Xorijiy tillar va ijtimoiy-gumanitar fanlar fakulteti 70111401 – O‘zbek tili va adabiyoti ta’lim yo‘nalishi 1-kurs magistrantlariga 1-semestr uchun «Mutaxassislik fanlarni o‘qitish metodikasi»


Download 435 Kb.
bet3/3
Sana13.12.2022
Hajmi435 Kb.
#1000030
1   2   3
Bog'liq
1.YaN Mutaxassis fanlarni o\'qitish met 300

Qurtqa qarib o‘lursa solg‘il etini qurtqa.
Yot qurtqani evingda ko‘rsang boshini kesgil,
Kuydur boshini o‘tqa, sovur kulini qortqa. “Qissasi Rabg‘uziy” asaridan olingan mazkur parchada ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarni fonetik tahlil qiling.


1

2

13

Alisher Navoiynng “Mahbub-ul qulub” asari orqali FSMU – texnologiyasini tushuntiring.


1

2

13

Oltin, kumush etma kasb davlat kunidin, Kim tortar adab ulusni davlat tunidin, Gar yo‘qdir adab ne sud oltin uni din, Elning adabi xushroq erur oltundin”. “Mahbub-ul qulub”dan olingan mazkur matnni fonetik tahlil qiling.


1

2

13

"Saxovatsiz kishi - yog‘insiz abri bahor va royihasiz mushki totor. Mevasiz yig‘och hamonu o‘tun hamon va yog‘insiz bulut hamonu tutun hamon. Saxosiz kishi birla gavharsiz sadafning bir hukmi bor. Dursiz sadaf bila o‘lub qurug‘on ne e’tibor.Bahil behishtqa kirmas agar sayyidi Qurashiy bo‘lsun va saxiy tamug‘i bormas, agarchi bandai habashiy bo‘lsun. Saxiy bulutdur - ishi xirmon, balki maxzan bermak. Baxil mo‘rdur -da’bi xo‘sha balki dona termak. Himmat ahlig‘adur saxovat ixtisosi va bu ikki sharif sifat valoyat xosi”. “Mahbub-ul qulub”dan olingan mazkur matndagi tushunilishi qiyin so‘zlarni topib izohlang.


1

2

13

Do‘st visolin tilar bo‘lsang, oshiq bo‘l va agar o‘zlugung bila bo‘la olmasang, oshiqlari tegrasig‘a o‘grul”. “Mahbub-ul qulub”dan olingan mazkur matndagi yordamchi so‘z turkumlarini tahlil qiling.


1

2

13

Umr foniydur bevafo, ul boqiy hayot mujibi baqo”. “Mahbub-ul qulub”dan olingan mazkur matndagi sifat so‘z turkumini topib tahlil qiling.


1

2

13

Alpomishning Alpinbiy bobosidan qolgan o‘n to‘rt botmon birinjdan bo‘lgan parli yoyi bor edi”. Ushbu gani sintaktik tahlil qiling.


1

2

13

Poyga qilaman, otini o‘zdirganga tеgaman. Kurashda alplarning barini yiqqanga tеgaman. Yoy tortishsa, yoyi sinmay qolganga tеgaman. Ming qadamdan tanga pulni urganga tеgaman”. Ushbu parchadagi ot va olmosh so‘z turkumiga oid so‘zlarni toping va tahlil qiling.


1

2

13

Gahe topdim falakdin notavonlig‘, Gohe ko‘rdim zamondin komronlig‘, Base issig‘, sovug‘ ko‘rdo‘m zamonda, Base achchig‘, chuchuk tottim jahonda”. Alisher Navoiyning “Mahbub-ul qulub” asaridan keltirilgan mazkur matnni badiiy tahlil qiling.


1

2

13

Shoh eshigi mundoq bekdin xoli bo‘lmasun va davlatning andin o‘zga intiqoli bo‘lmasun”. “Mahbub-ul qulub” asaridan keltirilgan mazkur matndagi paronimlik xususiyatga ega bo‘lgan so‘zlarni aniqlang va morfologik tahlil qiling.


1

2

13

Haq yo‘lida kim senga bir harf o‘qutmish ranj ila, Aylamak bo‘lmas ado oning haqin yuz ganj ila”. “Mahbub-ul qulub” asaridan keltirilgan mazkur matnni leksik tahlil qiling.


