Янги китоб
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
SANOAT KORXONALARIDA ISHLAB CHIQARISHNI TASHKIL ETISH укув кулланма
|
Aksionerlik jamiyatlari:
Xo’jalik faoliyatini amalga oshirish uchun yuridik shaxslar va fuqarolar bilan kelishilgan holda ularning mablag’larini birlashtirib tuzilgan tashkilotlar aksionerlik jamiyatlari va mas’uliyati cheklangan jamiyatlar deb ataladi. Bunday jamiyatlar yuridik shaxs hisoblanadi. Aksionerlik jamiyatlari va mas’uliyati cheklangan jamiyatlar o’rtasidagi farq shundaki, aksionerlik jamiyatlari egalari oldindan ma’lum akstiyalar chiqarishi bilan nizom jamg’armasini tashkil etishadi. Mas’uliyati cheklangan jamiyatlar nizom jamg’armasining soni ko’p bo’lmagan paychilar (3-6 paychi) hisobiga tashkil etadi. «Mas’uliyati cheklangan» tushunchasi shuni anglatadiki, paychi majburiyatlari bo’yicha faqat o’zining payi hajmida javobgardir. Aksionerlar jamiyatlari va mas’uliyati cheklangan jamiyat kamida ikkita qatnashuvchi ishtirokida tuziladi. Qatnashuvchi korxona, tashkilot, idora, davlat organlari hamda fuqarolar bo’lishi mumkin. Jamiyatlar qonun tomonidan man etilganda boshka barcha xo’jalik faoliyatlari bilan shug’ullanishi mumkin. Har bir jamiyat turi, faoliyat sohasi, o’ziga xos ma’lumotlarni o’z ichiga olgan nomga ega bo’lishi kerak. Jamiyatlar qatnashuvchilari quyidagi huquqlarga ega: 40 a) ta’sis hujjatlarida ko’rsatilgan tartibda jamiyat faoliyatini boshqarishda qatnashish; b) faoliyat natijasidan olingan foydaning bir qismini (dividend) olish; v) jamiyat faoliyati haqida axborot olish, jumladan, ta’sis hujjatlarida ko’zda tutilgan tartibda buxgalteriya hisobi va hisobot ma’lumotlari bilan tanishish; g) qonunlar tomonidan belgilangan hamda ta’sis hujjatlarida ko’rsatilgan boshqa huquqlar. Qatnashuvchilar quyidagilarga majburdirlar: a) ta’sis hujjatlarida ko’zda tutilgan tartibda va hajmda pul to’lash (akstiyalar haqini to’lash); b) jamiyat faoliyati haqidagi maxfiy axborotlarni oshkor etmaslik; v) jamiyat qatnashuvchilariga qonunlarda va ta’sis hujjatlarida o’zda tutilgan boshqa majburiyatlar ham yuklatilishi mumkin. Jamiyatlar respublika hududi va chet ellarda o’zining filiallari {mahalliy bo’limlari)ni vakolatxonalarini tuzish huquqiga ega. Aksionerlar jamiyati nizom asosida, mas’uliyati cheklangan jamiyatlar esa ta’sis shartnomasi va nizom asosida tuziladi va amal qiladi. Bu hujjatlar ta’sis hujjatlari bo’lib hisoblanadi. Ta’sis hujjatlari quyidagi ma’lumotlarni aks ettirishi kerak; jamiyat turi; faoliyat turi va maqsadi; qatnashuvchilar (ta’sis etuvchilar) tarkibi; nomi va joylashish joyi; jamiyat nizom jamg’armasi hajmi; foydani taqsimlash va zararni qoplash tartibi; jamiyat organlari tarkibi va huquq doiralari, jumladan, bir ovozdan yoki malakali ko’pchilik ovoz, zarur savollar ro’yxati; chiqariladigan akstiyalar kategoriyasi va nominal qiymati haqida ma’lumotlar; ta’sischilar tomonidan sotib olinadigan akstiyalar miqdori; akstiyalar xarid qilish majburiyatini bajarmaslik oqibatlari haqida; masuliyati cheklangan jamiyatlar uchun har bir qatnashuvchi ulushi hajmi, to’lanadigan pul hajmi, to’lash muddatlari va to’lash tartibi haqidagi ma’lumotlar. Jamiyat ro’yxatdan o’tgan vaqtdan boshlab yuridik shaxs huquqlariga ega bo’ladi. Ro’yxatdan o’tish uchun quyidagi hujjatlar ko’rsatilishi kerak. a) jamiyatni ro’yxatdan o’tkazish uchun ariza; 41 b) ta’sis hujjatlarining notarial tasdiqlangan nusxalari; v) agar akstionerlar jamiyati davlat korxonasini qaytadan tuzish yo’li bilan tuzilsa, bulardan tashqari mehnat jamoasi va vakolatn bo’lgan davlat organining birgalikda qabul qilgan qarorining nusxasi tavsiya etiladi. Jamiyatlarni davlat ro’yxatidan o’tkazish ular joylashgan hudud, nohiya, shahar xalq deputatlari Kengashi ijroiya qo’mitalari tomonidan amalga oshiriladi. Davlat ro’yxatidan o’tkazish haqidagi ma’lumotlar yagona davlat reestriga kiritish uchun 10 kun ichida Moliya Vazirligiga xabar qilinishi kerak. Davlat ro’yxatidan o’tkazish ariza va unga ilova qilingan hujjatlar berilgandan keyin 30 kundan kechiktirmasdan ko’rib chiqilishi kerak. Agar jamiyat shu muddatda qayd etilmasa yoki qatnashuvchilar asossiz deb topgan sabablar bilan qayd etilmasa, ular davlat arbitraji yoki sudga ariza bilan murojaat qilishlari mumkin. Davlat ro’yxatidan o’tkazish reestriga jamiyatning turi, tuzish maqsadi, faoliyat sohasi va muddatlari, qatnashuvchilar (ta’sischilar) o’z nomi, jamiyat va uning filiallari manzilgohi va nizom jamg’armasining hajmi haqidagi ma’lumotlar yoziladi. Download 1.67 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|