Xuquq ijtimoiy munosabatlarni normativ tartibga solishning turi sifatida

II.BOB. IJTIMOIY MUNOSABATLARNING NORMATIV TUSHINCHASI

Ijtimoiy munosabatlar, insonlar, tashkilotlar, jamiyat va davlatlar o'rtasidagi o'zaro aloqalardir. Bu munosabatlar, jamiyatning qonuniy tizimida belgilangan tartibda amalga oshirilishi kerak. Ijtimoiy munosabatlar normativ tushunchasi esa bu munosabatlarni tartibga solishda qo'llanadigan qoidalarni ifodalaydi.

Normativ tushuncha, huquqiy qo'llanmalar, qonunlar, nizomnoma, farmoyishlar, talablar va boshqa huquqiy hujjatlardan iborat bo'lib, ijtimoiy munosabatlarni belgilaydi. Ushbu hujjatlar, munosabatlar sohasidagi huquqiy standartlarni ta'minlash maqsadida tuzatiladi. Normativ tushuncha, jamiyatning odob-ahloqiy qoidalari, inson huquqlari, adolat, erkinlik, xavfsizlik, moliya siyosati, iqtisodiy faoliyat tartibi, ijtimoiy intizom va boshqalar kabi ko'plab masalalarni o'z ichiga oladi.
Normativ tushuncha, quyidagi asosiy xususiyatlarga ega bo'ladi:
Huquqiy yukumliliklar: Normativ tushuncha, insonlarning va tashkilotlarning huquqiy yukumliliklarini belgilaydi. Bu yukumliliklar, ijtimoiy munosabatlarda tarbiya, adolat, yoshlarni himoya, inson huquqlarini ta'minlash, moliya siyosatini amalga oshirish, qonuniy tartibni saqlash va boshqa masalalarni o'z ichiga oladi.
Huquqiy erkinliklar: Normativ tushuncha, insonlarning huquqiy erkinliklarini belgilaydi. Bu erkinliklar, ijtimoiy munosabatlarda erkinlik, adolat, o'zgarmaslik, fikr, bayon etish, to'qnashuv, din va tanqid erkinliklarini ta'minlashga yordam beradi.
Tartib va intizom: Normativ tushuncha, ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish, huquqiy tartibni saqlash va intizomni ta'minlashga yordam beradi. Bu tartib va intizom, jamiyatda qonunlarga rioya qilish, ijtimoiy qoidalar va ahloqiy normalar bilan amalga oshirishni talab qiladi.
Adolat: Normativ tushuncha, adolatni muhofaza qilish, huquqiy himoya va to'g'ridan-to'g'ri yarg'ilash prinsiplarini ta'minlashga yordam beradi. Bu adolat, munosabatlarda tarozi, samaradorlik va huquqiy himoya tizimini ta'minlashni o'z ichiga oladi.
Huquqiy fe'ldan chiqish: Normativ tushuncha, munosabatlarda huquqiy fe'ldan chiqishni, jinoyat, jinoyatchilikka qarshi kurashish, adolatli yarg'ilashni va jarima jarayonini belgilaydi.
Normativ tushuncha, ijtimoiy munosabatlarning belgilangan qonuniy tartibga rioya qilinishini ta'minlash maqsadida tuzatiladi. U shakllantirilib, ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga doir qo'llanishlar va qoidalarni ifodalaydi. Normativ tushuncha, jamiyatning huquqiy standartlarni ta'minlaydi va adolatli va barqaror munosabatlar yo'lida yordam beradi.
Normativ tushuncha, jamiyatning qonuniy tizimida belgilangan tartibni amalga oshirish uchun qoidalar va prinsiplarni ifodalaydi. Bu qoidalar, ijtimoiy munosabatlar sohasidagi huquqiy standartlarni ta'minlash, adolatni saqlash, odob-ahloqiy qoidalarni muhofaza qilish, huquqiy erkinliklarni ta'minlash va ijtimoiy intizomni saqlash maqsadida tuzatiladi. Quyidagi muhim qoidalardan bir nechasi normativ tushuncha orqali ifodalangan bo'lishi mumkin:
Qonunlarga rioya qilish: Normativ tushuncha, jamiyatdagi barcha shaxslar va tashkilotlarning qonunlarga rioya qilishini talab qiladi. Qonunlar, jamiyatdagi tartib va intizomni ta'minlash, inson huquqlarini muhofaza qilish, adolatni amalga oshirish va o'zaro munosabatlarda yuqori darajada yoshorishni ta'minlash maqsadida tuzatilgan. Normativ tushuncha, qoidalar, talablar va yukumliliklar orqali qonunlarga rioya qilishni ifodalaydi.