1

2

13

Qamug‘ yignalar to‘n tikar kizdirur,
Yana o‘zi ko‘rsang yalang‘och qolur.
Chirog‘ma ulasho‘ kuyar o‘rtanur,
Azinlarga kursang yoruqluq berur. “Qissasi Rabg‘uziy” asaridan olingan mazkur parchani tarkibiy-mazmuniy tahlil qiling.


1

2

13

Biz akangdan kеlgan zakotchi bo‘lamiz, bugun bizlar sеning molingni zakot qilamiz. “Zakot qilinglar, bеrsa, zakotini olib kеlinglar”, dеb yuborgan”, — dеdi. Bu so‘zlarni mahramlardan eshitib, Boysari ko‘ngliga og‘ir olib, aytdi: “Ey, bizning molimiz shu vaqtgacha zakot bo‘lmagan, endi akamiz o‘g‘illi kishi bo‘lib, darrov bizning molimizni zakot qiladigan bo‘libdi-da”. Ushbu “Alpomish” dostonidan olingan ushbu matndagi yasama so‘zlarni aniqlang va morfemik tahlil qiling.


1

2

13

“Ximcha – tillari bulbulcha, kimki yaxshi desa, shuncha, ikki yuzi ochilgan gulcha, bellari xipcha, o‘zi suluv oyimcha”. “Rustamxon” dostonidan olingan ushbu matndagi -cha qo‘shimchasini tahlil qiling.


1

2

13

Shodasoyda qayoqdan ham paydo bo‘ldi u kishi! Oti Bektemir edi. Abarali uning otini tilga olgisi kelmaydi, qo‘rqadi”. Mazkur “Chinor” romanidan olingan parchadagi frazeologik birlik(lar)ni aniqlang va tahlil qiling.


1

2

9

“Chinor” romanidagi Ochil buvaga xos bo‘lgan xususiyatlarni SVOT tahlili orqali izohlang.


1

2

13

Ikki kundosh Huroyimdan qutulish uchun Momogul maston bilan til biriktiradilar. Maston tilla tangalar evaziga Huroyim ustidan fitna-g‘iybat to‘la arznoma yozdiradi, firib bilan Oqtosh ahliga tasdiqlatadi va Sultonxonga olib boradi. Sultonxon g‘azabga minib, o‘zi safardan qaytguncha Huroyimni shahardan haydab, dorga osishga buyuradi”. Mazkur “Rustamxon” dostonidan olingan parchadagi ko‘chma ma’noda ishlatilgan so‘zlarni toping va tahlil qiling.


1

2

13

Qanoat bir cho‘qqiki, unga chiqsang, do‘st-dushmanga muhtojlikdan xalos bo‘lasan”. “Mahbub ul-qulub” asaridan olingan gapni sintaktik tahlil qiling.


2

2

9

“Sarob” hikoyasidagi Kimsanboyga xos bo‘lgan xususiyatlarni SVOT tahlili orqali izohlang.


2

2

9

FSMU texnologiyasini “Sarob” hikoyasi misolida tushuntiring.


2

2

9

“Yelpig‘ich” texnologiyasini “Sarob” hikoyasi misolida tushuntiring.


3

2

9

Grafik organayzerlar va ulardan darsda samarali foydalanish.


2

2

9

An’anaviy ta’limning afzalliklari va kamchiliklari haqidagi ma’lumotlarni bayon qiling.


2

2

9

Zamonaviy (noan’anaviy) ta’limning afzalliklari va kamchiliklari haqidagi ma’lumotlarni bayon qiling.


2

2

9

Muammoli o‘qitish texnologiyasi haqidagi ma’lumotlarni bayon qiling.


2

2

9

Ta’lim jarayonida interfaol metodlardan foydalanishning ahamiyati haqida ma’lumot bering.


2

2

10

Ta’lim jarayonida ko‘rgazmali vositalardan foydalanish.


2

2

10

Talabalar bilim, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilish va baholash haqida.


2

2

12

Dars tahlili va uni o‘tkazish metodikasi haqida.


3

3

4

Adabiyot fanlarini o‘qitishda personal yondashuv (personal approach) tajribasi.


2

3

5

Adabiyot ta’limida an’anaviy va noan’anviy yondashuvlar.


2

3

8

Taqriz va taqrizlar yozish amaliyoti.


