Yagona o‘lchov birililigi o‘lchovlarning natijalari qonunlashtirilgan birlikda aks ettirilgan va

---

 Yagona o‘lchov birililigi – o‘lchovlarning natijalari
qonunlashtirilgan birlikda aks ettirilgan va
xatoliklari berilgan ehtimollikda ma’lum bo‘lgan
o‘lchov holati1.
O‘lchov vositasi – o‘lchovlar uchun foydalaniladigan
va normallangan metrologik xususiyatga ega bo‘lgan
texnika vositasi1.
Birlik etaloni – fizik o‘lcham birligini boshqa o‘lchov
vositalariga o‘tkazish maqsadida uni qayta hosil
qilish va saqlash uchun mo‘ljallangan o‘lchov
vositasi1.
Davlat etaloni – vakolat berilgan milliy organning
arori bilan O‘zbekiston Respublikasi xududida
o‘lchov birligi o‘lchami sifatida e’tirof etilgan etalon1.
Metrologik xizmati – davlat organlari va yuridik
shaxslarning metrologiya xizmatlari tarmog‘i hamda
ularning o‘lchovlar yagona birlikda bo‘lishini
ta’minlashga qaratilgan faoliyati1.
Davlat metrologiya nazorati – metrologiya
qoidalariga rioya etilishini tekshirish maqsadida
davlat metrologiya xizmati organlari amalga
oshiradigan faoliyat1.

---

O‘lchov vositalarini tekshiruvdan o‘tkazish -o‘lchov
vositalarining belgilab qo‘yilgan texnik talablarga
muvofiqligini aniqlash va tasdiqlash maqsadida
davlat metrologiya xizmati organlari (vakolat
berilgan boshqa organlar, tashkilotlar) tomonidan
bajariladigan operatsiyalar majmui1.
O‘lchov vositalarini kalibrlash – metrologik
jihatlarning xaqiqiy qiymatlarini va o‘lchov
birliklarining qo‘llashga yaroqliligini aniqlash hamda
tasdiqlash maqsadida kalibrlash laboratoriyasi
bajaradigan operatsiyalar majmui1.
O‘lchov vositalarini metrologik attestatsiya qilish –
yagona namunalarda ishlab chiqariladigan (yoki
O‘zbekiston hududiga yagona namunalarda olib
kiriladigan) o‘lchov vositalarining xossalarini
sinchiklab tadqiq etish asosida ular qo‘llanish uchun
haqqoniy ekanligining metrologiya xizmati
tomonidan e’tirof etilishi1.
Metrologiya bo’yicha atamalar va tarjimasi haqida
ko’proq bilmoqchi bo’lsangiz, quyidagi manbalar
foydali bo’lishi mumkin:
Metrologik sifat - o’lchov vositasining o’lchov
birliklarini o’zlashtirish va o’tkazish qobiliyatini
ifodalaydigan metrologik xususiyatlar majmui1.
Metrologik sinov - o’lchov vositasining metrologik
xususiyatlarini aniqlash va tasdiqlash maqsadida
bajariladigan operatsiyalar majmui1.

---

Metrologik muvofiqlashtirish - o’lchov vositasining
metrologik xususiyatlarini belgilangan talablarga
moslashtirish maqsadida bajariladigan operatsiyalar
majmui1.
Metrologik to’g’ri kelish - o’lchov vositalari orasida
yoki o’lchov vositalari va etalonlar orasida o’lchov
birliklarining mosligini ta’minlash maqsadida
bajariladigan operatsiyalar majmui1.
Metrologik tarix - o’lchov vositasining ishlab
chiqarilishi, sinovdan o’tkazilishi, kalibrlanishi,
muvofiqlashtirilishi, to’g’ri keltirilishi va boshqa
metrologik operatsiyalardan o’tkazilganligi haqida
ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash jarayoni1.
Metrologik xavfsizlik - o’lchov vositalarining
ishlatilishi, sinovdan o’tkazilishi, kalibrlanishi,
muvofiqlashtirilishi, to’g’ri keltirilishi va boshqa
metrologikoperatsiyalardan o’tkazilganligi davomida
insonlarning sog’lig’i, hayot va salomatlig’i hamda
atrof-muhitni himoyalashga qaratilgan chora-
tadbirlar majmui1
Oʻlchov - ma’lum bir kattalikni ifodalash uchun
ishlatiladigan standart yoki miqyos.
Oʻlchash - biror kattalikni oʻlchov bilan solishtirish
jarayoni.

---

Oʻlchash vositasi - oʻlchash jarayonida ishlatiladigan
asbob yoki qurilma.
Oʻlchov xato - oʻlchash natijasining haqiqiy
qiymatdan farqlanishi.
Oʻlchov birligi - biror kattalikni ifodalash uchun
tanlangan standart oʻlchov.
Oʻlchov tizimi - bir necha oʻzaro bogʻliq oʻlchov
birligilaridan iborat toʻplam.
Oʻlchovlar konversiyasi - biror kattalikni boshqa
oʻlchov tizimida ifodalash uchun formulalar yoki
koʻrsatkichlar ishlatish.
Metrologiya standartlari - oʻlchash jarayonlarini
tartibga solish, sifatini ta’minlash va natijalarni
muvofiqlashtirish uchun qoʻllaniladigan qoida,
norma yoki tavsiya.
- O‘lchashlarning umumiy nazariyasi;
- Kattaliklar birliklarini va ularning tizimlarini
yaratish;
- O‘lchash usullari va vositalari;
- O‘lchashlar aniushgi (o‘lchashlar noaniqligi
nazariyasi, o‘lchashlar xatoligi nazariyasi) ni
baholash usullari va ifodalash yoʻllari;
- O‘lchashlar bir xilligini taʼminlash;

---

- Etalonlarni yaratish;
- O‘lchash vositalari va o‘lchash uslublarining
tavsiflarini aniqlash va birliklar oʻlchamlarini
etalonlardan qolgan barcha oʻlchash vositalariga
oʻtkazish usullari.
.