Yakuniy nazorat savollariga javoblar

 AGROFIRMA - muayyan turdagi qishloq xo'jaligi mahsulotini 
yetishtirish va uni sanoat asosida qayta ishlaydigan korxonadan iborat. 
ARENDA - ijara (q).
BALANS - xalq xo'jaligida va umuman xo'jalik, savdo ishlarida 
bir-biriga bog'liq bo'lgan sohalarning o'zaro muvofiq salmog'i. B. biror 
korxona yoki tashkilotda muayyan bir muddat oralig'idagi kirim bilan 
chiqimni, ya'ni daromad bilan buromadni bir-biriga taqqoslab chiqilgan 
yakun. 

BANK - yuridik va jismoniy shaxslarning vaqtincha bo'sh pul 
mablag'larini bir joyga to'plovchi va uzluksiz aylanib turushini 
ta'minlovchi, korxonalarga va umuman pulga muhtojlarga kredit, ssuda 
beruvchi, tomonlar o'rtasida to'lov va boshqa hisob-kitob ishlarida 
vositachilik qilib turuvchi, oltin va chet el valyutasi bilan bog'liq 
operasiyalarni bajaruvchi kredit-moliya muassasi.B. pul qo'yuvchilarga
ma'lum foiz to'lab, qarz olganlardan yuqoriroq foiz stavkasini undiradi 
va ana shu foizlar o'rtasidagi farq bank foydasi hisoblanadi. 
BANKOMAT - mijozning bankdagi hisob raqami bilan kompyuter 
tizimi orqali bog'langan naqd pul beruvchi elektron moslama. 
13. So‘zlashuv uslubida “Kutubxonada” mavzusida matn tuzing.

• 
  Kеng qo’llanadigan uslublardan biri so’zlashuv uslubidir. Bu uslubda ko’pincha adabiy til mе'yorlariga rioya qilinadi. So’zlashuv uslubidagi nutq ko’pincha dialogik shaklda bo’ladi. Ikki yoki undan ortiq shaxsning luqmasi dan tuzilgan nutq dialogik nutq dеyiladi.
  
• 
  So’zlashuv uslubida ko’pincha turli uslubiy bo’yoqli so’zlar, grammatik vositalar, tovushlarning tushib qolishi, orttirilishi mumkin: Obbo, hamma ishni do’ndiribsiz-da. Mazza qildik. Kеtaqo-o-ol!
  