2

3

9

Ilmiy maqola yozish amaliyoti.


3

3

10

Adabiy ta’limga ilmiy metodik yondashuv.


3

3

11

DTS lar asosidagi dasturlarning tanqidiy tahlili.


2

3

12

Til o‘qitish darslarida o‘rganuvchining mustaqilligini qo‘llab-quvvatlash


2

3

17

“Turfa zakovatlar” nazariyasi asosidagi yondashuvlar.


2

3

19

Mustaqillik davrida o‘rta maktab, litsey va kollejlarda ona tili ta`limi usulini va mazmunini yangilash bo‘yicha olib borilayotgan ishlar.


2

3

20

Ta’lim metodlarining tavsifi.


2

3

21

Og‘zaki metodlar haqida.


2

3

22

Ko‘rgazmali metodlar haqida.


2

3

24

Muammoli ta’lim konsepsiyasining mazmuni va maqsadi


2

3

25

Muammoli vaziyatlarni yaratish metodikasi


2

3

27

Interfaol metodlarning o‘ziga xos jihatlari va turlari


2

3

28

Ta’lim texnologiyasida dars o‘tish metodlarining tutgan o‘rni


2

3

29

Kichik guruhlarga bo‘lib dars o‘tishning boshqa metodlardan farqi


3

3

30

Kichik guruhlarga bo‘lib dars o‘tishda turli interaktiv metod qo‘llash


3

3

31

O‘qituvchi faoliyatini tashkil etish diqqat markazida bo‘lgan va o‘quvchilar faoliyati birlamchi o‘rinda turishi ko‘zda tutiladigan ta’lim metodlari


2

3

32

Dars tahlili va uni o‘tkazish metodikasi


3

3

33

O‘quv fani dasturini o‘rganish va uni tahlil qilish


3

3

34

O‘quv yuklamalari, o‘quv-metodik, ilmiy va tarbiyaviy ishlarni rejalashtirish


3

3

35

Kurs ishlari bajarilishining tashkiliy va ilmiy-metodik ta`minoti


3

3

36

Bitiruv malakaviy ishlari bajarilishining tashkiliy va ilmiy-metodik ta`minoti


3

3

37

Oliy va o‘rta maxsus ta`lim muassasalarida mutaxassislik fanlarini o‘qitish xususiyatlari


2

1

2

O‘qituvchi faoliyati bilan bog‘liq metodlarni bayon qiling.


2

1

2

Talaba faoliyati bilan bog‘liq metodlarlarni bayon qiling.


2

1

7

Jadidlarning ona tili ta’limi xususida qanday qarashlarni bilasiz?


2

1

7

Mustaqillik yillarida ona tili ta’limi sohasidagi islohotlar haqida fikr yuriting.


2

2

2

O‘qish malakasini shakllantirish.


2

2

3

Yozish malakasini shakllantirish.


2

2

4

Tinglash va gapirish malakasini shakllantirish.


2

2

5

Badiiy matn bilan ishlash bosqichlarini bayon qiling.


1

2

9

Innovatsiya. Ta’limda innovatsion yondashuv.


2

2

9

Ta’lim metodlarini tanlashda qanday holatlar inobatga olinishi lozim.


2

2

10

Ko‘rgazmali metodlarni afzalliklarini tushuntirib bering?


2

1

2

Ta’lim metodlari deganda nimani tushunasiz?


2

2

2

O‘qish va o‘qitish tushunchalarini izohlab bering?


2

2

2

Suhbat metodini o‘ziga xos xususiyatlari nimada?


2

2

10

Ta’lim sifati va samaradorligini ta’minlashda ko‘rgazmali metodlarning o‘rni.


2

2

10

Zamonaviy ta`lim vositalarining turlari


2

3

26

O‘qitishning axborot-texnika vositalari


2

2

11

Baholashning asosiy tamoyillari.


2

2

11

Ta’lim jarayonida baholashning ahamiyati nima?


2

2

11

Baholashning qanday shakllari va turlari mavjud?


2

2

12

Dars tahlilining tarkibiy qismlari


2

2

12

Dars tahlili jarayonida o‘qituvchining darsga qanday tayyorgarlik ko‘rganligi tahlili


2

2

12

Dars tahlili jarayonida darsning maqsad va vazifalarini qo‘yilishi tahlili


2

2

12

Dars tahlili jarayonida tashkiliy ishlar tahlili


2

2

12

Dars tahlili jarayonida didaktik (yoki ta’limiy) tahlil.


