
0,79
0,69
0,67
0,79
Tayland
0,71
0,81
0,77
0,78
0,68
0,87
0,69
0,61
0,77
0,80
0,79
0,73
0,64
0,74
Xitoy
0,81
0,79
0,82
0,84
0,77
0,91
0,82
0,89
0,71
0,70
0,85
0,78
0,65
0,84
15
qolish xavfini minimallashtiruvchi muqobil davlat sifatida ahamiyat kasb etardi. O„tgan davrlarda Singapur iqtisodiyoti AQSH va Yaponiya davlatlari tomonidan biroz tebranishlarga tortildi. U Trans Milliy Kompaniyalar domida qoldi. Shuning uchun Xitoy bunday savdo qaramligidan saqlovchi, ularni chetga suruvchi asosiy muhim bozor bo„lishi mumkin. 1971 yillarning oxiridan boshlab Singapur Xitoyning eng ilg„or savdo hamkorlaridan biri bo„ldi. Jadval ma’lumotlaridan ko„rish mumkinki, 1980 yillarning boshlaridan boshlab ikki davlat o„rtasidagi savdo aloqalari hajmi keskin
oshib bordi. 1992 yilda umumiy savdo hajmi 5,48 mlrd. Singapur dollarini (3,22 mlrd.AQSH dollari), 1993 yilda esa uning hajmi 6,95 mlrd. Singapur dollarigacha (4,27 mlrd.AQSH dollari) ko„tarildi. 1997 yilda umumiy savdo hajmi 14,5 mlrd. Singapur dollarini (9,14 mlrd.AQSH dollari) tashkil etib, Singapur Xitoyning Osiyo davlatlari guruhidagi eng yirik savdo hamkori sifatida e’tirof etdi 7 . 1998 yilda jami savdo aylanmasi 8,2 mlrd. AQSH dollarini, 1999 yilda esa 8,60 mlrd. AQSH dollarini tashkil etdi 8 . Xitoyning Singapur jami savdo aylanmasidagi ulushi 4,2% (1998), 1 ^
Singapurning esa Xitoy jami savdo aylanmasidagi ulushi 7,5%ni tashkil etgan . 2003 yilda jami savdo aylanmasi 36,9 mlrd. AQSH dollarigacha ko„tarildi 14 . 2004 yilning yanvar-sentyabr oylarida jami savdo aylanmasi 22 mlrd. AQSH dollarini (36,1 mlrd. Singapur dollarini) va yilning oxiriga kelib esa ushbu ko„rsatkich 40 mlrd. Singapur dollaridan oshib ketdi. Mazkur bo„lim o„z ichiga quyidagi masalalarni qamrab oladi: 1. savdo taqchilligi; 2.
tashqi investitsiya jamg„armalari bo„yicha raqobat; 3. markazrolini o„ynashdagi o„zgarish; 4. Singapur Xitoy iqtisodiyotini modernizatsiyalashda modeli;
16
1. Savdo taqchilligi. Singapur 1949 yildan beri (1950 yil bundan mustasno) Xitoy bilan savdo aloqalarida taqchillikni boshdan o„tkazmoqda. Ushbu savdo taqchilligi Xitoy bilan olib borilayotgan siyosiy aloqalarga o„z ta’sirini ko„rsatadimi? Singapur istiqboli nuqtai nazaridan, ushbu savdo taqchilligi diplomatik munosabatlarga, shu bilan birga bevosita siyosiy va iqtisodiy aloqalarga ham o„z salbiy ta’sirini o„tkazmaydi. Xitoydan Singapurga qilinayotgan import tovrlari o„z navbatida Malayziya va Indoneziyaga re-eksport qilinadi. 1967 yildan 1989 yilgacha Suxarto hukumati siyosatining ta’sirida Indoneziya va Xitoy o„rtasidagi diplomatik aloqalarning uzilishi, ya’ni to„g„ridan - to„g„ri savdo qilish imkoniyatining cheklanganligi Singapur uchun qulay iqtisodiy manfaat keltirdi. Indoneziya va Xitoy savdo aloqalari uchun Singapur va Gong Kong asosiy joy sifatida talqin qilindi. Xitoyning qayishqoqlik siyosati tufayli savdo taqchilligi diplomatik aloqalarning yomonlashmasligiga va jiddiy siyosiy tortishuvlarning yuzaga kelib chiqmasligiga erishildi. Vaqti-vaqti bilan Xitoy Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlari uchun siyosiy hamkorlikni qo„llab-quvvatlash maqsadida ayrim eksport tovarlariga xalqaro bozor bahosidan pastroq darajada chegirma narxlar taklif qilib turardi 9 . Boshqacha aytganda, Xitoy JSHOU davlatlari bilan siyosiy va strategik aloqalarni mustahkamlash maqsadida savdo
hamkorlarining savdo
taqchilligini minimallashtirish chora-tadbirlarini olib bordi, bunga Tailand davlatini misol qilib keltirish mumkin. Agar zaruriyat deb topilsa, Xitoy Singapur bilan ham mana shunday chora-tadbirlarni amalga oshirishni asosiy vazifalardan biri deb hisoblaydi. 2. Tashqi investitsiya jamg‘armalari bo„yicha raqobat. Umuman olganda, Singapur va Xitoy tashqi investitsiyalarni TMKlar orqali jalb etishda bir- biriga raqobatchi sifatida faoliyat olib bordi. Singapurda biznes qilish xarajatlarining qimmatlashuvi uni asta-sekin raqobatni boy berishiga olib keldi. 1994 yil sentyabrda Germaniyaning “Simens” kompaniyasi Singapurga bo„lgan investitsiyalarini qisqartirishini va Xitoyda bosh qarorgoh vakolatxonasini ochishini e’lon qildi. Singapurda biznes yuritishning qimmatlashuvi Simens kompaniyasini ushbu davlatga
9 Ши Пун ким, “Таиланднинг Хитой Халк Республикаси билан савдо алокалари” ЖШОУ суровномаси, Download 497.95 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|