Xxxii bob. Fotoelektr effekti 657 Elementlar ichki fotoeffekt asosida ishlaydigan fotoelementlarga Qaraganda oldinroq rivojlandi

§. Sensibillashtirilgan fotoximiyaviy reaksiyalar
Agar hy > D bulsa, yudorida aytib utilgandek. birlamchi fotoximiyaviy reaksiya.amalga oshishi mumkin. Lekin buning uchun molekula kursatilgan v chastotali yorurlikni yutishi kerak. 'Agar l? chastota yutish polosasidan tashkarida bulsa, u uolda yutish xam yud, fotoximiyaviy reaksiya uam yuz bermaydi. Lekin urganilayot- gan moddaga yutish polosasiga v chastota kiradigan boshda modda dushilsa, fotoximiyaviy parchalanish protsessini amalga oshirish mumkin buladi. hy fotonni usha ikkinchi moddaning (sensibiliza- torning) molekulasi yutadi va keyin shunday usulda olingan energiya zapasi tudnashish vaktida urganilayotgan moddaning molekula- siga uzatiladi. Bundry turdagi fotoximiyaviy reaksiyalar sen- sibillashtirilgan reaksiyalar deb ataladi. Bunday.reaksiyalarni amalga oshirish uchun parchalanayotgan moddaning molekulasi sensi- bilizatorning uygongan molekulasi bilan bu molekula uzining dushimcha energiyasini nurlanish (fluoressensiya) yoki boshda biror usul bilan yudotishidan avval tudnashishi kerak. Shuning uchun sensibilizator taʼsirining zarur sharti sifatida sensibili- - zator molekulalari bilan urganilayotgan modda molekulalari j urtasida tez-tez tudnashish imkoniyati, yaʼni yetarli bosimning j (agar reaksiya gazlarda utayotgan bulsa) mavjudligi dabul kili- =
nadi. j
Shunday protsessga misol sifatida vodorod va kisloroddan tuldin uzunligi X = 253,7 nm bulgan yoruglik taʼsirida N202 ]
vodorod angidridining xosil bulishini kursatish mumkin. Tul- : sin uzunligi i = 253,7 nm bulgan yoruglikni na vodorod, na kislo- \ rod atomlari yutmaydi va natijada ularning aralashmasida uyech | danday reaksiya yuz bermaydi. Agar idishga simob buri kiritilsa,. | bu bug tuldin uzunligi X = 253,7 nm bulgan yorurlikni yaxnsh [ yutishi sababli kuyidagi sxema buyicha reaksiya boshlanadi: ;
Hg + /zv = Hg*, -j
Hg* + Hg = HgH + H j
(Hg*— simobning uygongan atomini bildiradi) yoki boshdacha j
Hg*-f Na = Hg + 2N ' ;
sxema buyicha reaksiya buladi va vodorod atomlari kislorod bilan reaksiyaga kirishib, N202 uossht diladi.
Sen sibillashtirilgan-reaksiyalar ancha kup tardelgan. Masalan”. ' uglerodning assimilyasiya dilinish reaksiyasi sensibillashtirilgan ■
reaksiya sifatida kurilishi mumkin; b u reaksiyada sensibilizator vazifasini usimlikning barcha yashil ^ismlarida мавжуд' bulgan xlorofill bajaradi. Sensibilizatsiya fotografiya texnikasida'keng r^ullanlladi.