2

2

12

Dars tahlili jarayonida uslubiy tahlil.


2

2

12

Dars tahlili jarayonida metodologik tahlil.


2

2

12

Dars tahlili jarayonida psixologik tahlil.


2

2

12

Dars tahlili jarayonida pedagogik tahlil.


2

3

32

Dars tahlili jarayonida o‘qituvchining hamkorlikdagi vazifasi tahlili.


2

3

32

Dars tahlilini o‘tkazish metodikasi.


2

2

12

Dars tahlili qanday shaxslar tamonidan amalga oshirilishi mumkin?


2

2

12

Dars tahlili qanday asosiy tarkibiy qismlardan iborat?


2

2

12

Uslubiy va pedagogik tahlil farqini tushuntiring?


2

2

6

Adabiy ta’limda o‘quvchilarning intellektual salohiyatini rivojlantirishning o‘ziga xos xususiyatlari.


3

2

6

“Turfa zakovatlar” nomi ostida ma’lum Gardner nazariyasi bugungi kunda shaxsning turli darajada ifodalangan intellektga egaligi haqidagi ta’limot sanaladi. Unga ko‘ra verbal-lingvistik intellektni izohlang.


3

2

6

“Turfa zakovatlar” nomi ostida ma’lum Gardner nazariyasi bugungi kunda shaxsning turli darajada ifodalangan intellektga egaligi haqidagi ta’limot sanaladi. Unga ko‘ra mantiqiy-matematik intellektni izohlang.


3

2

6

“Turfa zakovatlar” nomi ostida ma’lum Gardner nazariyasi bugungi kunda shaxsning turli darajada ifodalangan intellektga egaligi haqidagi ta’limot sanaladi. Unga ko‘ra vizual-fazoviy intellektni izohlang.


3

2

6

“Turfa zakovatlar” nomi ostida ma’lum Gardner nazariyasi bugungi kunda shaxsning turli darajada ifodalangan intellektga egaligi haqidagi ta’limot sanaladi. Unga ko‘ra motor-harakatli intellektni izohlang.


3

2

6

“Turfa zakovatlar” nomi ostida ma’lum Gardner nazariyasi bugungi kunda shaxsning turli darajada ifodalangan intellektga egaligi haqidagi ta’limot sanaladi. Unga ko‘ra musiqiy-ritmik intellektni izohlang.


3

2

6

“Turfa zakovatlar” nomi ostida ma’lum Gardner nazariyasi bugungi kunda shaxsning turli darajada ifodalangan intellektga egaligi haqidagi ta’limot sanaladi. Unga ko‘ra shaxslararo intellektni izohlang.


3

2

6

“Turfa zakovatlar” nomi ostida ma’lum Gardner nazariyasi bugungi kunda shaxsning turli darajada ifodalangan intellektga egaligi haqidagi ta’limot sanaladi. Unga ko‘ra ichki shaxsiy intellektni izohlang.


3

2

6

“Turfa zakovatlar” nomi ostida ma’lum Gardner nazariyasi bugungi kunda shaxsning turli darajada ifodalangan intellektga egaligi haqidagi ta’limot sanaladi. Unga ko‘ra tabiatshunos (naturalist) intellektni izohlang.


2

2

6

Mutolaa. Matn mutolaasi haqida ma’lumot bering.


2

2

11

O'quv jarayonida nazoratning o'rni va roli, nazorat shakllari.


2

2

11

O'quv jarayonida nazoratning o'rni va roli, nazorat shakllari.


2

3

1

Tarqatma materiallar va ularning tutgan o'rni.


2

3

20

Ijodiy fikrlashga o'rgatuvchi metodlar.


2

3

12

Mantiqiy, mustaqil fikrlash va o'z fikrini himoya qilishga o'rgatuvchi metodlar.


2

3

12

O'quv va ilmiy adabiyotlar ustida mustaqil ishlashni o'rgatuvchi metodlar.


2

3

12

Tanqidiy fikrlashga yo'naltirilgan metodlar.


2

3

12

Taqqoslash, baholashni o'rgatuvchi metodlar.