Adolat va barqarorlik: Normativ tushuncha, adolatli va barqaror munosabatlarni ta'minlashni talab qiladi. Bu qoidalar, jamiyatdagi har bir shaxsning adolatli yarg'ilashga, huquqiy himoyaga, hukmdorlik tizimining obro'si va shikoyatlarga qarshi mas'uliyatga rioya qilishni ta'minlashni o'z ichiga oladi.
Ahloqiy qoidalarga rioya qilish: Normativ tushuncha, jamiyatdagi odoblarni va ahloqiy qoidalarni muhofaza qilishni talab qiladi. Bu qoidalarga rioya qilish, jamiyatda hurmat, mehnat, e'tiqod, ehtirom, diniy va madaniy qoidalarga amal qilishni, boshqalar bilan adolat va hurmatda munosabatda bo'lishni ta'minlashni anglatadi.
Huquqiy erkinliklar va erkin tan qilish: Normativ tushuncha, insonlarning huquqiy erkinliklari va erkin tan qilish prinsiplarini ta'minlashga e'tibor beradi. Bu qoidalar, fikr, bayon etish, to'qnashish, yig'ilishish, din va tanqid erkinliklarini muhofaza qilishni, tashkilotlar va davlat organlarining huquqiy erkinliklarni cheklashdan saqlashni talab qiladi.
To'g'ridan-to'g'ri yozuv yoki shikoyatlarni taqdim etish: Normativ tushuncha, jamiyatdagi shaxslarning to'g'ridan-to'g'ri yozuv yoki shikoyatlarini huquqiy usullar asosida taqdim etishini ta'minlashni talab qiladi. Bu qoidalar, insonlarning xalqaro va milliy mehanizmlar orqali hujjatlarini taqdim etish, isbotlash va boshqa huquqiy masalalar bo'yicha shikoyatlarini qayd etishni o'z ichiga oladi.
Normativ tushuncha, jamiyatning qonuniy tizimida belgilangan tartibni amalga oshirish uchun qoidalar va prinsiplarni ifodalaydi. Ushbu qoidalar, jamiyatning huquqiy standartlarni muhofaza qilish, adolatni saqlash, ahloqiy qoidalarga rioya qilish, huquqiy erkinliklNormativ tushuncha jamiyatning qonuniy tizimida belgilangan tartibni amalga oshirish uchun quyidagi qoidalarni ifodalayadi:
Qonunlarga rioya qilish: Normativ tushuncha, jamiyatdagi barcha shaxslar va tashkilotlarning qonunlarga rioya qilishini talab qiladi. Bu, qonunlarni tushunish, ularga amal qilish va ularni bajarishga oid qoidalarni o'z ichiga oladi.
Tartibga rioya qilish: Normativ tushuncha, jamiyatdagi tartib va intizomni saqlashni talab qiladi. Bu, jamiyat a'zolarining, tashkilotlarning va davlat organlarining o'zlarini belgilangan tartibga rioya qilishini, qoidalar va talablar bilan amalga oshirishini ta'minlaydi.
Adolat va huquqiy himoya: Normativ tushuncha, adolatli munosabatlarni ta'minlash va huquqiy himoyani o'z ichiga oladi. Bu, insonlarga adolatli yarg'ilash, huquqiy himoya, hukmdorlik tizimining obro'sini ta'minlash, shikoyatlarga javob berish va hukmdorlik organlarining mas'uliyatini belgilaydi.
Ahloqiy qoidalarga rioya qilish: Normativ tushuncha, jamiyatdagi odoblarni muhofaza qilishni talab qiladi. Bu, jamiyatdagi har bir shaxsning mehnat, hurmat, etik, ehtirom, diniy va madaniy qoidalarga amal qilishini, boshqalar bilan adolat va hurmatda munosabatda bo'lishini ta'minlaydi.
Huquqiy erkinliklar va erkin tan qilish: Normativ tushuncha, insonlarning huquqiy erkinliklarini muhofaza qilish va erkin tan qilish prinsiplarini o'z ichiga oladi. Bu, fikr, bayon etish, to'qnashish, yig'ilishish, din va tanqid erkinliklarini ta'minlashni talab qiladi.
To'g'ridan-to'g'ri yozuv yoki shikoyatlarni taqdim etish: Normativ tushuncha, jamiyatdagi shaxslarning to'g'ridan-to'g'ri yozuv yoki shikoyatlarini huquqiy usullar asosida taqdim etishini ta'minlashni talab qiladi. Bu, insonlarning hujjatlarini taqdim etish, isbotlash va shikoyatlarni qayd etish jarayonlarini belgilaydi.
Normativ tushuncha, jamiyatning qonuniy tizimida belgilangan tartibni amalga oshirish uchun qoidalar va prinsiplarni ifodalaydi. Ushbu qoidalar, qonunlarga rioya qilish, tartibga rioya qilish, adolat, ahloqiy qoidalarga rioya qilish, huquqiy erkinliklar va erkin tan qilish, to'g'ridan-to'g'ri yozuv yoki shikoyatlarni taqdim etish kabi asosiy mohiyatlar bilan bog'liqdir.