Я. Маматова, С. Сулайманова

1: талабалар топшириққа у қадар мос келмайдиган янгиликни тайёрлаган. 
Улар муҳокамада деярли иштирок этмади. 
6. Тасвир ва матн 
 
Машғулот мақсади: талабаларни тасвир ва матн ўртасидаги боғлиқликни 
тушунишга ўргатиш. 
Давомийлиги: 30 дақиқа. 
Материаллар: газеталар ёки Интернетга уланган компьютерлар, қоғоз, ручка, 
елим. 
Аудиторияни кичик гуруҳларга ажратиб, ҳар бир гуруҳга газета беринг. 
Уларга газетадан тагсўзини ўқимасдан, мазмуни тушунарсиз бўлган суратни 
топишни сўранг. Бошқа варианти: газеталарнинг онлайн версиясидан тасвирларни 
топиб, қоғозга чиқариб олиш. Талабалардан суратнинг тагсўзини тасвирдан алоҳида 
сақлашни сўранг. Гуруҳларда ишлаш асносида улар қуйидаги саволларга жавоб 
излаши ҳамда кичик қайдлар ёзиб бориши зарур: 
– Суратда нима тасвирланган? 
– Ушбу расм ёки фотосурат нима мақсадда чоп этилган? 
– Кейин нима содир бўлади? 
– Тасвир қандай маънога эга? 
Талабалар суратни қоғозга елимлаши, бунда унинг тагида бўш жой қолиши 
зарур. Бошқа гуруҳларнинг аъзолари ушбу суратга ўзлари мос деб ҳисоблаган 
тагсўзларни таклиф қилади. Барча тасвирлар доскага осиб қўйилади. Ҳар бир гуруҳ 
ҳар бир сурат остига ўз тагсўзини ёзади. Топшириқ бажарилгандан сўнг 
талабалардан янги тагсўзлар асл тагсўздан нимаси билан фарқланишини сўранг. 
Тагсўз суратнинг мазмунини қанчалик ўзгартириши мумкин? 
Баҳо гуруҳларга қўйилади. 
Натижаларни 5 дан 1 гача бўлган шкалада баҳолаш (5 - энг юқори баҳо) 
бўйича тавсиялар:
5: гуруҳ аъзолари янгиликка илова қилинган суратга батафсил қайд ёзди. Улар 
мунозарада фаол иштирок этиб, ўз нуқтаи назарининг тўғрилигини исботлаш учун 

---

76 
салмоқли сабаб келтирди. Машқни бажариш давомида тасвир ва унинг тагсўзи 
ўртасидаги ўзаро боғлиқликни яхши тушуниб етди. 
4: гуруҳ аъзолари яхши қайдлар ёзди, аммо улар янада мукаммалроқ бўлиши 
мумкин эди. Талабалар мунозарада иштирок этиб, ўз нуқтаи назарининг тўғрилигини 
исботлаш учун нисбатан салмоқли сабаб келтирди. Ушбу машқни бажариш давомида 
тасвир ва унинг тагсўзи ўртасидаги ўзаро боғлиқликни тушуниб етди. 
3: гуруҳ аъзолари бир нечта қайдларни тақдим қилди, мунозарада иштирок 
этди, аммо келтирган сабабларининг ҳаммаси ҳам ишонарли эмас. Улар тасвир ва 
тагсўз ўртасидаги боғлиқлик борасида қисман тасаввурга эга бўлди. 
2: гуруҳ аъзоларининг қайдлари юзаки, мунозарада иштироки суст, ўз нутқаи 
назарини асослаши ҳам пассив. Ушбу машқни бажариш жараёнида кам нарса 
ўрганилди.