2

3

12

Axborotni yig'ish va yoyish asosida mavzuni o'rganishga qaratilgan metodlar.


2

3

1

Ona tili va adabiyot fanlarni o'rganishda masala-mashqlardan
foydalanish metodining tutgan o'rni.


2

3

1

Mavzu bo‘yicha mashqlar va ularni nazariy darslarda qo'llash.


2

2

11

Testlar, ularni tuzish, o'tkazish va javoblarini muhokama qilish.


2

3

28

Adabiyot fanini o'rganishda “aqliy hujum” metodini qo'llash.


2

3

28

Dars o'tishda munozara metodini qo'llash.


3

2

5

Asarlarni o'rganishda o'yin metodini qo'llash.


2

3

29

Kichik guruhlarga bo'lib dars o'tishda turli interaktiv metod qo'llash.


2

3

30

Kichik guruhlarga bo'lib dars o'tishni tashkil etish va uning asosiy fazalari.


2

3

29

Kichik guruhlarga bo'lib dars o'tishning boshqa metodlardan farqi.


3

3

28

Savollarga asoslangan dars o'tish metodi va uning usullari.


2

3

21

Suhbat metodini qo'llab dars o'tish.


3

3

28

Savollar va ularni dars jarayonida to'g'ri qo'ya bilishning zarurati.


2

3

1

Ona tili va adabiyot fanlaridan dars o'tishda turli metodlarni
qo'llash zarurati


3

3

4

Ta’lim tizimiga yondashuvlar va dars o'tish metodlari


2

3

20

Pedagogik texnologiya va unga turli jihatdan yondashish


2

3

31

O'qituvchi o'quv jarayonini tashkil etuvchi subyekt


1

2

7

Til va madaniyat mushtarakligi


1

2

7

Til madaniyatning tarkibiy qismi sifatida.


1

2

7

Til madaniyat ifodalovchisi va tashuvchisi sifatida.


1

2

7

Til va madaniyatning bir-biriga munosabatini tavsiflang.


1

3

18

Bu so‘zni eshitib, Sultonxon dimog‘i chog‘ bo‘lib otlanib, Huroyimga qarab, martini burab, uzangiga oyog‘ini tirab: «O‘n to‘rt yilda kelaman», – deb bir so‘z aytib turgan ekan”. Berilgan matndan frazeologik birlik(lar)ni aniqlang va frazeologik tahlil qiling.


1

3

18

G‘orda yotar edi, xurrakni baland tortar edi, botmon nosvoyni to‘rt bo‘lib otar edi, yurish-turishi odamlarga xatar edi, ne er yigitlarni ikki pulga sotar edi, yaxshilikni uch pulga olmay, qayerda yomonlik bo‘lsa, izlab yetar edi, qanday odam ko‘rsa, bu kampirdan hazar qilib uzoqqa ketar edi, yomonlik izlab borgan odamning ishi mastondan bitar edi”. Berilgan matndan ko‘chimlarni toping.




1

3

18

Ikki oyim Momogulni ko‘ngliga olib, so‘roqlab borib qoldi. Huroyimning ustidan bir so‘z aytib turgan ekan”. Berilgan matndan frazeologik birlik(lar)ni aniqlang va frazeologik tahlil qiling.


1

3

16

Rustam ov kunlarining birida oʻtovga bogʻlab qoʻyilgan xushsurat qizni koʻrib qoladi va uning ajdarga yemish uchun turganligidan xabar topadi”. Berilgan matnni morfologik tahlil qiling.


1

3

16

Ajdar zulmidan xalos boʻlgan Bujul yurti Rustamni shohlikka koʻtaradi va Oftoboyim bilan toʻyini qilib uylantirib qoʻyadi”. Berilgan matnni sintaktik tahlil qiling.


1

3

16

Maloyik suratli, gul yuzli dilbar, Seni koʻrgan odam boʻlar beqaror. Oy-u kundan ziyod sening husning bor, Ne qildi seni boylab giriftor?” Ushbu parchani badiiy tahlil qiling.


1

3

16

Rustam otasini chopibdi” degan, Lanqa gapni, qoʻzim, oʻzingga olma”. Berilgan matnni leksik tahlil qiling.


1

3

16

Bilga To‘nyuquq – ban. O‘zum Tabg‘ach alinga qilintim”. Matnni sintaktik tahlil qiling.