2. Ilmiy uslub

14. O‘zbek tili leksikasining boyish manbalarini ko‘rsating?

O`zbek tilining leksikasi fan-texnika, san’at, ishlab chiqarishning taraqqiyoti bilan bog`liq holda boyib boradi. Tilning lug`at tarkibi 2 manba asosida boyiydi.
1. O`zbek tilining ichki imkoniyatlari asosida (ichki manba). Bunda so`z yasash orqali yangi so`zlar hosil qilinadi: sinfdosh, limonzor, vazirlik, ijarachi, tinchliksevar, MDH, BMT kabi. Ichki imkoniyatga shevalardan adabiy tilga so`z olish ham kiradi: aya, bolish, uvildiriq (ikra) kabi.
2. Boshqa tillardan so`z olish (tashqa manba). O`zbek tiliga boshqa tillardan so`z o`zlashtirish turli davrlarda turlicha bo`lgan. Eng qadimda fors-tojik tillaridan, keyinroq arab tilidan, undan ham keyinroq rus tilidan va rus tili orqali Evropa tillaridan so`z o`zlashtirish faollashgan. O`zlashgan so`zlar ham o`zbek tili leksikasida anchagina miqdorni tashkil etadi. Keyingi yillarda tilning leksik tarkibini so`z yasashdan ko`ra boshqa tillardan so`z o`zlashtirish hisobiga boyishi etakchilik qilmoqda.
Boshqa tillardan so`zlar ikki usul bilan o`zlashtiriladi: 1)so`zni aynan olish yo`li bilan; 2) kalkalab olish yo`li bilan.
So`zni aynan olish yo`li bilan tojik, arab tillaridan, shuningdek, rus tillaridan, rus tili orqali boshqa Evropa tillaridan ko`proq o`zlashtirilgan. Masalan, sinch, devor, yana, rubob, kitob, maktab, daraxt, mutolaa, muomala, traktor, sport kabi.
Kalkalab o`zlashtirishda so`z aynan olinmaydi, balki so`zning ma’nosi o`zlashtiriladi. Ikkinchi tildagi so`zning ma’nosi shu so`zning morfemik tarkibidan qismma qism nusxa ko`chirish orqali ifoda etiladi. Kalkalab o`zlashtirishning 2 xil yo`li bor:
1. To`liq kalka. Bu usulda o`zlashtirilayotgan so`zning barcha qismlari o`z til materialidan tuziladi. Masalan: polugramatnıy – chalasavod, vsesoyuznıy - butunittifoq.
2. YArim kalka. Bu usulda o`zlashtirilayotgan so`zning bir qismi aynan saqlanib, bir qismi o`z til orqali beriladi. Traktorist – traktorchi, tabelshik – tabelchi kabi.
YArim kalkada ba’zan o`zlashtirilayotgan so`zning bir qism tashlanib, qolgan qismi aynan olinadi: aktualnıy – aktual kabi.
O`zga til so`zidagi ma’no o`z tildagi so`z bilan berilsa, bu semantik kalka deb ham yuritiladi. Masalan, bo`g`in so`zining ruscha «ponolenie» ma’nosi.
15. Arizaningzaruriyqismlariganimalarkiradi? Misolkeltiring.
Ariza.Muayyanmuassasagayokimansabdorshaxsnomigabiroriltimos, taklifyokishikoyatmazmunidayoziladiganrasmiyhujjat. Ariza ijtimoiyhayotdaengko‘pqo‘llaniladiganvakengtarqalganishqog‘ozdir.
Qayerdayokikimga
Ariza yozuvchiningturarjoyi,lavozimi,to‘liqnomi
Ariza
Ariza matnimazmuni
Ilova
Sana (yil,kun,oy) imzoF.I.Sh.

16. Rus+rususulidayaratilganterminlarga 9 ta misolyozing

17. Farmoyishhujjatlarihaqidagapiring.
Farmoyishhujjatlariguruhigabuyruq, ko‘rsatma, farmoyishkabilarkiradi.

• 
  Buyruq.Muayyanmuassasayokiboshqa tur tashkilotoldidaturganasosiyvakundalikvazifalarnihalqilishmaqsadidaqoʻllaniladi. Buyruqningasosiymatniasoslovchi (kirish) vafarmoyishqismlaridantarkibtopadi. Asoslovchi (kirish) qismidabuyruqdanmaqsad, shartsharoitlar, sabablarkoʻrsatiladi, asosqilibolinayotganbuyruqhavolaqilinadi (nomi, raqami, sanasiyoziladi). Baʼzibuyruqniasoslashgahojatboʻlmasligimumkin, bundayhollardaulartoʻgʻridantoʻgʻrifarmoyishqismibilan ham berilaveradi;Farmoyish - bumuassasama’muriyati (direktor, uningo‘rinbosarlari, bosh muhandis, uningo‘rinbosarlari), shuningdek, bo‘limlarrahbarlaritomonidanamaliymasalalaryuzasidanqabulqilinadiganhujjat. Odatda, farmoyishlarda harakat muddaticheklanganbo‘lib, uningkuchibo‘limlarning tor doirasiga, ayrimmansabdorshaxslarvafuqarolargataalluqlibo‘ladi, farmoyishningmatnihuddibuyruqdagikabizaruriyqismlardantarkibtopadi, faqatuningasos (kirish) qismida “BUYURAMAN” so‘zio‘rniga “TAVSIYA QILAMAN”, “RUXSAT BERAMAN” kabiiboralarishlatiladi.
  

