Xromatografik usulning qisimlarga bo’linishi

Ion almashinish xromotografiyasining qo’llanilishi.
Tabiiy suv tuproqdan olingan surimlar, o’simlik materiallardan olingan surimlarda ayrim ionlarni kontsentratsiyasi shu qadar kichik bo’ladiki, ularni kimyoviy usullar bilan aniqlash juda qiyin. Ko’pincha bunday qiyinchilikdan qutilish uchun katta xajmdagi eritma bug’latiladi.
Bu protsess ko’p vaqtni oladi,protsessdabir qancha murakkab operatsiyalar borligi tufayli analiz murakkablashadi.
Agar aniqlanayotgan ionning kontsentratsiyasini oshirish uchun ionitlardan foydalanilsa natijaga tez v oson erishiladi.
Aniqlanayotgan ionning kontsentralngan eritmasini olish uchun ionit orqali oldin juda kichik kontsentratsiyali eritma o’tkaziladi, shundan so’ng ionitga yutilgan ionlar minimal xajmdagi kislota ishqor eritmasi bilan yuvib stakanga tushiriladi. Kislota yoki ishqor bilan ionitlar yuvilganda ular yana o’zining avvalgi xolatiga o’tadi. Tuproq, mikroo’g’itlar va zaharli ximikatlar tarkibidagi Fe³⁺, Cu²⁺ Mn²⁺, So²⁺, Ni²⁺ kationlarini mikromiqdorlarini aniqlash kishlok xujaligi praktikasida ko’p uchraydi. Bu ionlarni yigib, so’ngra ularni kontsentrlangan eritmalarini hosil qilish uchun ularning neytral yoki kuchsiz kislotali muxitga ega bo’lgan eritmalardan foydalanish mumkin. Bu eritmalar kuchli kislotali N-kationitlar orqali o’tkaziladi. Bunda kationlar kontsentratsiyasining un, yuz marta ortishiga erishish mumkin Misol tarikasida suyultirilgan eritmadagi Fe³⁺, yoki Cu ²⁺ ionini yig’ish va uning kontsentrlangan eritmasini hosil qilish bilan tanishaylik. Analiz uchun tarkibida Fe³⁺ yoki Cu ²⁺ kationi bor tuzni o’ta suyultirilgan 1,5-2 l eritmasi olinadi.
Shu xajmdagi eritmani ichiga 5g N-kationit formadagi kationit solingan byuretka orqali 1 minutda 10 ml eritma o’tadigan tezlik bilan o’tkaziladi. Filtrlanish tezligi byuretkaning jumragi orqali boshqarib turiladi.
Xromotografik kolonkadagi kationida yig’ilgan kation xlorid kislotaning 4n kontsentratsiyali eritmasi bilan yuvib o’lchov tsilindriga tushiriladi. Kolonkadan chikayotgan filtirat rangsizlanganda kationitdagi Fe³⁺, yoki Cu ²⁺ ionlari to’liq yuvilganligi tekshirib ko’riladi. Buning uchun filtiratdan 1 tochi olib soat oynasi ustiga tomiziladi va unga 1 tomchi sariq kon tuzi [K₄Fe(CN)₆] eritmasi qo’shiladi, u Fe³⁺, ioni bilan ko’k, Su²⁺ ioni to’liq yuvilgan bo’lsa byuretkaning jumragi yopiladi, ya‘ni xlorid kislotaning 4n eritmasi bilan yuvish to’xtatiladi.
Filtiratdagi Fe³⁺, (yoki Cu²⁺) kationini miqdorini aniqlashda kolorometrik usuldan foydalaniladi.