1

3

16

“…қағани алп армис, айғучиси билга армис”. Mazkur matnni leksik tahlil qiling.


1

3

16

Qozikalonlar turib aytdi: «Gumonaning tufaylidan mamlakatni Huroyimni so‘ramog‘i to‘g‘ri keladi». Mazkur matndagi yordamchi so‘z turkumini morfologik tahlil qiling.


1

3

18

Xonim, eshit menday oyim arzini, So‘ldirmagin bunda gulday tarzini, Mergan otar dayrobotning g‘ozini, Xonim, ongla Huroyimning so‘zini”. Matnni leksik tahlil qiling.


1

3

16

Men bilmayman sening qaytar vaqtingni, Aytgin, to‘ram, necha vaqtda kelasan?”. Ushbu matnni sintaktik tahlil qiling.


1

3

16

Bu so‘zlarni endi Sultonxon aytti, Xo‘shlashib Huroyim bunda qolipti, Sultonxonni kuzatib yo‘lga solipti”. Mazkur matnni fonetik tahlil qilish.


1

3

18

Tangri-teg tangri yaratmish turk Bilga qag‘an sabim (Ko‘kday ulug‘ tangri yaratgan jasur Bilga xoqon so‘zim)”. Matnni leksik tahlil qiling.


1

3

18

“…qag‘ani alp ermish, ayg‘uchisi bilga ermish”. Matnni leksik tahlil qiling.


1

3

16

O‘l sabig‘ eshidip tun udisiqim kelmadi, kuntuz o‘lursiqim kelmadi” (O‘sha xabarni eshitib tunlari uyqum kelmadi, kunduzlari o‘tirgim kelmadi ). Matnni sintaktik tahlil qiling.


3

2

5

Abdulla Qahhorning “Dahshat” hikoyasini o‘quvchilarga o‘tishda Blum taksonomiyasi asosida murakkablashgan savol va topshiriqlar tuzing.


3

2

5

Said Ahmadning “Sarob” hikoyasini o‘quvchilarga o‘tishda Blum taksonomiyasi asosida murakkablashgan savol va topshiriqlar tuzing.


2

2

2

“Mahbub-ul qulub” asarining “Hamida af’ol va zamima xisol xosiyatida” qismi gaqida ma’lumot bering.


2

2

2

“Mahbub-ul qulub” asarining “Xaloyiq ahvoli va af’oli va aqvolining kayfiyati” qismi gaqida ma’lumot bering.


2

2

2

“Mahbub-ul qulub” asarining “Mutafarriqa favoyid va amsol surati” qismi haqida ma’lumot bering.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida lingvistik bilimlarning ifodalanishi.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida tillarning tasnifiga doir bilimlarning ifodalanishi.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida sinonimlarga oid bilimlarning ifodalanishi.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida so‘z yasalishiga doir bilimlarning ifodalanishi.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida leksikologiyaga oid bilimlarning ifodalanishi.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida qo‘shimchalarga oid bilimlarning ifodalanishi.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida til va nutqning farqlanishi.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida omonimlarga oid bilimlarning ifodalanishi.


2

2

1

“Muhokamat-ul lug‘atayn” asarida so‘z yasalishiga doir bilimlarning ifodalanishi.


1

2

13

“Akbaralining yana orqasiga qayrilib qaragani yuragi dov bermadi”. “Chinor” romanidan olingan ushbu parchani fonetik tahlil qiling.


1

2

13

Ko‘zguga yaqinlashdi, birdan terga tushib, tizzalari qaltiray boshladi: unga basharasini soqol bosgan, yonoq suyaklari turtib chiqqan, rangsiz, yovvoyi bir odam ko‘zlari baqraygancha tikilib turardi”. “Chinor” romanidan olingan ushbu parchani morfemik tahlil qiling.


1

2

13

Bu-chi, bu bo‘lsa ayanchli bir qo‘rqoq, chirkin bir hasharotdek kavaklarda pisib yuribdi, o‘zining la’nati, iflos vujudini, bir paqirga qimmat jonini o‘ylab do‘stlik, muhabbat, ona mehridek ezgu narsalarni poymol qilib kelib, mana, go‘ristonda o‘tiribdi, tiriklar u yoqda tursin, yonidagi qabrlarga ham bosh ko‘tarib tik qaragani haddi yo‘q”. Ushbu “Chinor” romanidan olingan matnni badiiy tahlil qiling.