18. 
    Fors-tojik tilidan o‘zlashgan 9 ta so‘zyozing.
    

1,Andisha, 2. Barg , 3. Tilla , 4. Shabnam ,5.Osmon, 6. Shogird , 7. Bahor, 8. Bemor, 9. Xaridor.

18. 
    O‘z qatlamga oid bo‘lgan 9 ta so‘zyozing
    

O`zlashgan qatlam. Hozirgi o`zbek tilining lug`at tarkibiga tarixiy sabablarga ko`ra boshqa tillardan ko`plab so`zlar kirib kelgan. O`zbek tiliga boshqa tillardan kirib kelgan so`zlar o`zlashgan so`zlar (olinma so`zlar) deb yuritiladi. O`zlashgan so`zlar uyg`ur, tojik, arab, rus, nemis, frantsuz, ispan, ingliz va boshqa tillarga oid.
O`zbek tiliga boshqa tillardan kirib kelgan so`zlarni quyidagi qatlamlarga bo`lish mumkin:
1. Tojikcha so`zlar: osmon, oftob, bahor, baho, barg, daraxt, mirob, dasta, bemor, g`isht, dasht, xonadon, shogird, xaridor, mard, kam, chala, balki, agar, ham kabi.
2. Arab tilidan o`zlashgan so`zlar. Arabcha so`zlar o`zbek tiliga VII-VIII asrlardan boshlab kirgan. Bu hol arablarning Markaziy Osiyoni bosib olishi bilan bog`liq. Kitob, maktab, xalq, maorif, shoir, ma’no, ilhom, kasb, qassob, san’at, asbob, bino, imorat, ovqat, g`alla, fil, parranda, hasharot, inson, odam, oila, amma, xolla, dimog`, idora kabi.
3. Ruscha-internotsional so`zlar. XIX asrning 2-yarmidan Markaziy Osiyo, jumladan, O`zbekiston chor Rossiyasining mustamlaka mamlakatiga aylandi. Rus tilining o`zbek tiliga ta’siri shu davrdan boshlandi. Rus tilidan, rus tili orqali boshqa tillardan ko`plab so`zlar o`zlashdi.

20.Mutaxassislikka oid 9 ta terminyozing.

“Termin” umum iste’moldagi so‘zdan quyidagi belgilarga ko‘ra farqlanadi:
1) termin-umumadabiy tilning maxsus vazifa bajaruvchi bir turi bo‘lmish ishlab chiqarish, fan va texnika tiliga mansub lisoniy birlik, bir so‘z yoki birikmadir;
2) termin-konkret narsa-predmet, ashyo hamda mavhum tushunchalarning maxsuslashtirilgan nomidir;
3) termin uchun muayyan ta’rif zaruriydirki, uning yordamida tegishli tushuncha mazmunini aniqroq ifodalash, tushunchaning birini ikkinchisidan chegaralab ajratish imkonini beruvchi, ayni mahalda ma’lum tushunchani muayyan tasnifiy qatorga joylashtirishga yo‘l qo‘yuvchi, farqlovchi belgilarini ravshanroq ko‘rsatish mumkin. O‘zbek tili lug‘aviy tarkibining asosini tashkil etuvchi asli o‘zbekcha, forstojikcha, arabcha leksemalardan iborat iqtisodiy terminlar sinonimiyasini darslik va qo‘llanmalarda, lug‘atlarda va boshqa manbalarda bot-bot uchratib turish mumkin. Masalan: bitim-shartnoma boshqarma-mahkama daromad-kirim foydaxo‘r-chayqovchi mezon-o‘lchov-belgi nazoratchi-tekshiruvchi pul-aqcha qarzdor-nasiyador xarajat-chiqim xaridor-buyurtmachi xaridor-mijoz ustama-qo‘shimcha uyushma-birlashma sarmoya-mablag sarf-xarajat-chiqim chorakor-koranda.

21. Ma’muriy-boshqaruvfaoliyatidaxizmatmavqeyi­gako‘rahujjatlarturlarinisanangvaizohbering.