1

2

13

Ho‘l taxtalar ustidan oldinma-keyin yugurib, toyib, qoqilib, bir joyga yetib borishsa, yo‘l chetida devorlari betonlangan katta kameraning shifti o‘pirilib, yo‘g‘on relslardan yasalgan temir balkalarning bir uchi muallaq osilib yotibdi”. Ushbu “Chinor” romanidan olingan parchani morfologik tahlil qiling (Fe’l so‘z turkumi ).


1

2

13

Shundan keyin Bektemir ajalga chap berdi hisob-u, lekin endi uning uchun darbadarlikning yangi davri boshlangan edi”. “Chinor” romanidan olingan ushbu parchani sintaktik tahlil qiling (Qo‘shma gap tahlili).


1

2

13

Movarounnahrda Samarqand va Kesh (Shahrisabz) qo‘rg‘onidan keyin bundan kattaroq qo‘rg‘on yo‘q”. Ushbu gapni morfologik tahlil qiling (Ot tahlili).


1

2

13

Past bo‘yli, yumaloq soqolli, sarg‘ish yuzli norg‘il kishi edi. To‘nni rosa tor kiyardi. Shunchalikki, belbog‘ bog‘laganda qornini ichiga tortib bog‘latar edi”. Ushbu gapni sintaktik tahlil qiling (So‘z birikmasi tahlili).


1

1

10

Kampir uning qiliqlariga andarmon bo‘lib yo‘l yurganini sezmaydi. Qorako‘z donlab yurgan tovuqlarni qaqag‘latib, to‘rt tarafga to‘zg‘itib yuboradi. Yo‘lda uchragan itlar bilan iskashib, quvlashmachoq o‘ynaydi. Ko‘cha betidagi uy ostonasida tinmay akillayotgan kalamushdek kuchukni tuproqqa qorishtirib bulg‘aladi”. Gaplar tarkibidagi fonetik hodisalar kuzatilgan so‘zlarni toping va tahlil qiling.


1

1

10

Ariq bo‘yidan qo‘porib tashlangan to‘ngak soyasida yotgan bo‘ribosar itga ham zo‘rlik qilmoqchi bo‘lgandi, ta’zirini yedi. Bo‘ribosar uning gardanidan tishlab, uloqtirib tashladi. Yo‘l o‘rtasiga borib tushdi, tuproqqa qorishdi”. Matnni leksik tahlil qiling.


1

1

10

Bosh haqida hеch qachon so‘z ochish mumkin emasligini ona endi tushundi. Shu payt olisdan tuya mingan kishining qorasi ko‘rindi. U shu yoqqa tomon kеlayotgan edi”. Sodda gaplarni sintaktik tahlil qiling.


1


1


10

Nayman ona tashvishga tushdi. Bеvaqt paydo bo‘lib qolgan bu jungjangning ko‘ziga chalinmaslik uchun tеzroq g‘oyib bo‘lish kеrak edi. U tuyasini cho‘ktirib, darhol minib oldi. Matndagi fe’llarni morfologik tahlil qiling.


1


1


10


O‘g‘li lom-mim dеmadi. Uning parvoyi palak edi. O‘tlab yurgan tuyalar orasidan qochib borayotgan Nayman ona xato ish qilib qo‘yganini tushundi. Biroq vaqt o‘tgan edi. Oq tuyaga minib borayotgan onani jungjang ko‘rib qolishi mumkin edi. Oqmoyasini yеtaklab, o‘tlab yurgan tuyalar orasidan bеrkinib yayov jo‘nagan ma’qul edi”. Iboralarni topib frazeologik tahlil qiling.


1

1

10

Yaylovdan xiyla olislab kеtgach, Nayman ona chеtlarida erman-shuvoqlar o‘sib yotgan chuqur jarlikka kirib bordi-da, Oqmoyani cho‘ktirib kuzata boshladi. Gumoni to‘g‘ri chiqdi, payqab qolgan ekan”. Matndan ravish qatnashgan o‘rinlarni topib, morfologik tahlil qiling.


1

1

10

Ertasiga ertalab Nayman ona Oqmoyaga minib yana yo‘lga tushdi. Uyur bu yеrdan xiyla uzoqlashib kеtgan edi. Izlab, aylanma yo‘llardan ehtiyotkorona o‘tib, uzoq yo‘l bosdi. Tuyalarni ko‘rgandan kеyin ham jungjanglardan birontasi ko‘rinib qolmasin, dеb uzoq vaqt kuzatib turdi”. Matndan ravishlarni topib, tahlil qiling.


1

1

10

O‘g‘li burilib qaragan edi, ona quvonchidan baqirib yubordi, ammo shu zahotiyoq, o‘g‘li shunchaki, ovoz chiqqan tomonga qaraganini payqab qoldi. Nayman ona o‘g‘lining xotirasini tiklashga yana urinib ko‘rdi”. Matndan ko‘makchi fe’lli so‘z qo‘shilmalarini topib, morfologik tahlil qiling.


1

1

10

“— Oting nima, eslab ko‘r-chi! — dеb yalinib-yolborib inontirishga harakat qilardi u. — Otangning oti Do‘nanboy, bilmaysanmi uni? Sеning isming manqurt emas, Jo‘lomon. Naymanlarning yayloviga ko‘chib borayotganimizda yo‘lda tug‘ilgansan. Shuning uchun otingni Jo‘lomon qo‘yganmiz”. Matndan atoqli tlarni topib tahlil qiling.


1


1


10


So‘ng ona o‘zi bilan olib kеlgan taomlaridan yеdirib-ichirib bo‘lgandan so‘ng, alla ayta boshladi. Alla manqurtga ma’qul kеlganday bo‘ldi, shеkilli, quloq solib tinglab o‘tirdi”. Matnni leksik tahlil qiling.


1


1


10


Chiqmagan jondan umid dеganlariday, Nayman ona barbod etilgan xotira eshigini ochib kirishga qayta-qayta harakat qilardi:
Eslab ko‘r-chi, kimning o‘g‘lisan? Oting nima? Otangning oti Do‘nanboy!
O‘g‘lini hushiga kеltirish uchun bеhuda urinayotgan ona oradan qancha vaqt o‘tganini ham payqamay qoldi, shu mahal uyur chеkkasidan yana o‘sha jungjang tuya minib kеlayotganini ko‘rib esi chiqib kеtdi”. Matndan iboralarni topib frazeologik tahlil qiling.


1


1


10


Bu safar jungjang juda yaqin kеlib qolgandi, yurishi ham juda ildam. Nayman ona tеzda Oqmoyaga mina solib, qochib qoldi”. Matndagi fe’llarni morfologik tahlil qiling.


1


1


10


“— Sеn qo‘rqmagin! Mana buni ushla! — dеb jungjangning kattasi manqurtga o‘q-yoy tutqazdi”. Matndan olmoshlarni topib, morfologik tahlil qiling.


1


1


10


Uyasidan cho‘chitib uchirib yuborilgan qush kabi Nayman ona Sario‘zak cho‘llarida oyog‘i kuygan tovuqday yеlib-yugurardi. Endi nima qilarini, nimaga umid bog‘lashni bilmasdi”. Matndagi o‘xshatishlarga izoh bering.


1


1


10


Nayman ona uzoq vaqt ko‘z uzmay turdi, ularning qorasi ko‘rinmay qolgach, o‘g‘li tomon yo‘l solib qanday bo‘lmasin, uni o‘zi bilan birga olib kеtmoqchi bo‘ldi”. Iboralarni frazeologik tahlil qiling.


1


1


10


Ammo-lеkin, jungjanglarning yovuzligini sira ham kеhirib bo‘lmaydi, ularning xiyonatkorligi yеtti yot qo‘shni bo‘lib ham yashash mumkin emasligini ko‘rsatib turibdi...”. Matndagi yordamchi so‘zlarni tahlil qiling.


3

2

8

Ilmiy maqola yozish metodikasi.


3

2

8

Ilmiy tezis yozish metodikasi.


3

2

8

Annotatsiya yozish metodikasi.

Tuzuvchi: I.K.Mirzayev


O‘zbek tili va adabiyoti,ijtimoiy-
gumanitar fanlar kafedrasi mudiri: SH.T.Normo‘minov

Xorijiy tillar va gumanitar


fanlar fakulteti dekani: A.S.Abdullayeva
Download 435 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling